กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ชุมชนในเขตพื้นที่เทศบาลตำบลปริกมีทั้งหมด ๗ ชุมชน ซึ่งทั้งหมดรวมอยู่ในเขตความรับผิดชอบสนับสนุนและส่งเสริมด้านการจัดกระบวนการหรือกิจกรรมการสร้างเสริมสุขภาพและการป้องกันโรคของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติเขตที่ ๑๒ จังหวัดสงขลา โดยมีชุมชน ๕ ชุมชน จากทั้งหมด ๗ ชุมชน ในพื้นที่เทศบาลตำบลปริกใช้มัสยิดเป็นศูนย์กลางในการขับเคลื่อนกิจกรรมต่างๆ ทั้งการเผยแพร่คำสอนให้คนยึดมั่นหลักบัญญัติของอิสลาม อันครอบคลุมวิถีแห่งการดำเนินชีวิต ทุกกระบวนการและกิจกรรมแห่งชีวิต หมายรวมถึงความเชื่อทางจิตวิญญาณ ความเชื่อเกี่ยวกับร่างกาย ในรูปแบบของการปฏิบัติศาสนกิจ พิธีกรรม การอบรมสั่งสอน รูปแบบการดำเนินชีวิตในครอบครัว สังคม ประเทศชาติและการดำเนินชีวิตในโลก ชุมชนทุ่งออก ตั้งอยู่ที่หมู่ ๒ ตำบลปริก อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา มีครัวเรือนจำนวน 221 ครัวเรือน ประชากรทั้งหมดจำนวน 424 คน (ข้อมูลทะเบียนราษฎร์ ณ วันที่ 30 มกราคม 2564) มีคณะกรรมการมัสยิดจำนวน 15 คน มีแกนนำด้านสุขภาพจำนวน 8 คน และมีจำนวนประชาชนจิตอาสาอีกหลายสิบคน ประชาชนในชุมชนทั้งหมดนับถือศาสนาอิสลาม โดยมีมัสยิดกลางทุ่งออกเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชนในชุมชน ส่งผลให้กิจวัตรประจำวันของประชาชนในชุมชนมีความผูกพันกับมัสยิด กล่าวคือ ในการดำเนินชีวิตประจำวันประชาชนต้องปฏิบัติศาสนกิจละหมาด 5 เวลา และในทุกวันศุกร์ถือเป็นวันสำคัญที่มุสลิม (ผู้ชายทุกคน) ต้องมาปฏิบัติศาสนกิจที่มัสยิด รวมถึงวันสำคัญทางศาสนาอิสลาม เช่น ในช่วงเดือนถือศีลอด (รอมฎอน) และวันตรุษ (อีดิ้ลฟิตรีและอิดิ้ลอัฎฮา) ประชาชนทุกครัวเรือนจะมารวมตัวเพื่อปฏิบัติศาสนกิจ ณ มัสยิด นอกจากนี้ยังเป็นสถานที่ในการจัดการเรียนการสอนศาสนาของประชาชนทุกช่วงวัยในชุมชน
มัสยิดกลางทุ่งออก เป็นมัสยิดที่ตั้งอยู่ติดกับถนนกาญจนวนิช ซึ่งเป็นถนนสายหลักที่ติดต่อกับประเทศมาเลเซีย จึงเป็นมัสยิดที่มีผู้คนทั่วไปทั้งคนไทยและคนมาเลเซียที่เดินทางผ่านไป- มา แวะเวียนมาปฏิบัติศาสนกิจตามความเชื่อหรือพิธีกรรมทางศาสนาอิสลามอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งยังเป็นพื้นที่ที่คนในชุมชม และองค์กรภาครัฐ ภาคเอกชนใช้เป็นพื้นที่ในการจัดกิจกรรมต่างๆ นอกจากนี้ในชุมชนเองยังมีการจัดการเรียนการสอนศาสนาทั้งในภาคค่ำสำหรับประชาชนทั่วไปในชุมชนและผู้ที่สนใจ วันเสาร์และวันอาทิตย์ สำหรับเด็กและเยาวชนในชุมชนทุ่งออกและชุมชนใกล้เคียง ซึ่งเรียกว่าโรงเรียนตาดีกา จากจำนวนกิจกรรม และจำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ ที่มีเป็นจำนวนมาก อาจส่งผลให้เกิดความสุ่มเสี่ยงทางด้านสุขภาวะที่สามารถเกิดปัญหาและแพร่กระจายไปในชุมชนทุ่งออกและชุมชนใกล้เคียงในพื้นที่เทศบาลตำบลปริกได้ โดยสาเหตุของปัญหาทางสุขภาวะที่เกิดขึ้นในเชิงประจักษ์ คือ การสูบบุหรี่ในพื้นที่บริเวณมัสยิด การจัดการขยะและสภาพแวดล้อมที่ยังไม่ถูกต้องและเหมาะสมสามารถเป็นแหล่งเพาะเชื้อโรคต่างๆ การรักษาความสะอาดของห้องส้วมที่ไม่ถูกสุขลักษณะ การรักษาความสะอาดของสถานที่เอาน้ำละหมาด การรักษาความสะอาดของจุดสัมผัสร่วมต่างๆ ภายในบริเวณมัสยิด เป็นต้น โดยสาเหตุของปัญหาเหล่านี้สามารถก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพของคนในชุมชนได้โดยตรงและทางอ้อมในรูปแบบของการเกิดโรคภัยไข้เจ็บ และโรคระบาดต่างๆ ทั้งที่เป็นโรคระบาดประจำถิ่น เช่น ไข้เลือดออก ชิคุนกุนยา ไข้ฉี่หนู ท้องร่วง ตาแดง หรือโรคที่เกิดจากพฤติกรรมที่ไม่ถูกต้องของคนในชุมชน และโรคอุบัติใหม่ เช่น โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 และโรคฝีดาษลิง เป็นต้น ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาคณะกรรมการมัสยิดกลางทุ่งออก ประชาชนในชุมชนทุ่งออกเอง มีแนวคิดเพื่อยกระดับการพัฒนามัสยิดให้เป็นศูนย์กลางในการขับเคลื่อนการเรียนรู้ของคนในชุมชนและทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกัน อีกทั้งยังมีแนวคิดในการเสริมสร้างการเรียนรู้ให้ประชาชนทุกเพศวัยในชุมชนสามารถรู้เท่าทันและสามารถปรับตัวให้ทันต่อสถานการณ์ปัญหาทางสุขภาวะที่จะเกิดขึ้นในชุมชน ทั้งในภาวะปกติ และภาวะฉุกเฉิน เพื่อเป็นแนวทางในการเสริมสร้างสุขภาวะในชุมชนอย่างยั่งยืน
ดังนั้นคณะกรรมการมัสยิดกลางทุ่งออก และแกนนำด้านสุขภาพ จิตอาสาภายในชุมชนทุ่งออก จึงขอดำเนิน “โครงการมัสยิดส่งเสริมสุขภาวะ ชุมชนทุ่งออก” ขึ้น เพื่อสร้างกระบวนการให้คณะกรรมการมัสยิดกลางทุ่งออก แกนนำด้านสุขภาพ จิตอาสาภายในชุมชนทุ่งออก และประชาชนทุกเพศวัย มีความตระหนักถึงกระบวนการสร้างเสริมสุขภาวะ สามารถรู้เท่าทันและสามารถปรับตัวให้ทันต่อสถานการณ์ปัญหาทางสุขภาวะที่จะเกิดขึ้นในชุมชนทั้งในภาวะปกติและภาวะฉุกเฉิน เพื่อเป็นมัสยิดส่งเสริมสุขภาวะอย่างยั่งยืน และเป็นมัสยิดส่งเสริมสุขภาพ (นำร่อง) ตามเกณฑ์ของกระทรวงสาธารณสุข