กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

มะเร็งเต้านมเป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยที่สุดในผู้หญิง มักเกิดในผู้หญิงอายุมากกว่า 50 ปี แต่ปัจจุบันพบในผู้หญิงที่อายุน้อยมากขึ้น การพบโรคตั้งแต่ระยะแรกโอกาสการรักษาที่หายขาดมากขึ้น อัตราการเกิดโรคของทั่วโลกพบว่า ทุกๆผู้หญิง 8 คน จะพบโรคมะเร็ง 1 คน ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งเต้านม ได้แก่ อายุที่มากขึ้น มีประวัติโรคมะเร็งเต้านมในครอบครัว น้ำหนักตัวมาก การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ หรือเคยมีประวัติตรวจพบก้อนที่เต้านมมาก่อน อาการของโรค ได้แก่ มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง ขนาดหรือสีผิวของเต้านม มีของเหลวไหลออกจากหัวนมหรือ คลำก้อนได้ที่เต้านมหรือรักแร้ อาการปวดบริเวณเต้านมมักไม่ได้เป็นสาเหตุของการมาโรงพยาบาลของมะเร็งเต้านมในสตรีกลุ่มเป้าหมายอายุ 30-70ปี จำนวน 1.9 ล้านคน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลการตรวจเต้านมด้วยตนเอง (Breast Self Examination: BSE) โดยมีรูปแบบการดำเนินงานที่เริ่มต้นด้วยการตรวจเต้านมตนเอง(BSE) ตามด้วยการตรวจโดยเจ้าหน้าที่ (Clinical Breast Exam : CBE) แล้วจึงยืนยันว่าเป็นก้อนหรือไม่โดย Ultrasound และ Mammogram และติดตามผลการดำเนินงานโดยการจัดเก็บข้อมูลผ่านเว็บไซต์โครงการสืบสานพระราชปณิธานฯ เพื่อประมวลผลข้อมูลความครอบคลุมจำนวนสตรีที่ตรวจเต้านมตนเอง จำนวนสตรีที่เป็นมะเร็งเต้านม และระยะของโรค(Staging) จากการประเมินผลการดำเนินงานโครงการฯ 5 ปี (พ.ศ. 2555 - 2560) พบว่า สตรีไทยตรวจเต้านมอย่างถูกต้องสม่ำเสมอ (อย่างน้อย 2 เดือนต่อครั้ง) บันทึกลงในสมุดบันทึกการตรวจเต้านมตนเอง ยืนยันโดยอสม. และรับรองโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่ รพ.สต. เฉลี่ย 5 ปี ร้อยละ 74.52 พบก้อนมะเร็งขนาดเล็ก (ไม่เกิน 2 ซม.) ร้อยละ 0 เป็นมะเร็งระยะแรก (ระยะไม่เกิน 0,1,2) ร้อยละ 0 อัตราการรอดชีพในกลุ่มผู้ป่วยที่ตรวจเต้านมตนเองสม่ำเสมอสูงถึง ร้อยละ 74.52 ในภาพรวมทั้งโครงการกลุ่มผู้ป่วยที่ตรวจเต้านมตนเองสม่ำเสมอพบก้อนขนาดเล็ก เป็น 1.443 เท่า ของกลุ่มผู้ป่วยที่ตรวจไม่สม่ำเสมอ แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้ ในภาพรวมทั้งโครงการกลุ่มผู้ป่วยที่ตรวจเต้านมตนเองสม่ำเสมอมีอัตราการรอดชีพสูงกว่ากลุ่มผู้ป่วยที่ตรวจไม่สม่ำเสมอ แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P=0.002) โครงการสืบสานพระราชปณิธาน สมเด็จย่าต้านภัยมะเร็งเต้านมเป็น Pragmatic trial ที่ปฏิบัติได้ไม่ยาก ไม่ว่าในประเทศไทยหรือประเทศกำลังพัฒนาอื่น ๆ มีความสำเร็จเชิงประจักษ์บนพื้นฐานจากความตั้งใจจริงที่จะช่วยลดความทุกข์ทรมานอันเกิดจากมะเร็งเต้านมที่มีต่อสตรีไทยและครอบครัว สำหรับด้านการเพิ่มความครอบคลุมการตรวจเต้านมตนเอง ควรส่งเสริมให้เกิดการความตระหนักและสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพของสตรีไทยอายุ 30 ปีขึ้นไปให้มีพฤติกรรมการตรวจเต้านมตนเองอย่างถูกต้องและสม่ำเสมอ (Regular BSE) โดยดำเนินงานเชิงรุกในกลุ่มนักเรียน นักศึกษา และนำเทคโนโลยีที่อยู่ในปัจจุบันมาเป็นเครื่องมือในการสนับสนุนการดำเนินงาน เช่น Application BSE เป็นต้น เพื่อเฝ้าระวังมะเร็งเต้านม