กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

พระราชบัญญัติควบคุมโรคจากการประกอบอาชีพและโรคจากสิ่งแวดล้อม พ.ศ. ๒๕๖๒ กำหนดให้ “โรคจากการประกอบอาชีพ” หมายความว่า โรคหรืออาการผิดปกติที่เกิดขึ้นจากหรือเป็นผล เนื่องมาจากการทำงานหรือการประกอบอาชีพ “โรคจากสิ่งแวดล้อม” หมายความว่า โรคหรืออาการผิดปกติที่เกิดขึ้นจากหรือเป็นผล เนื่องมาจากมลพิษ “มลพิษ” หมายความว่า ของเสีย วัตถุอันตราย สิ่งปนเปื้อน และมลสารอื่น ๆ รวมทั้งกาก ตะกอน หรือสิ่งตกค้างจากสิ่งเหล่านั้น ที่ถูกปล่อยทิ้งจากแหล่งกำเนิดมลพิษ หรือที่มีอยู่ในสิ่งแวดล้อม ตามธรรมชาติซึ่งก่อให้เกิดหรืออาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม หรือภาวะที่เป็นพิษภัย อันตรายต่อสุขภาพอนามัยของประชาชนได้ และให้หมายความรวมถึงรังสี ความร้อน แสง เสียง กลิ่น ความสั่นสะเทือน หรือเหตุอื่น ๆ ที่เกิดหรือถูกปล่อยออกจากแหล่งกำเนิดมลพิษด้วย โรคที่เกิดจากการทำงาน หรือโรคจากการประกอบอาชีพ เป็นปัญหาสำคัญที่มีผลต่อภาวะเศรษฐกิจและสังคม ทั้งส่วนบุคคลครอบครัว ชุมชน และประเทศชาติ เมื่อเกิดกับบุคคลที่อยู่ในวัยทำงานและมีบทบาทความรับผิดชอบสำคัญของครอบครัวย่อมส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อครอบครัวและสังคม ทั้งในทางเศรษฐกิจ คุณภาพชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกิดกับกลุ่มแรงงานนอกระบบ เช่น เกษตรกร ร้านอาหาร ร้านเสริมสวย รับจ้างตัดเย็บเสื้อผ้า ช่างซ่อมรถยนต์/รถจักรยานยนต์ ซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า เป็นต้น เพราะผู้ที่ประกอบอาชีพเหล่านี้ เป็นเจ้าของกิจการเองไม่ได้รับค่าจ้างจากผู้อื่นในลักษณะของเงินเดือนหรือค่าแรงประจำและรับผิดชอบต่อการดำเนินการทั้งในส่วนของกำไร หรือขาดทุน หากเกิดการเจ็บป่วยหรือประสบเหตุอันตรายไม่สามารถทำงานได้ ย่อมขาดรายได้ ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจในครัวเรือนและคุณภาพชีวิตของสมาชิกในครอบครัว โรคจากการทำงาน หรือโรคจากการประกอบอาชีพคือ โรคใดๆ (อาจเป็นได้ทั้งโรคเฉียบพลันหรือโรคเรื้อรัง) อันมีสาเหตุเนื่องมาจากการประกอบอาชีพ หรือการดำเนินกิจกรรมอื่นใดซึ่งเกี่ยวเนื่องกับอาชีพ เช่น อาการปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ พิษจากสารตะกั่ว โรคทางเดินหายใจ เครียด เป็นต้น แรงงานนอกระบบในแผนปฏิบัติการด้านการบริหารจัดการแรงงานนอกระบบ พ.ศ.๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ หมายถึง ผู้มีงานทำที่ไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายคุ้มครองแรงงานหรือกฎหมายประกันสังคม มาตรา ๓๓ (เป็นลูกจ้างที่มีนายจ้าง) โดยนิยาม “ผู้มีงานทำ” หมายถึง ผู้มีงานทำที่มีอายุ ๑๕ ปี ขึ้นไป และนิยาม “ไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายคุ้มครองแรงงานหรือกฎหมายประกันสังคม” หมายถึง ไม่ได้รับการคุ้มครองตามพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ และที่แก้ไขเพิ่มเติม และกฎหมายประกันสังคม แรงงานนอกระบบถือเป็นกำลังแรงงานที่เป็นประชากรกลุ่มใหญ่ที่สุดของประเทศ โดยเป็นกลุ่มแรงงานที่มีจำนวนมากที่สุดในประเทศ ซึ่งทำงานอยู่ในเศรษฐกิจนอกระบบที่ไม่ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายคุ้มครองแรงงานหรือกฎหมายประกันสังคม แรงงานนอกระบบส่วนใหญ่จะเป็นแรงงานที่ประกอบอาชีพอิสระเป็นกิจการขนาดเล็ก และมีลักษณะเป็นธุรกิจในครัวเรือน ถึงแม้แรงงานนอกระบบจะมีทั้งในส่วนที่เป็นเจ้าของกิจการมีธุรกิจเป็นของตนเอง แต่ส่วนใหญ่ก็ยังมีลักษณะเป็นการประกอบธุรกิจขนาดเล็กในครัวเรือน มีรายได้แค่พอยังชีพ และส่วนใหญ่มีรายได้น้อย ต้องทำงานหนัก รวมทั้งต้องเผชิญกับสภาพปัญหาต่างๆ ในการทำงานโดยมีสภาพปัญหาหลักๆ ในด้านที่สำคัญ ๓ ด้าน ได้แก่ ปัญหาจากการทำงาน ปัญหาจากความไม่ปลอดภัยในการทำงาน และปัญหาจากสภาพแวดล้อมในการทำงาน และอีกปัญหาหนึ่งที่มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากันคือ การไม่ได้รับความคุ้มครองในด้านสิทธิประโยชน์ที ่เพียงพอจากรัฐ เช่นกรณีการได้รับสิทธิประโยชน์ตามกฎหมายประกันสังคม และถึงแม้กฎหมายประกันสังคมจะเปิดโอกาสให้แรงงานนอกระบบสามารถสมัครเป็นผู้ประกันตนได้โดยสมัครใจตามมาตรา ๔๐ แห่งพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. ๒๕๓๓ อีกทั้งยังได้มีการแก้ไขปรับปรุงสิทธิประโยชน์ของผู้ประกันตนตามมาตรานี้ให้เพิ่มมากขึ้น แต่ก็ยังมีความไม่เท่าเทียมกับแรงงานในระบบประกันสังคมที่มีนายจ้าง อีกทั้งแรงงานนอกระบบส่วนใหญ่ยังไม่เห็นความสำคัญในการเข้าสู่ระบบประกันสังคมเท่าที่ควร ซึ่งสิ่งเหล่านี้ถือเป็นเรื่องสำคัญที่ควรจะต้องมีการศึกษาข้อมูลและแนวทางที่เหมาะสมเพื่อเป็นข้อมูลและเป็นแนวทางในการพัฒนา ส่งเสริม และให้ความคุ้มครองแรงงานนอกระบบตามกฎหมายประกันสังคมให้ได้รับความคุ้มครองที่มีประสิทธิภาพ มีความเหมาะสม และมีคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้นได้ต่อไป ปัจจุบันประชาชนในพื้นที่รับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านแป-ระใต้ ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม เช่น ปลูกผัก ข้าวโพด ถั่ว ข้าว เป็นต้น เพื่อหาเลี้ยงชีพและหารายได้เลี้ยงครอบครัว แต่ละปีเกษตรก็ต้องการเพิ่มผลผลิตให้มากขึ้น เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบัน ดังนั้นเกษตรกรจึงต้องนำเทคโนโลยีใหม่มาใช้ในเกษตรกรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งได้มีการนำสารเคมีกำจัดศัตรูพืชชนิดต่างๆ มาใช้เป็นจำนวนมาก เพื่อเพิ่มผลผลิตให้ได้จำนวนมากขึ้น จึงทำให้สารเคมีตกค้างผลิตผลทางการเกษตร เมื่อนำมาบริโภคร่างกายก็จะได้รับสารพิษเหล่านี้เข้าไปด้วย ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม ก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย สารเคมีกำจัดศัตรูพืช สามารถทำอันตรายต่อสุขภาพร่างกายได้ทั้งมนุษย์และสัตว์ คือ จะไปทำลายอวัยวะภายในร่างกาย เช่น ตับ ไต ปอด สมอง ผิวหนัง ระบบประสาท ระบบสืบพันธุ์และตา ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับว่าเราจะได้รับสารเคมีเข้าสู่ร่างกายทางใด และปริมาณมากน้อยเท่าใด ส่วนใหญ่แล้วการที่อวัยวะภายในร่างกายได้สะสมสารเคมีไว้จนถึงขีดที่ร่างกายไม่อาจทนได้ จึงแสดงอาการต่างๆ ขึ้นมา เช่น โรคมะเร็ง โรคต่อมไร้ท่อ โรคเลือดและระบบภูมิคุ้มกัน เป็นต้น
จากผลการคัดกรองสารเคมีตกค้างในกระแสเลือด ของประชาชนในเขตรับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านแป-ระใต้ ปี ๒๕๖๔ พบว่า เกษตรกรที่มาตรวจสารเคมีจำนวน ๙๐ คน มีผลตรวจสารเคมีอยู่ในระดับปลอดภัย ๘ ราย ระดับมีความเสี่ยง จำนวน ๕๑ รายและระดับไม่ปลอดภัย จำนวน ๓๑ ราย โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านแป-ระใต้ ตระหนักถึงปัญหาของโรคและอุบัติเหตุจากการทำงานทุกโรคและผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและเศรษฐกิจในครัวเรือน จึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคจากการประกอบอาชีพเกษตรกรรมกลุ่มแรงงานนอกระบบขึ้น เพื่อสร้างความตระหนักถึงผลเสียของการใช้สารเคมีในกลุ่มเกษตรกร และเพื่อเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรคจากการทำงาน สนับสนุนให้มีการจัดกิจกรรมการสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค และลดความเสี่ยงจากการทำงานให้กับกลุ่มดังกล่าว