กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ในปัจจุบัน พบปัญหาอัตราการเกิดและการมีชีวิตอยู่รอดของแม่และเด็กของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่ ระดับประเทศตั้งเป้าหมายไม่เกินร้อยละ 5 แต่พบว่าในพื้นที่จังหวัดชายแดนอยู่ที่ ร้อยละ 15 พบว่ามีค่าที่เกิดอยู่ 3 เท่า ขณะที่องค์การอนามัยโลกกำหนดอยู่ที่ร้อยละ 2.5 นับเป็นจุดตั้งต้นที่สำคัญของการทำงานด้านสาธารณสุข ดังนั้นงานอนามัยของแม่และเด็กของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่จึงเป็นตัวบ่งชี้สภาวะสุขภาพที่มักถูกหยิบยกขึ้นเป็นตัวสะท้อนการพัฒนาด้านสุขภาพของประเทศอยู่เสมอ เพราะส่วนหนึ่งการเสียชีวิตของแม่ที่คลอดบุตรเป็นตัวบ่งบอกความเป็นอยู่ของแม่และเด็ก ของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่และการเข้าถึงบริการด้านสุขภาพ รวมถึงความเพียงพอของสถานบริการด้านสุขภาพด้วยสถานการณ์งานอนามัยแม่และเด็กในเขตพื้นที่ภาคใต้ปี 2559 โดยเฉพาะใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ยังมีความน่าเป็นห่วงเข้าขั้นวิกฤตอยู่มาก เหตุเพราะอัตราส่วนการตายของมารดายังเป็นปัญหาสาธารณสุขในระดับพื้นที่มาอย่างต่อเนื่อง โดยพบสูงสุดใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ได้แก่ ยะลา ปัตตานี และนราธิวาส คิดเป็นร้อยละ 82.81, 67.43 และ 63.93 ต่อแสนคนในการเกิดมีชีวิต ตามลำดับ (เกณฑ์มาตรฐาน ไม่ควรเกิน ร้อยละ 5 ต่อแสนคนในการเกิดมีชีวิต)นอกจากนี้ ยังพบว่า มารดาขาดสารอาหาร และมีภาวะซีดในขณะตั้งครรภ์ โดยในปี 2556 ภาพรวมของประเทศ พบว่ามารดาที่มีภาวะโลหิตจางในขณะตั้งครรภ์ คิดเป็นร้อยละ 17.1 โดยพบสูงสุดที่จังหวัดปัตตานี ร้อยละ 98.4 รองลงมาได้แก่นราธิวาส 17.2 และยะลา 16.1 ตามลำดับ (เป้าหมายที่กำหนด ไม่ควรเกินร้อยละ 10) ส่งผลต่อทารกแรกคลอด อาจทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนดและคลอดมาแล้วน้ำหนักน้อยส่วนสถานการณ์ทารกแรกคลอดในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ พบว่า ยังมีทารกจำนวนมากที่มีน้ำหนักแรกคลอดต่ำกว่าเกณฑ์ปกติอย่างมาก (เกณฑ์น้ำหนักแรกคลอดต้องไม่ต่ำกว่า 2,500 กรัม) ซึ่งภาพรวมของประเทศ ทารกแรกคลอดน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม อยู่ที่ร้อยละ 7.8 โดยอัตราสูงสุดอยู่ที่จังหวัดยะลา ร้อยละ 9.5 รองลงมาได้แก่ นราธิวาส 7.4 และปัตตานี 6.7 ทั้งนี้สาเหตุการเสียชีวิตส่วนใหญ่เกิดจากสาเหตุที่สามารถป้องกันได้ในบริบทของสูติศาสตร์สมัยใหม่ และมีเพียงน้อยรายที่เกิดจากเหตุสุดวิสัยจากสถานการณ์สถิติที่น่าเป็นห่วง สะท้อนถึงปัญหางานอนามัยแม่และเด็กใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่ควรได้รับการแก้ปัญหาอย่างเร่งด่วน ถึงแม้ว่าตำบลเขาตูมยังไม่พบอัตราการตายของมารดาและทารก แต่ก็มีปัจจัยเสี่ยงที่อาจส่งผลถึงความปลอดภัยของอนามัยแม่และได้ ซึ่งรพ.สต.ในพื้นที่ตำบลเขาตูมมี 2 รพ.สต.คือ รพ.สต.เขาตูม มีพื้นที่รับผิดชอบทั้งหมด 4 หมู่บ้านและ รพ.สต.บ้านจาเราะบองอ รับผิดชอบ 3 หมู่บ้าน จากการวิเคราะห์ของผลงานความครอบคลุมของงานอนามัยแม่และเด็กพบว่า ปัญหาอนามัยแม่และเด็ก นับเป็นปัญหาที่สำคัญยิ่งของตำบลเขาตูม มีผลงานต่ำกว่าเกณฑ์หลายตัวชี้วัด เมื่อปีงบประมาณ 2559พบว่าอัตราการฝากครรภ์ครั้งแรกก่อน 12 สัปดาห์ของแม่และเด็กของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่ รพ.สต.เขาตูม ร้อยละ 62.64 รพ.สต.บ้านจาเราะบองอ ร้อยละ 66.67 จากเกณฑ์ร้อยละ 75 และได้ดำเนินโครงแก้ปัญหาดังกล่าวแล้วเสร็จสิ้นเมื่อ 30 กันยายน 2560 พบว่าผลงานการฝากครรภ์ครั้งแรกก่อน 12 สัปดาห์ของแม่และเด็กของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่ รพ.สต.เขาตูม ร้อยละ80.70 รพ.สต.บ้านจาเราะบองอร้อยละ 83.58 ซึ่งเห็นได้ว่าผลการดำเนินงานตามโครงการปี 2560 มีผลงานเพิ่มขึ้นและประสบความสำเร็จ แต่ปัญหาแม่และเด็กของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่ ได้รับการดูแลก่อนคลอดครบ 5 ครั้งตามเกณฑ์ รพ.สต.เขาตูม ร้อยละ 64.91รพ.สต.จาเราะบองอ ร้อยละ 69.14จากเกณฑ์ร้อยละ 95 หญิงตั้งครรภ์มีภาวะซีด รพ.สต.เขาตูม ร้อยละ 24.06รพ.สต.บ้านจาเราะบองอ ร้อยละ 40.38จากเกณฑ์ไม่เกินร้อยละ 10พบว่ายังเป็นปัญหาที่ต้องดำเนินการแก้ไขต่อไป จึงเป็นที่มาของโครงการฝากครรภ์คุณภาพตามเกณฑ์ของแม่และเด็กของหญิงตั้งครรภ์รายใหม่ตำบลเขาตูมอำเภอยะรังจังหวัดปัตตานี ปี 2561