กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ตามที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ได้ถ่ายโอนภารกิจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นตาม พรบ.กำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ.๒๕๔๒ จำนวน ๔ ภารกิจ คือการผลิตสื่อและเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ การเสริมสร้างศักยภาพผู้บริโภคด้านความรู้ในการบริโภคและเรียกร้องสิทธิอันชอบธรรม การสร้างและขยายเครือข่ายการมีส่วนร่วมในการคุ้มครองผู้บริโภคด้านสาธารณสุขของผู้บริโภคในท้องถิ่น และการตรวจสอบด้านผลิตภัณฑ์สุขภาพ 6 ประเภท ได้แก่ ผลิตภัณฑ์อาหาร ยาวัตถุเสพติด เครื่องมือแพทย์ เครื่องสำอาง และวัตถุอันตรายที่ใช้บ้านหรือทางสาธารณสุข
ปัจจุบันกระแสการบริโภคผลิตภัณฑ์สุขภาพได้รับความนิยมมากขึ้น เนื่องจากประชาชนหันมาสนใจการดูแลสุขภาพ โดยประชาชนมักแสวงหาผลิตภัณฑ์เหล่านี้ตามที่ต้องการจากทั้งโรงพยาบาล คลินิก ร้านชำ ตลาดนัดหรือรถเร่ รวมทั้งทางสื่อออนไลน์ มีทั้งผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ได้มาตรฐานและไม่ได้มาตรฐานรับรองจาก อย. ประกอบกับการสื่อสารที่สะดวกรวดเร็วขึ้น สามารถรับข่าวสารด้านการโฆษณาหลากหลายช่องทาง ซึ่งบางครั้งมีการหลอกลวงหรือโอ้อวดเกินจริง โดยจากการดำเนินงานของศูนย์พิทักษ์สิทธิผู้บริโภค มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค ประจำปี 2563 พบว่า มีผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ เข้าข่ายผิดกฎหมาย 150 ผลิตภัณฑ์ และจากสถิติรับเรื่องร้องทุกข์จากผู้บริโภคในระบบร้องทุกข์ผู้บริโภค สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค ประจำเดือน กันยายน - พฤศจิกายน 2564 พบเรื่องร้องทุกข์จากผู้บริโภค ประเภทผลิตภัณฑ์สุขภาพ เวชภัณฑ์ยา และอาหารเสริม จำนวน 68 เรื่อง ทั้งนี้ นายแพทย์บุญชัย สมบูรณ์สุข เลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา เปิดเผยว่า สำนักงานคณะกรรมอาหารและยา (อย.) ได้รับรายงานปัญหาจากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพเพื่อความงามในปัจจุบันพบว่า ผู้บริโภคที่ได้รับอันตรายจากการใช้เครื่องสำอางทาสิวฝ้า หน้าขาว ที่ผสมสารห้ามใช้ สารปรอท ทำให้เกิดการแพ้ผื่นแดง ผิวหน้าดำ ผิวบางลง เกิดพิษสะสมของปรอท ทำให้ทางเดินปัสสาวะอักเสบและไตอักเสบสารไฮโดรควิโนน ทำให้เกิดการแพ้ ระคายเคือง เกิดจุดด่างขาวที่หน้า ผิวหน้าดำ เป็นฝ้าถาวร รักษาไม่หายและกรดเรทิโนอิกหรือ กรดวิตามินเอ เมื่อใช้แล้วเกิดอาการหน้าแดง ระคายเคือง แสบร้อนรุนแรง เกิดการอักเสบ ผิวหน้าลอกอย่างรุนแรง และอาจเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์ (เจาะลึกสุขภาพ, 2557) รวมทั้ง ปัญหาการปลดล็อคสารเสพติด กรณีการใช้ใบกระท่อมในระยะยาวส่งผลต่อจิตใจและระบบประสาท และหากใช้ใบกระท่อมเป็นประจำอาจมีผลข้างเคียง เช่น หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ รู้สึกกระวนกระวาย สับสน เซื่องซึมเคลื่อนไหวช้า ร่าเริงผิดปกตินอนไม่หลับ หรือร่างกายตื่นตัวตลอดเวลา ไตเกิดความเสียหาย ทำให้ปัสสาวะมีสีเข้มมาก ผิวหนังเป็นสีเหลือง เกิดจากตับทำงานอย่างหนักในการกรองสารพิษออกจากร่างกาย รวมทั้งการกัญชาที่มีปัญหาเพิ่มขึ้นเช่นกัน จากข้อมูลจะเห็นว่า ประชาชนส่วนใหญ่มักเลือกซื้อผลิตภัณฑ์สุขภาพจากการโฆษณาและบุคคลรอบข้างโดยยังไม่ได้ศึกษาข้อมูลที่ถูกต้อง และอาจเกิดอันตรายจากผลิตภัณฑ์นั้นๆได้ นอกจากนี้ จากการสำรวจร้านชำในเขตเทศบาลนครยะลา ปี 2563 จำนวน 413 ร้าน พบร้านชำที่ขายยามีจำนวน 86 ร้าน ที่สำคัญพบร้านชำขายยาไม่ถูกต้อง จำนวน 13 ร้าน คิดเป็นร้อยละ 15.17 (รายงานจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยะลา, 2564)
ดังนั้น การเสริมสร้างศักยภาพผู้บริโภคด้านความรู้และรู้จักเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพอย่างถูกต้องจึงเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง งานเภสัชกรรม เทศบาลนครยะลา จึงได้จัดทำโครงการเสริมสร้างศักยภาพผู้บริโภคด้านความรู้และการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพอย่างปลอดภัย ในพื้นที่เขตเทศบาลนครยะลา ประจำปีงบประมาณ 2565 ขึ้น