กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคฟันผุเป็นโรคของเนื้อเยื่อฟัน (ผิวเคลือบฟัน เนื้อฟันผิวรากฟัน) ซึ่งเกิดจากมีการทำลายแร่ธาตุที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของเนื้อเยื่อเหล่านี้จนทำให้เกิดเป็นโพรงและสามารถลุกลามจนเกิดการสูญเสียฟันทั้งซี่วิทยาการในปัจจุบันทำให้ความเข้าใจในกระบวนการเกิดโรคฟันผุมากขึ้นซึ่งไม่ได้เป็นเพียงความสัมพันธ์ของปัจจัยหลัก๓ประการ ได้แก่ ตัวฟันเชื้อแบคทีเรียและน้ำตาลแต่ยังมีปัจจัยด้านความรู้ ทัศนคติพฤติกรรม ปัจจัยทางสังคม และปัจจัยในสิ่งแวดล้อมอื่นๆเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย
โรคฟันผุยังเป็นโรคที่สำคัญที่พบได้ในเด็กปฐมวัย จากการสำรวจสภาวะทันตสุขภาพในเขตอำเภอห้วยยอด เด็กช่วงอายุ 3 ปีถึง 3 ปี 11 เดือน ข้อมูลเปรียบเทียบร้อยละของเด็ก 3 ปีฟันน้ำนมผุ ในภาพรวมของจังหวัดตรังกับอำเภอห้วยยอด ข้อมูลเด็ก 3 ปีฟันผุของจังหวัดตรัง ในปี 2559 - 2561 มีฟันน้ำนมผุร้อยละ 44.7 , 43.09 และ 46.9 ตามลำดับ ส่วนของอำเภอห้วยยอด ในปี 2559 - 2561 มีฟันน้ำนมผุร้อยละ 45.3 , 45.8 และ 45.6 ตามลำดับ ในส่วนของตำบลลำภูราพบว่าอัตราการเกิดโรคฟันผุเด็กช่วงอายุ 3 ปีถึง 3ปี 11 เดือนในปี 2559 - 2561 มีฟันน้ำนมผุร้อยละ 39.4 , 47.7 และ 66.67 ตามลำดับ ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับระดับจังหวัดยังมีอัตราปราศจากฟันผุที่สูงกว่าดังนั้นมาตรการในการป้องกันการเกิดโรคฟันผุจึงควรครอบคลุมถึงการให้คำแนะนำเรื่องการรับประทานอาหารให้ถูกต้องการแปรงฟันและใช้ไหมขัดฟันที่ถูกวิธี การเคลือบหลุมร่องฟันที่ลึก การใช้สารประกอบฟลูออไรด์รูปแบบต่างๆในการป้องกันฟันผุฟลูออไรด์เป็นสารที่ยอมรับกันโดยทั่วไปว่ามีผลในการควบคุมโรคฟันผุได้โดยมีกลไกป้องกันฟันผุคือชะลอกระบวนการสลายของแร่ธาตุจากผิวฟันและส่งเสริมการเกิดกระบวนการคืนกลับของแร่ธาตุสู่ผิวฟัน ช่วยให้เคลือบฟันแข็งแรงและรบกวนเมตาบอลิซึมของแบคทีเรีย ปัจจุบันมีการแนะนำให้ใช้ฟลูออไรด์วานิชมาในการป้องกันโรคฟันผุสำหรับเด็กเล็กเนื่องจากมีความปลอดภัยสูงใช้ได้ผลดี มีคุณสมบัติยึดติดกับผิวเคลือบฟันได้นานสามารถปล่อยฟลูออไรด์ได้อย่างช้าๆ เสียเวลาในการทาน้อยซึ่งเหมาะสมกับเด็กเล็กที่ให้ความร่วมมือในการรักษาน้อยและยังทำให้ความเข้มข้นของฟลูออไรด์เพิ่มขึ้นในผิวเคลือบฟันมากกว่าฟลูออไรด์เฉพาะที่ตัวอื่นๆมีส่วนสำคัญที่ทำให้ฟันผุในระยะเริ่มต้นหยุดการลุกลามหรือกลับมาปกติได้
การดำเนินการส่งเสริมสุขภาพมีกิจกรรมที่จำเป็น คือการสร้างนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพการสร้างสรรค์สิ่งแวดล้อมที่เกื้อหนุนต่อการมีสุขภาพที่ดีการทำกิจกรรมให้ชุมชนเข้มแข็งการพัฒนาทักษะส่วนบุคคลรักษาแต่เพียงด้านเดียวในทางปฏิบัติการส่งเสริมสุขภาพนั้นมีวิธีการดำเนินกิจกรรมได้หลายวิธีเพื่อให้ประชาชนได้เข้าถึงการดูแลสุขภาพของตนเองเช่นการให้สุขศึกษาเพื่อลดปัจจัยเสี่ยงหรือพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดโรค การส่งเสริมสุขภาพตามสถานที่ เป็นต้น
การจัดกิจกรรมออกทาฟลูออไรด์วานิชนั้นถือได้ว่าเป็นการส่งเสริมสุขภาพตามสถานที่วิธีหนึ่งซึ่งให้ผลที่ทั้งการส่งเสริมทันตสุขภาพและการป้องกันการเกิดโรคฟันผุในเด็กปฐมวัยได้ดี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลลำภูรา เล็งเห็นความสำคัญของการเพิ่มอัตราปราศจากฟันผุในเด็กเล็กซึ่งจะนำไปสู่การมีทันตสุขภาพช่องปากที่ดี