กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

การฝากครรภ์คุณภาพเพื่อมารดาและทารกสุขภาพดีนั้น ถือเป็นเรื่องจำเป็นต้องทำเพื่อให้การตั้งครรภ์เป็นไปอย่างเรียบร้อย ลดความเสียงอันตรายที่จะเกิดชื้นทั้งกับตัวคุณแม่และลูกในท้อง นอกจากนี้ยังรวมถึงการตรวจหลังคลอด เพื่อการดูแลอย่างถูกวิธีด้วย ซึ่งการฝากครรภ์คุณภาพจะยิ่งช่วยให้ทราบถึงพัฒนาการของการตั้งท้องในแต่ละช่วงเวลาเพื่อปรับตัวให้เหมาะสม อย่างไรก็ตามการฝ่ากครรภ์คุณภาพนั้นจะต้องมาฝากครรภ์อย่างน้อย 8 ครั้ง และฝากครรภ์ก่อนอายุ 12 สัปดาห์ นับว่าเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่งเพื่อให้หญิงตั้งครรภ์ใด้รับคำแนะนำ และได้รับบริการการดูแลที่ เหมาะสม (กรมอนามัย, 2558) นอกจากนี้การตั้งครรภ์ทำให้หญิงตั้งครรภ์ยังต้องปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจและสังคมเช่น บทาทหน้าที่ ภาพลักษณ์สัมพันธภาพกับครอบครัว เป็นต้น การเปลี่ยนแปลงต้านสรีรวิทยาจะมีการสร้างเชลล์และเนื้อเยื่อต่งๆมากกว่าระยะอื่นๆ ทำให้ร่างกายต้องการสารอาหารเพิ่มขึ้น ในระยะนี้หากหญิงตั้งครรภ์ใด้รับสารอาหารไม่เพียงพอจะมีผลเสียทั้งแก่หญิงตั้งครรภ์ และทารกในครรภ์เป็นอย่างมาก ส่งผลให้ทารกแรกเกิดมีน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม โดยการฝากครรภ์ครั้งแรกควรทำในช่วงไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์ก่อนหรือเมื่อตั้งครรภ์ใต้ 12 สัปดาห์ การมาฝากครรภ์ครั้งแรกนั้น เพื่อเน้นการหาประวัติทางการแพทย์และประวัติทางสูติกรรม ซึ่งเป็นองค์ประกอบ พื้นฐานในการดูแลหญิงตั้งครรภ์แวใหม่ขององค์การอนามัยโลก (กรมอนามัย, 2563) สถานการณ์ด้านสุขภาพแม่และเต็กในประเทศไทยแม้จะมีแนวโน้มที่ดีขึ้น แต่ก็ยังพบปัญหาอัตราการฝากครรภ์ครั้งแรกก่อน 12 สัปดาห์ การฝากครรภ์ 8 ครั้งตามเกณฑ์ และการเยี่ยมหลังคลอดครบ 3 ครั้ง ตามเกณฑ์ ยังไม่บรรลุเป้าหมาย ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพของหญิงตั้งครรภ์เองและพัฒนาการของทรกหลายด้าน ตังนั้นหากตั้งครรภ์จึงรีบมาฝากครรภ์ซึ่งจะทำให้หญิง ตั้งครรภ์และทารกได้รับการดูแลสุขภาพตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ ขณะคลอดหลังคลอดและคลินิกเต็กสุขภาพดี รวมทั้งได้รับความรู้ในการดูแลครรภ์ด้านต่างๆ อีกด้วย (กรมอนามัย, 2564) สถานการณ์การฝากครรภ์ครั้ง แรกก่อน 12 สัปตาห์ของจังหวัดยะลา ระหว่างปีงบประมาณ 2563, 2564 และ2565 มีแนวโน้มลดลงจาก ร้อยละ 81.10, 71.09 และ 73.38 ตามลำดับ (HDC, 2565) และ สถานการณ์การฝากครรภ์ครั้งแรกก่อน 12 สัปดาห์ การฝากครรภ์ครบ 5 ครั้งตามกณฑ์ การได้รับการดูแลครบ 3 ครั้งตามเกณฑ์ และภาวะซีดใกล้คลอดในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านปะแต ฝากครรภ์ก่อน 12 สัปดาห์ ในปีงบ 2563, 2564, 2565 ร้อยละ 78.42, 53.48 และ 69.00 ฝากครรภ์ครบ 5 ครั้งตามเกณฑ์ในปีงบ 2563, 2564, 2565 ร้อยละ 72.82, 77.48, 74.54 การได้รับการดูแลครบ 3 ครั้งตามเกณฑ์ในปีงบ 2563, 2564, 2565 ร้อยละ 74.42, 68.14, และ 58.84 (HDC, 2565) ภาวะซีดใกลัคลอด ในปีง 2563, 2564, 2565 ร้อยละ 40.42, 50.18 , 44.42 ซึ่งยังไม่บรรลุตามตัวชี้วัดระดับกระทรวงสาธารณสุขคือ อัตราการฝากครรภ์ครั้งแรกก่อน 12 สัปดาห์ ต้องมากกว่าหรือเท่ากับร้อยละ 75 ฝากครรภ์ครบ 5 ครั้งตามเกณฑ์ต้องมากกว่าหรือเท่ากับร้อยละ 85 การได้รับการดูแลครบ 3 ครั้งตามเกณฑ์ ต้องมากกว่าหรือเท่ากับร้อยละ 100 และภาวะชีดในหญิงตั้งครรภ์ต้องน้อยกว่ ร้อยละ 10 นอกจากนั้นยังพบว่าภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นกับทารกที่คลอดในโรงพยาบาลพระยุพราชยะหา ได้แก่ อัตราทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อยกว่า 2,500 กรัม และอัตราการตกเลือดหลังคลอดยังมีการเกิดอย่างต่อเนื่อง ซึ่งการที่จะป้องกันภาวะแทรกซ้อนดังกล่าวข้างต้นต้องมีการฝากครรภ์คุณภาพและการได้รับการดูแลหลังคลอดตามมาตรฐานงานอนามัยแม่และเด็ก จากปัญหาดังกล่าว ทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านปะแต จึงได้จัดทำโครงการฝากครรภ์คุณภาพเพื่อมารดาและทารกสุขภาพดี เพื่อลดภาวะแทรกซ้อนที่จะเกิดขึ้นกับหญิงตั้งครรภ์และมารดาหลังคลอดในระยะยาว กับมารดาและทารกในโรงพยาบาลและชุมชนอย่างยั่งยืน