กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

โรคไข้เลือดออก เป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุข ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ที่มียุงลายเป็นพาหะนำโรค โดยเฉพาะช่วงฤดูฝนจะมีการแพร่ระบาดของโรคอย่างกว้างขวางทั่วทุกภาคของประเทศไทย จากรายงานการเฝ้าระวังโรคล่าสุด เมื่อวันที่ 9 มกราคม 2561 (สำนักระบาดวิทยา กระทรวงสาธารณสุข, 2561) พบว่า ในปี 2560 ที่ผ่านมา มีผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกทั้งประเทศ สะสมรวม 53,190 ราย โดยมีอัตราป่วยสูงถึง 80.8 ต่อประชากรแสนคน โดยพบว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มอายุ 10-14 ปีโดยมีอัตราป่วยสูงสุดถึง 243.79 ต่อประชากรแสนคน รองลงมา คือ กลุ่มอายุ 5-9 ปีโดยมีอัตราป่วยสูงสุดถึง 178 ต่อประชากรแสนคนและอาชีพที่พบผู้ป่วยสูงสุด คือ นักเรียน ร้อยละ 42.16 รองลงมา คือ รับจ้างและไม่ทราบอาชีพ ตามลำดับ ในระดับภาค พบว่า ภาคใต้มีอัตราป่วยสูงสุด คือ 136 ต่อประชากรต่อแสนคน รองลงมา ได้แก่ ภาคกลางและภาคเหนือ ตามลำดับ และเมื่อเทียบระหว่างจังหวัด พบว่า จังหวัดสงขลามีอัตราป่วยโรคนี้สูงสุดถึง 212.80 ต่อประชากรแสนคน โดยอำเภอคลองหอยโข่งยังครองสถิติการเกิดโรคและการตายเป็นลำดับแรกในระดับอำเภออีกด้วย

นอกจากนี้ ข้อมูลโรคติดต่อของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลทุ่งลาน (2560) ยังพบว่า พื้นที่หมู่ที่ 9 บ้านมะพร้าวออก ของตำบลทุ่งลาน อำเภอคลองหอยโข่ง จังหวัดสงขลา มีผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกถึง 7 คน คิดเป็นร้อยละ 77.78 ของโรคติดต่อที่พบในหมู่บ้าน สอดคล้องกับการให้ข้อมูลของผู้นำชุมชน และข้อมูลจากแบบสอบถามเชิงลึกที่คณะนักศึกษาพยาบาล ชั้นปีที่ 4 มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ได้ลงสำรวจและเก็บรวบรวม ระหว่างวันที่ 1-2 กุมภาพันธ์ 2561 ในเรื่องการเกิด การกระจาย และสาเหตุการเกิดโรคไข้เลือดออก ซึ่งพบว่า ในช่วงปีที่ผ่านมา ยังมีการเจ็บป่วยด้วยโรคนี้ และเมื่อถามถึงความรู้ ความเข้าใจในเรื่องการป้องกันโรค ตลอดจนทัศนคติต่อการจัดสิ่งแวดล้อมเพื่อกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำยุงลายของชุมชน พบว่า ยังมีบางพื้นที่ในชุมชนไม่เห็นด้วยกับวิธีการจัดการที่ปฏิบัติอยู่ เช่น การคัดแยกขยะ และจากการลงสำรวจพื้นที่จริง พบว่า บางครัวเรือนยังมีความรู้ ความเข้าใจในการป้องกันตามหลัก 5 ป 1 ข และการกำจัดขยะตามหลัก 3Rs ไม่ถูกต้อง ชัดเจน และสภาพแวดล้อมจริงของชุมชน ยังปรากฏพื้นที่ที่อาจเป็นบ่อเกิดหรือแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรค โดยเฉพาะพื้นที่ที่มีน้ำขังตามคูน้ำและบริเวณรอบที่อยู่อาศัย นอกจากนั้น ยังพบน้ำขังในเศษภาชนะที่ไม่ใช้แล้ว รวมทั้งที่ทิ้งขยะรวมของหมู่บ้านซึ่งมีเพียงแหล่งเดียวเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาทุนทางสังคมของชุมชนข้างต้นที่จะเอื้อต่อการแก้ไขปัญหาดังกล่าว พบว่า ผู้นำชุมชนตั้งแต่ระดับตำบล อันได้แก่ นายกเทศมนตรีตำบลทุ่งลาน ปลัดเทศบาลตำบลทุ่งลาน กำนันตำบลทุ่งลาน ผู้ใหญ่บ้านและคณะกรรมการหมู่บ้าน และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่ที่ 9 บ้านมะพร้าวออก รวมทั้งผู้อำนวยการโรงเรียนวัดปรางแก้วซึ่งเป็นโรงเรียนติดชุมชน ต่างก็มีความมุ่งมั่น ร่วมใจและต้องการแก้ปัญหาทุกข์ภัยของประชาชน โดยแสดงเจตจำนงชัดเจนต่อที่ประชาคมหมู่บ้านซึ่งคณะนักศึกษาพยาบาลฯ ได้จัดขึ้นเมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2561 ที่ผ่านมา ถึงความต้องการร่วมกันแก้ไขปัญหาและสาเหตุ บ่อเกิดของโรคภัยดังกล่าว

อนึ่ง การแก้ปัญหาดังกล่าวจะเกิดความยั่งยืนได้ ควรเริ่มจากการปลูกฝังทัศนคติ การให้ความรู้ ความเข้าใจ ตลอดจนแนวทางปฏิบัติเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาที่ถูกต้องแก่บุตรหลานของคนในชุมชน และโรงเรียนวัดปรางแก้วซึ่งเป็นโรงเรียนในพื้นที่ได้ดำเนินการเพื่อตัดวงจรลูกน้ำยุงลายและจัดการสิ่งแวดล้อม ผ่านโครงการรณรงค์และป้องกันไข้เลือดออก และ โครงการ Zero Waste ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2560 โดยได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างดีจากสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติเทศบาลทุ่งลานเป็นปีแรก

ดังนั้น เพื่อให้เกิดความต่อเนื่องและยั่งยืนของการแก้ไขปัญหาดังกล่าว โรงเรียนวัดปรางแก้ว ร่วมกับคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลทุ่งลาน เทศบาลตำบลทุ่งลาน และ ผู้นำชุมชนหมู่ที่ 9 บ้านมะพร้าวออก จึงจัดทำโครงการ “บ้านมะพร้าวออกรวมใจ สร้างสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัย ไร้ไข้เลือดออก” ขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์หลัก คือ เพื่อกระตุ้นและสร้างแรงจูงใจในการจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อลดแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำยุงลายในระดับครัวเรือนและชุมชน เสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจ และปรับทัศนคติที่ถูกต้องในเรื่องการป้องกันไข้เลือดออกตามหลัก 5 ป 1 ข และการคัดแยกขยะตามหลัก 3 Rsของนักเรียนและครอบครัวนักเรียนในชุมชน รวมทั้งเป็นการส่งเสริมจิตสาธารณะให้เกิดแก่นักเรียนซึ่งเป็นบุตรหลาน ครอบครัว ชุมชนบ้านมะพร้าวออก เกิดพันธะสัญญาร่วมกันขององค์กรทุกภาคส่วนในชุมชนเพื่อนำไปสู่ชุมชนเข้มแข็ง สิ่งแวดล้อมปลอดภัย ไร้โรคไข้เลือดออก ในที่สุด