กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ภาวะทุพโภชนาการของเด็กต่ำกว่า 5 ปี เป็นสิ่งสะท้อนถึงสุขภาพโดยรวมของเด็ก และเป็นตัวกำหนดภาวะสุขภาพในวัยผู้ใหญ่เด็กที่ขาดสารอาหารมีแนวโน้มที่จะเสียชีวิตตายด้วยโรคระบบทางเดินหายใจและทางเดินอาหาร ส่วนเด็กที่มีชีวิตรอดจะเจ็บป่วยบ่อย ๆ และจะทำให้การเจริญเติบโตชะงักการสำรวจสถานการณ์เด็กและสตรีในประเทศไทย (ปี 2565:MICS7 ) พบว่า เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ในประเทศไทยมีภาวะเตี้ยร้อยละ 12.5 มีภาวะผอม ร้อยละ 7.2 และมีภาวะอ้วน ร้อยละ 10.9 จะเห็นว่า ภาวะทุพโภชนาการด้านขาด คือภาวะเตี้ย และภาวะผอมจะมีแนวโน้มลดลงจากการสำรวจครั้งที่ผ่านมา (ปี 2562) แต่ยังอยู่ระดับที่น่ากังวลที่ต้องเร่งดำเนินการและเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง และภาวะทุพโภชนาการด้านเกิน คือ ภาวะน้ำหนัก ซึ่งเพิ่มขึ้นจากการสำรวจครั้งที่ผ่านมา (ปี 2562) ทำให้ประเด็น การจัดการและแก้ไขปัญหาเด็กมีภาวะน้ำหนักเกิน และภาวะอ้วน เป็นประเด็นท้าทายของการขับเคลื่อนงานระดับประเทศ ดังนั้น จึงต้องมีการขับเคลื่อนงานส่งเสริมภาวะโภชนาการและการเจริญเติบโตในเด็กปฐมวัย ที่มีส่วนร่วมของของภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วน โดยมุ่งเน้นให้ประชาชนเป็นศูนย์กลาง และให้ชุมชน/ท้องถิ่นมีส่วนร่วมและร่วมลงทุนในการส่งเสริมสุขภาพในกลุ่มเด็กปฐมวัยซึ่งเป็นช่วงโอกาสทองที่สำคัญต่อการพัฒนาทุนมนุษย์ ภาวะโลหิตจางในเด็กปฐมวัย (0 - 5 ปี) เป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุข สาเหตุส่วนใหญ่ของโลหิตจางในเด็กเกิดจากการขาดธาตุเหล็ก ส่งผลให้เด็กเจริญเติบโตช้า อ่อนเพลีย เฉื่อยชา สมาธิสั้น ความสามารถในการเรียนรู้ลดลงและที่สำคัญเป็นสาเหตุสำคัญของการพร่องทางสติปัญญาที่ป้องกันได้ ประเทศไทยพบอุบัติการณ์ของภาวะโลหิตจาง 231.63 ต่อ 100,000 ประชากร โดยจากการสำรวจภาวะโภชนาการของเด็กไทยอายุ 6 เดือน - 12 ปี ระหว่าง พ.ศ. 2553 - 2555 ภายใต้โครงการ South East Asia Nutrition Survey เด็กไทยกลุ่มเด็กปฐมวัยมีความชุกของโลหิตจางสูงในเขตชนบทถึงร้อยละ 41.7 ในขณะที่เด็กในเขตเมืองพบความชุกของโลหิตจางร้อยละ 26(2) ความต้องการธาตุเหล็กสำหรับการเจริญเติบโตมีความแตกต่างกันตามวัย ช่วง 4-6 เดือนแรกของชีวิต ทารกอาศัยธาตุเหล็กที่สะสมในร่างกายตั้งแต่ในระยะที่อยู่ในครรภ์มารดาร่วมกับธาตุเหล็กจากน้ำนมแม่ ทารกแรกเกิดมีปริมาณฮีโมโกลบินสูง เมื่อคลอดแล้วทารกจะหยุดสร้างเลือดเป็นเวลา 6-8 สัปดาห์ เมื่ออายุเกิน 2 เดือนจึงเริ่มสร้างเลือดโดยใช้ธาตุเหล็กที่สะสมไว้ตั้งแต่อยู่ในครรภ์ หากไม่ได้รับธาตุเหล็กจากอาหารเลยธาตุเหล็กจะถูกใช้หมดเมื่ออายุประมาณ 6 เดือน(3)ธาตุเหล็กถือเป็นส่วนประกอบสำคัญของฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงและสมองในส่วนของไมอีลิน ซึ่งเป็นเยื่อหุ้มแอกซอนของเซลล์ประสาท เป็นฉนวนไฟฟ้าช่วยทำให้กระแสประสาทผ่านไปได้เร็วขึ้น รวมถึงเป็นส่วนสำคัญในการสร้างภูมิคุ้มกัน ช่วยการเจริญเติบโตของเซลล์สมองในส่วนที่เกี่ยวข้องกับความเข้าใจและความจำช่วยการทำงานของกล้ามเนื้อต่างๆ รวมทั้งเป็นส่วนประกอบของเอนไซม์ต่างๆ ในการนำพลังงานต่างๆไปใช้ ดังนั้นการขาดธาตุเหล็กจึงส่งผลเสียต่อการทำงานด้านกายภาพ เกิดการเจ็บป่วยและพัฒนาการล่าช้า สูญเสียความสามารถในการเรียนรู้ตามศักยภาพอย่างถาวร โดยเฉพาะในเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ลดประสิทธิภาพในการเรียนและอาจมีความรุนแรงจนทำให้เสียชีวิตได้ในที่สุด (ศูนย์อนามัยที่ 7 , 2567) จากการตรวจคัดกรองภาวะโภชนาการ และภาวะซีดในกลุ่มเด็กอายุ 0-5 ปี ที่ได้รับการคัดกรอง ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองใหม่ ปีงบประมาณ 2568 จำนวน 248 ราย พบว่า กลุ่มเด็กอายุ 0-5 ปี มีภาวะเตี้ย จำนวน 79 ราย คิดเป็นร้อยละ 31.85 กลุ่มเด็กอายุ 0-5 ปี มีภาวะผอม จำนวน 46 ราย คิดเป็นร้อยละ 18.55 กลุ่มเด็กอายุ 0-5 ปี มีภาวะซีด จำนวน 26 ราย คิดเป็นร้อยละ 63.41 เพื่อเพิ่มและแนะนำเมนูอาหารที่เหมาะสมกับบริบทพื้นที่สำหรับใช้ในครัวเรือน ลดภาวะซีดในเด็ก 0- 5 ปี ตำบลคลองใหม่ ลดภาวะผอม ในเด็กอายุ 0-5 ปี และเพื่อลดภาวะเตี้ยในเด็กอายุ 0-5 ปี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองใหม่ได้ตระหนักถึงภาวะสุขภาพของประชาชนในกลุ่มดังกล่าว โดยได้ติดตามกลุ่มเด็กที่มีปัญหาด้านโภชนาการและภาวะซีด เพื่อเข้าสู่การส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการทำและเลือกเมนูอาหารของผู้ปกครองเพื่อให้เด็กได้มีโชนาการที่ดี ไม่ซีด และเพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายทุกระดับในการสร้างเสริมความเข้มแข็งของชุมชน ตลอดจนการสร้างสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการดูแลสุขภาพคนในชุมชนอย่างต่อเนื่อง อันจะส่งผลทำให้ประชาชนกลุ่มเสี่ยงและกลุ่มสงสัยป่วยมีสุขภาพที่สมบูรณ์แข็งแรง สามารถดำรงชีวิตอย่างมีความสุขต่อไป จึงได้จัดทำ “โครงการเด็กคลองใหม่โภชนาการดี ด้วยวิถี 30 วัน 30 เมนู ปี 2568 ”