กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคเรื้อรัง (chronic disease) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าโรคไม่ติดเชื้อ ซึ่งได้แก่ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคข้อเข่าเสื่อม ฯลฯ เป็นโรคที่เมื่อเป็นแล้วจะมีอาการหรือต้องรักษาอย่างต่อเนื่อง เป็นระยะเวลานาน โดยโรคเรื้อรังมักเกิดจากสาเหตุหลายประการซึ่งส่วนใหญ่ร้อยละ 90 เกิดจากพฤติกรรมการรับประทานอาหารหวาน มัน เค็ม กินผักน้อย ขาดการออกกาลังกาย น้าหนักตัวเกิน สูบบุหรี่ ดื่มเหล้า เป็นต้น ดังนั้นคนที่มีพฤติกรรมการดาเนินชีวิตเช่นนี้จึงมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคได้มากกว่าคนอื่นๆ และนอกจากนี้อีกร้อยละ 10 เกิดจากพันธุกรรม (นิทรา, 2016) ซึ่งในประเทศไทยพบว่าประชากรที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป มีจานวนผู้ป่วยเป็นโรคเบาหวาน 1,565,640 คน และเป็นโรคความดันโลหิตสูง 3,524,083 คน (HDC, 2018) ซึ่งในปี 2555-2558 มีแนวโน้มอัตราตายด้วยโรคเบาหวาน เพิ่มขึ้นจาก 12.1 ต่อแสนประชากร เป็น 19.4 ต่อแสนประชากร และพบการเพิ่มขึ้นของอัตราตายจากภาวะความดันโลหิตสูง จาก 5.7 ต่อแสนประชากร เป็น 12.1 ต่อแสนประชากร (สานักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 2559)
จากฐานข้อมูล JHCIS จากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลท่าข้าม ปี 2560 พบว่าหมู่ที่ 5 บ้านหนองบัว ตาบลท่าข้าม อาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา มีผู้เป็นโรคเบาหวาน จานวน 51 ราย จากประชากรกลุ่มเสี่ยง 574 ราย คิดเป็นอัตราความชุกของโรคเป็นร้อยละ 8.89 และคิดเป็นอัตราตายเฉพาะโรค ร้อยละ 1.96 โดยสาเหตุการตายจากโรคเบาหวานส่วนใหญ่เกิดจากภาวะแทรกซ้อนของโรค เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด การเป็นโรคไตเรื้อรัง (สานักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 2559) และมีผู้เป็นโรคความดันโลหิตสูง จานวน 197 ราย จากประชากรกลุ่มเสี่ยง 574 ราย คิดเป็นอัตราความชุกร้อยละ 34.32 และคิดเป็นอัตราตายเฉพาะโรคร้อยละ 1.52 ซึ่งเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งของหมู่บ้าน ความดันโลหิตสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สาคัญของโรคหลอดเลือดหัวใจและเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สาคัญที่สุดของโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) และภาวะความดันโลหิตสูงยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดหลอดเลือดสมองแตก (สานักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 2559)
จากการเก็บข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพโดยใช้แบบประเมินภาวะสุขภาพผู้สูงอายุ จานวน 41 ราย สารวจเมื่อวันที่ 19-20 กันยายน พ.ศ. 2561 พบว่า ผู้สูงอายุในหมู่บ้านส่วนใหญ่มีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อภาวะสุขภาพอยู่ในระดับน้อย จานวน 21 ราย จากทั้งหมด 41 ราย คิดเป็นร้อยละ 51.22 ซึ่งขัดแย้งกับข้อมูลดัชนีมวลกายที่พบว่า ผู้สูงอายุในหมู่บ้านส่วนใหญ่มีดัชนีมวลกายอยู่ในเกณฑ์อ้วน จานวน 11 ราย จากทั้งหมด 41 ราย คิดเป็นร้อยละ 36.59 ซึ่งสัมพันธ์กับข้อมูลการออกกาลังกายเพื่อสุขภาพที่พบว่า ผู้สูงอายุในหมู่บ้านส่วนใหญ่มีพฤติกรรมการออกกาลังกายเพื่อสุขภาพอยู่ในระดับน้อย จานวน 28 ราย จาก 41 ราย คิดเป็นร้อยละ 68.29
จากข้อมูลข้างต้นแสดงให้เห็นว่าผู้สูงอายุในชุมชนในหมู่ที่ 5 บ้านหนองบัวส่วนใหญ่ มีการเจ็บป่วยด้วยโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูง มีความรู้ในการบริโภคอาหารที่เหมาะสมแต่ขาดการปฏิบัติตัวในการควบคุมโรค จากการทาประชาคมในวันที่ 26 กันยายน 2561 โดยมีผู้เข้าร่วมทั้งสิ้น 38 คน ประกอบไปด้วยตัวแทนจากอาสาสมัครสาธารณสุขประจาหมู่บ้าน คณะกรรมการหมู่บ้าน และตัวแทนชาวบ้านหมู่ที่ 5 ได้มีมติร่วมกันในการแก้ปัญหาการเจ็บป่วยด้วยโรคเรื้อรังของคนในชุมชน ทางกลุ่มนักศึกษาร่วมกับชุมชน จึงได้จัดทาโครงการ “ชาวหนองบัว ห่วงใย ใส่ใจ โรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง” เพื่อให้ผู้เข้าร่วมโครงการมีความรู้และทักษะในการดูแลตนเองเพื่อป้องกันและควบคุมโรคเรื้อรัง ซึ่งจะช่วยลดภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้นที่เป็นสาเหตุการตาย ลดภาระทางด้านการรักษาพยาบาล และเพื่อช่วยให้ประชาชนมีสุขภาพที่ดีช่วยพัฒนาประเทศต่อไป