กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

พบในผู้ที่มีอายุมากกว่า 65 ปี และพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายเมื่ออายุ 55 ปีขึ้นไป ก่อให้เกิดอาการปวดข้อเข่าขณะเคลื่อนไหว ข้อเข่าติดและพิสัยการเคลื่อนไหวข้อลดลงทำให้ส่งผลต่อการประกอบกิจวัตรประจำวันการทำงานรวมถึงสภาพจิตใจและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย (วันทนียา วัชรีอุดมกาล และคณะ, 2557)ทำให้มีความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มได้ ปัจจุบันยังไม่มีวิธีการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมให้หายขาดได้ จุดมุ่งหมายในการรักษา คือ ลดอาการปวด ทำให้ข้อเคลื่อนไหวดีขึ้น ป้องกันหรือแก้ไขข้อที่ผิดรูป เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีตามความเหมาะสม (กรมการแพทย์, 2557) การรักษาผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมประกอบด้วยการรักษาทางยา การรักษาทางเวชศาสตร์ฟื้นฟู การสอนวิธีการป้องกันข้อ สอนวิธีการใช้ข้ออย่างถูกต้อง แนวทางการรักษาที่นิยมใช้ในปัจจุบัน คือ การใช้ยาแผนปัจจุบันและกายภาพบำบัด แต่พบว่า การดูแลรักษาด้วยการใช้ยาแผนปัจจุบันแม้จะได้ผลดีในแง่ของการบรรเทาอาการปวดและอักเสบ แต่มักมีผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ ได้แก่ การติดยาแก้ปวด หรือเกิดอาการข้างเคียงจากการใช้ยาต้านการอักเสบ แสดงให้เห็นว่าการดูแลรักษาอาการที่เกิดขึ้นให้หายขาดแล้วยังก่อให้เกิดอาการข้างเคียง และภาวะแรกซ้อนต่อผู้ป่วยและการดูแลรักษา
จากการศึกษางานวิจัยและเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้องพบว่า มีการนำสมุนไพรมาใช้เป็นยาบรรเทาอาการปวดเพื่อทดแทนการใช้ยาแก้ปวด เช่น การรักษาด้วยวิธีการประคบสมุนไพร ซึ่งอาศัยฤทธิ์ของไพลเป็นหลักในการลดอาการบวมอักเสบ และอาการปวดและเกลือในการดูดความร้อนนำพาตัวยาซึมผ่านผิวหนังเข้าสู่ร่างกาย เพื่อบรรเทาอาการปวดและการอักเสบ และการรักษาด้วยวิธีการพอกยาสมุนไพรพอกเข่า สรรพคุณช่วยบรรเทาอาการปวดข้อเข่ามาพอกในผู้ป่วยที่มีอาการปวดเข่า (ปิยะพล พูลสุข และคณะ, 2561) คลายกล้ามเนื้ออาการปวดจากข้อเข่าเสื่อมนอกจากนี้ยังมีแนวทางการรักษาข้อเข่าเสื่อมด้วยการแพทย์แผนไทย ได้แก่ การรักษาด้วยยาสมุนไพร มีทั้งชนิดที่เป็นยารับประทานและยาใช้ภายนอก การรักษาด้วยหัตถการ เช่น การนวดไทยแบบราชสำนัก การนวดแบบเชลยศักดิ์ การนวดแบบพื้นบ้านเพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อคลายตัว การแช่และการประคบสมุนไพรเป็นการรักษาที่ได้จากสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหย และจากความร้อนของลูกประคบจะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิตให้ดีขึ้น นอกจากนี้การประคบยังใช้รักษาร่วมกับการนวดด้วยเพื่อเป็นการช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือดให้ดีขึ้น ช่วยลดอาการบวมบรรเทาอาการอักเสบของกล้ามเนื้อบริเวณเข่าได้ (กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 2559)
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านแหลมหาด ตำบลเกาะใหญ่ อำเภอกระแสสินธุ์ จังหวัดสงขลา มีประชากรผู้สูงอายุในเขตรับผิดชอบทั้งหมด จำนวน 540 คน ซึ่งมีสัดส่วนผู้สูงอายุ คิดเป็นร้อยละ 21.13 ของจำนวนประชากรทั้งหมด (ข้อมูลจากฐานประชากร โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านแหลมหาด ณ 20 มกราคม 2567)ในปี 2567ได้ดำเนินการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุด้วยแบบคัดกรองผู้สูงอายุ (Basic Geriatric Screening : BGS) พบว่า มีผู้สูงอายุที่มีอาการปวดเข่าและเสี่ยงที่จะเกิดการหกล้ม จำนวน 114 คน คิดเป็นร้อยละ 21.11 (ข้อมูลจากทะเบียนบุคคล การคัดกรองผู้สูงอายุ 10 เรื่อง ในระบบสารสนเทศด้านข้อมูลสุขภาพจังหวัดสงขลา ณ 20 มกราคม 2567) ผู้สูงอายุควรได้รับความรู้ที่เป็นประโยชน์ในการดูแลตนเองจากบุคลากรสาธารณสุข โดยคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ และพฤติกรรมการดูแลตนเองที่ผู้สูงอายุสามารถนำไปปฏิบัติให้เหมาะสม เพื่อจะช่วยลดอาการปวดข้อเข่าไม่ให้เกิดความรุนแรงมากขึ้น และอาจจะชะลอการเสื่อมของข้อเข่า ป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้นและช่วยลดความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้ม ได้