กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

เนื่องจากสภาพทางเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนไปในปัจจุบัน ทำให้โรคซึมเศร้าเป็นปัญหาสุขภาพจิตที่มีความรุนแรงและทวีจำนวนมากขึ้นด้วยเรื่อยๆ ส่งกระทบอย่างมากต่อตนเองครอบครัวและสังคม แม้ว่า รพ.สต.บ้านปากคลอง จะมีการดำเนินการคัดกรองและเฝ้าระวังปัญหานี้มาอย่างต่อเนื่อง แต่ในปี 2563 ก็พบว่ามีผู้ฆ่าตัวตายสำเร็จ จำนวน 2 รายหรือคิดเป็น 62.50 ต่อแสนประชากร จากการวิเคราะห์ข้อมูลจากผลการปฏิบัติงานในปี 2563 พบว่าอัตราการเข้าถึงบริการของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าของประชาชนในเขตรับผิดชอบยังต่ำกว่าเกณฑ์ คือมีประมาณการความชุกผู้ป่วยซึมเศร้า ร้อยละ 2.3 หรือ 474 คน โดยมีผลงาน 179 คน และอัตราการเข้าถึงบริการของผู้ป่วยโรคจิตเภทยังต่ำกว่าเกณฑ์ประมาณการความชุกของผู้ป่วยจิตเภทร้อยละ 0.8 คิดเฉพาะ F 20 จำนวน 165 คนผลงาน 65 คน

  นอกจากนี้พบว่า ผู้ป่วยที่เข้าถึงบริการแล้วส่วนใหญ่คือโรคจิตจากสารเสพติดที่สูญเสียความสามารถในการควบคุมตัวเองก่อให้เกิดอันตรายทั้งต่อตนเอง ชุมชน สังคม และส่งผลให้เกิดการฆ่าตัวตายสำเร็จอีกด้วย ส่วนโรคอื่นๆ เช่น ภาวะซึมเศร้า พบว่าผู้ป่วยหรือญาติจะมารับยาในช่วงที่มีอาการ เมื่อมีอาการดีขึ้นจะไม่มาตามนัด ขาดการรักษาต่อเนื่องส่งผลให้ผู้ป่วยขาดยาและผู้ป่วยโรคจิตเวชมีอาการทางจิตกำเริบซ้ำ อย่างไรก็ดี ผู้ฆ่าตัวตายสำเร็จที่พบทั้ง 2 ราย มีสาเหตุจากพฤติกรรมดื่มสุราและสารเสพติดจึงมีอาการทางจิตจากสุรา ซึ่งเป็นกลุ่มที่ไม่ค่อยให้ความร่วมมือในการให้บริการสุขภาพเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว

  มีผลการศึกษาทางวิชาการรายงานไว้ว่า “การป้องกันโรคซึมเศร้าที่ได้ผลคือ Early detection และให้การช่วยเหลือทันทีตั้งแต่เริ่มมีอาการซึมเศร้าและมีเครื่องมือประเมินที่ง่ายและมีความไวในการประเมินใช้ง่ายเหมาะสมสำหรับใช้ในชุมชนโดยอาสาสมัครสาธารณสุข แกนนำชุมชนหรือประชาชนทั่วไปก็สามารถนำมาใช้ในการประเมินตนเองได้ด้วยตนเอง” เครื่องมือที่กล่าวถึงเรียกว่าแบบคัดกรองภาวะซึมเศร้าและความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายหรือ DS8 ที่พัฒนาโดยทวีตั้งเสรีและคณะ(2561)

    แบบคัดกรองภาวะซึมเศร้านี้มี 2 องค์ประกอบ คือ Mood and cognitive behavior component และ somatic component โดยมีความความไวร้อยละ 98.9 ความจำเพาะร้อยละ 71.9 ในส่วนของการคัดกรองความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายเหลือเพียงองค์ประกอบเดียว คือ Suicidal intention มีคำถาม 2 ข้อมีค่าความไวร้อยละ 89.1 ความจำเพาะร้อยละ 89.4 แบบคัดกรองฉบับนี้จึงแบ่งออกเป็น 2 ส่วนคือส่วนที่ 1 ใช้คัดกรองผู้ที่มีภาวะซึมเศร้า (ข้อ 1-6 ) และส่วนที่ 2 ใช้คัดกรองผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย (ข้อที่ 7-8) เป็นแบบคัดกรองที่ง่ายและสะดวกต่อการนำไปใช้ในชุมชน ถ้าผลประเมินพบว่า ถ้าตอบว่ามีตั้งแต่ 3 ข้อขึ้นไปหรือ 3 คะแนนขึ้นไปในคำถามข้อที่ 1-6 ซึ่งเป็นคำถามของแบบคัดกรองภาวะซึมเศร้าหมายถึงมีภาวะซึมเศร้า จะได้รับการให้บริการปรึกษาหรือพบแพทย์เพื่อการบำบัดรักษา และถ้าตอบว่า “มี” ตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไปหรือ 1 คะแนนขึ้นไปในข้อตอบคำถามข้อที่ 7 – 8 เป็นคำถามของแบบคัดกรองความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย หมายถึง “มีความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย”

    เพื่อแก้ปัญหาการฆ่าตัวตายสำเร็จในพื้นที่รับผิดชอบ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านปากคลอง จึงได้จัดทำโครงการพัฒนารูปแบบการดูแลเฝ้าระวังป้องกันปัญหาการฆ่าตัวตายในกลุ่มเสี่ยง ปีงบประมาณ 2564 ขึ้นโดยมีการใช้แบบคัดกรองภาวะซึมเศร้าและความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย หรือ Ds 8 เป็นเครื่องมือในการคัดกรองกลุ่มเสี่ยงและอาศัยความร่วมมือจากชุมชนและภาคีเครือข่ายในพื้นที่ ผลักดันให้เกิดการดำเนินงานตามแนวคิดหัวใจมีหูของกรมสุขภาพจิต ทั้งนี้เพื่อกระตุ้นให้ประชาชนในพื้นที่มีความเข้าใจต่อสัญญาณเตือนภัยฆ่าตัวตาย 10 ประการ และเห็นความสำคัญของ “การฟังได้หัวใจ” ใช้หัวใจฟังให้ได้ยินในวันที่เขายังมีลมหายใจอยู่ เพื่อช่วยฉุดคนจากการคิดฆ่าตัวตายและให้การช่วยเหลือเบื้องต้นได้ทันท่วงทีและสามารถออกแบบการป้องกันการฆ่าตัวตายให้สอดคล้องเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ตนเองได้อย่างมีคุณภาพต่อไป