กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

หลักการและเหตุผล     การใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล หมายถึง การใช้ยาโดยมีข้อบ่งชี้ มีประสิทธิผลจริง สนับสนุนด้วยหลักฐานที่เชื่อถือได้ มีราคาเหมาะสม ลดต้นทุนยาที่สั่งเกินความจำเป็น คำนึงถึงปัญหาเชื้อดื้อยา ใช้ยาในกรอบบัญชียาอย่างเป็นขั้นตอน (คู่มือการใช้ยาอย่างสมเหตุผลตามบัญชียาหลักแห่งชาติ)จากการสำรวจสถานการณ์การใช้ยาในชุมชนปี2560 พบว่า ประชาชนยังมีพฤติกรรมผิดๆในการหาซื้อยาปฏิชีวนะใช้เองจากร้านค้า หรือมีการเรียกร้องขอใช้ยาปฏิชีวนะจากเจ้าหน้าที่ผู้สั่งจ่ายยาใน รพสต.บ่อยๆ     องค์การอนามัยโลกมีคำจำกัดความของ “การใช้ยาอย่างสมเหตุผล” ไว้ คือ “ผู้ป่วยได้รับยาที่เหมาะสมกับปัญหา สุขภาพ โดยใช้ยาในขนาดที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย ด้วยระยะเวลาการรักษาที่เหมาะสม และมีค่าใช้จ่ายต่อชุมชน และผู้ป่วยน้อยที่สุด” “Patients receive medications appropriate to their clinical needs, in doses that meet their own individual requirements, for an adequate period of time, and at the lowest cost to them and their community” (WHO, 1985)การใช้ยาอย่างไม่สมเหตุสมผลเกิดขึ้นทั้งในสถานพยาบาล และชุมชน นับเป็นปัญหาระดับชาติมานานหลายทศวรรษที่สำคัญ เช่นการบริโภคยาปฏิชีวนะโดยพบว่าประชาชนใช้ยาปฏิชีวนะ รักษาโรคหวัดซึ่งเกิดจากเชื้อไวรัสอย่างแพร่หลาย ประมาณร้อยละ 40-60 ในต่างจังหวัด และร้อยละ 70-80 ในกรุงเทพมหานครแม้การส่งเสริมใช้ยาอย่างสมเหตุผลมีการดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่เริ่มมีนโยบายแห่งชาติด้านยา พ.ศ. 2524 ก็ตาม     ปัญหาการเข้าถึงระบบบริการด้านสาธารณสุขและยา ของประชาชนในชนบทยังคงเป็นจุดบอดของ ภาครัฐที่ไม่สามารถแก้ปัญหาได้ ร้านค้าในหมู่บ้านจึงเป็นทางเลือกเดียวที่มีพร้อมทั้งข้าวของเครื่องใช้ อุปโภคบริโภครวมถึงยาสามัญประจำบ้าน ยาปฏิชีวนะ ยาลูกกลอน และยาชุด เมื่อเจ็บป่วยเป็นไข้หวัด ปวดหัว ปวดท้อง ต้องนึกถึงร้านขายของชำใกล้บ้านเป็นแห่งแรก อีกทั้งยังมีรถเร่ขายยาแก้ปวดสารพัดนึก ปวดหัว ปวดขา ปวดกล้ามเนื้อ ปวดท้อง โดยชาวบ้านหารู้ไม่ว่ายาเหล่านี้มี สารสเตียรอยด์ในปริมาณที่เป็นอันตรายต่อชีวิต และก่อให้เกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยา
สืบเนื่องจาก นโยบายปลัดกระทรวงสาธารณสุขให้มีการจัดทำ “ตัวชี้วัดบูรณาการ” เพื่อให้เกิดมิติ การทำงานเชื่อมโยงบูรณาการข้ามหน่วยงานระดับกรม และเชื่อมโยงการทำงานส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และท้องถิ่นให้สอดประสานงานการทำงานอย่ามีประสิทธิภาพ
จากการสำรวจร้านค้าขายของชำในเขตพื้นที่ตำบลบาละ อำเภอกาบัง จังหวัดยะลา พบว่า มีการใช้ยาชุด ยาลูกกลอน ยาปฏิชีวนะและยาอันตรายในทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะกลุ่มผู้ใช้แรงงาน เกษตรกร และผู้สูงอายุที่มีอาการปวดเมื่อย หรือปวดข้อเรื้อรัง มักจะใช้ยาชุดที่มีส่วนประกอบของสารสเตียรอยด์ จำนวนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งอาจนำมาสู่ปัญหาสุขภาพ เช่น ภาวะคุชชิ่ง (Cushings syndrome) หรือ ต่อมหมวกไตบกพร่อง (Adrenal insufficiency) ที่เกิดจากการใช้ยาชุด ยาลูกกลอน ยาสเตียรอยด์ และนำไปสู่ปัญหาการแพ้ยาซ้ำ ทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบาละ อำเภอกาบัง จังหวัดยะลา เล็งเห็นถึงปัญหาจึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมการใช้ยาปลอดภัยในชุมชน โดยมีการจัดอบรมให้ความรู้เรื่องยาต่างๆ และความรู้เรื่องโรคต่างๆ