กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

เด็กนักเรียนและผู้ปกครองมี ความรู้เรื่องการดูแลเส้นผมและหนังศีรษะที่ถูกต้อง มากขึ้น • ครูและอาสาสมัครสาธารณสุขมี ทักษะในการผลิตและใช้แชมพูสมุนไพรป้องกันเหา ด้วยตนเอง • กลุ่มแม่บ้านและเยาวชนมี ความชำนาญในการผสมสูตรสมุนไพรท้องถิ่น เพื่อใช้ดูแลสุขภาพผมอย่างปลอดภัย • ชุมชนมี ศักยภาพในการพึ่งพาตนเองด้านการดูแลสุขอนามัยของเด็กนักเรียน โดยไม่ต้องพึ่งพาผลิตภัณฑ์เคมี • เกิด เครือข่ายความร่วมมือระหว่างโรงเรียน–รพ.สต.–ชุมชน ในการรณรงค์ “ศีรษะสะอาด ปลอดเหา” อย่างต่อเนื่อง

จากการดำเนินโครงการ “ผมสวยไร้เหา ด้วยแชมพูสมุนไพร” พบว่า เด็กนักเรียนในโรงเรียนเป้าหมาย รวมถึงผู้ปกครองและครูผู้ดูแลสุขภาพนักเรียน มีความตื่นตัวในการดูแลสุขอนามัยของเส้นผมและหนังศีรษะมากขึ้น โดยได้เรียนรู้วิธีการทำแชมพูสมุนไพรจากวัตถุดิบในท้องถิ่น เช่น ใบย่านาง ใบสะเดา มะกรูด และตะไคร้หอม สามารถนำไปใช้จริงในชีวิตประจำวันเพื่อลดปัญหาเหาในเด็กนักเรียน

ครูและอสม.มีทักษะในการสาธิตและให้คำแนะนำการใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรได้อย่างถูกต้อง กลุ่มแม่บ้านเกิดการรวมตัวกันเพื่อผลิตแชมพูสมุนไพรไว้ใช้ในครัวเรือน และบางส่วนผลิตจำหน่ายในชุมชน เกิดการต่อยอดสู่กิจกรรมเรียนรู้เชิงอาชีพของนักเรียนและเยาวชน นอกจากนี้ยังเกิดเครือข่ายความร่วมมือระหว่างโรงเรียน รพ.สต. และกลุ่มชุมชน เพื่อรณรงค์ “ศีรษะสะอาด ปลอดเหา” อย่างต่อเนื่อง

-ภาพถ่าย -อบรม

1. เกิดข้อตกลงร่วมในชุมชน โรงเรียน ผู้ปกครอง อสม. และรพ.สต. มีมติร่วมกันให้เด็กนักเรียนทุกคน ตรวจสุขภาพศีรษะทุกเดือน และใช้แชมพูสมุนไพรเป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมดูแลสุขภาพประจำ
   1. เกิดนโยบายระดับโรงเรียน โรงเรียนบรรจุกิจกรรม “ศีรษะสะอาด ปลอดเหา” ไว้ในแผนงานอนามัยโรงเรียนประจำปี และจัดกิจกรรมรณรงค์ให้ความรู้เรื่องการดูแลผมและหนังศีรษะทุกภาคเรียน
   2. เกิดมาตรการทางสังคมในชุมชน • ครอบครัวในชุมชนให้ความร่วมมือในการดูแลลูกหลานให้สะอาด ปลอดเหา • ร้านตัดผมในพื้นที่เข้าร่วมรณรงค์ “ตัดผมสะอาด ปลอดเหา” โดยใช้เครื่องมือที่ผ่านการทำความสะอาด • กลุ่มแม่บ้านผลิตแชมพูสมุนไพรจำหน่ายในราคาถูก เพื่อให้ทุกครัวเรือนเข้าถึงได้
   3. เกิดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขอนามัยในโรงเรียน ห้องน้ำและห้องสุขาถูกจัดให้สะอาด มีมุม “ศีรษะสะอาด” พร้อมสื่อความรู้ และจัดให้มีวันสุขภาพผมประจำเดือน

จากการดำเนินโครงการ “ผมสวยไร้เหา ด้วยแชมพูสมุนไพร” พบว่า ชุมชนและโรงเรียนได้ร่วมกันสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการดูแลสุขอนามัยของเส้นผมและหนังศีรษะ โดยมีการจัดตั้งข้อตกลงร่วมระหว่างโรงเรียน ผู้ปกครอง และอสม. ให้มีการตรวจสุขภาพศีรษะนักเรียนอย่างต่อเนื่องทุกเดือน รวมถึงรณรงค์ให้ทุกครัวเรือนหันมาใช้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรท้องถิ่นที่ปลอดภัยจากสารเคมี

โรงเรียนได้กำหนดนโยบาย “ศีรษะสะอาด ปลอดเหา” เป็นหนึ่งในแผนงานอนามัยโรงเรียนประจำปี และจัดมุมสื่อความรู้ในห้องเรียนและห้องน้ำเกี่ยวกับการดูแลผมให้สะอาด พร้อมจัด “วันสุขภาพผม” เพื่อให้นักเรียนร่วมกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง

-ภาพถ่าย -อบรม

1. เกิดกลุ่มและชมรมสุขภาพผมสะอาด ภายในโรงเรียนมีการจัดตั้ง “ชมรมผมสวยไร้เหา” โดยมีนักเรียนแกนนำสุขภาพร่วมกับครูอนามัย ทำหน้าที่ตรวจสุขภาพศีรษะเพื่อนนักเรียนและรณรงค์ให้ความรู้เรื่องการดูแลผมที่ถูกต้อง
   1. เกิดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันในชุมชน ชุมชน โรงเรียน และ รพ.สต. ได้ร่วมกันจัดเวิร์กช็อปการทำแชมพูสมุนไพร สาธิตการใช้สมุนไพรท้องถิ่น เช่น มะกรูด ใบย่านาง ใบสะเดา และตะไคร้หอม เพื่อสร้างความเข้าใจและให้ทุกคนมีส่วนร่วมลงมือปฏิบัติจริง
   2. เกิดเครือข่ายความร่วมมือด้านสุขอนามัยผมและหนังศีรษะ ระหว่างโรงเรียน รพ.สต. กลุ่มแม่บ้าน อสม. และร้านตัดผมในชุมชน เพื่อร่วมกันติดตาม ดูแล และส่งต่อความรู้ให้ครอบครัวในพื้นที่
   3. เกิดกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ทั้งเด็ก เยาวชน ครู ผู้ปกครอง และหน่วยงานท้องถิ่น ร่วมกันออกแบบกิจกรรม เช่น การแข่งขันแต่งคำขวัญ “ศีรษะสะอาด ปลอดเหา” และการประกวดผลิตภัณฑ์แชมพูสมุนไพรจากวัตถุดิบในท้องถิ่น
   4. เกิดการพัฒนาศักยภาพแกนนำสุขภาพ นักเรียนและอสม. ที่เข้าร่วมโครงการได้รับการอบรมเพิ่มเติม สามารถขยายผลและถ่ายทอดความรู้ให้โรงเรียนอื่นหรือหมู่บ้านใกล้เคียงได้

จากการดำเนินโครงการ “ผมสวยไร้เหา ด้วยแชมพูสมุนไพร” พบว่าชุมชนเกิดกระบวนการเรียนรู้และการมีส่วนร่วมอย่างเป็นระบบ โดยโรงเรียน รพ.สต. และกลุ่มแม่บ้าน ได้ร่วมกันวางแผนและดำเนินกิจกรรมในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การคัดเลือกสมุนไพรในท้องถิ่น การผลิตแชมพู ทดลองใช้ และประเมินผล

ภายในโรงเรียนได้จัดตั้ง “ชมรมผมสวยไร้เหา” มีนักเรียนแกนนำสุขภาพเป็นผู้ดำเนินกิจกรรมรณรงค์ให้เพื่อนๆ ดูแลสุขภาพผมอย่างถูกวิธี และรายงานผลการตรวจสุขภาพศีรษะต่อครูอนามัยทุกเดือน ส่งผลให้เกิดกระบวนการเรียนรู้แบบเพื่อนสอนเพื่อน

ในระดับชุมชน กลุ่มแม่บ้านและอสม. ได้รับการอบรมเชิงปฏิบัติการ สามารถผลิตแชมพูสมุนไพรใช้เองในครัวเรือน และถ่ายทอดความรู้ต่อให้คนในหมู่บ้าน ขณะเดียวกัน รพ.สต. ทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงทางวิชาการ ร่วมติดตามผลและให้คำแนะนำเรื่องมาตรฐานการผลิตและสุขอนามัย

โครงการนี้ยังส่งเสริมให้เกิดเครือข่ายความร่วมมือ ระหว่างโรงเรียน–ชุมชน–รพ.สต.–องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น ในการจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพผมอย่างต่อเนื่อง จนเกิดกลไกที่เข้มแข็งและขับเคลื่อนกิจกรรมได้ด้วยตนเอง

ภาพถ่ายกิจกรรม การอบรมเชิงปฏิบัติการผลิตแชมพูสมุนไพร ระหว่างโรงเรียน รพ.สต. และกลุ่มแม่บ้าน • รายชื่อสมาชิกชมรม “ผมสวยไร้เหา” พร้อมตารางกิจกรรมและแผนการตรวจสุขภาพศีรษะนักเรียนรายเดือน