กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

กิตติกรรมประกาศ

"โครงการพอกเข่าในผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม จังหวัด" สำเร็จได้ด้วยดี ด้วยความร่วมมือจาก สมาชิกในชุมชน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสวน

คณะทำงานโครงการฯ ขอขอบคุณ กองทุนสุขภาพตำบล อบต.ควนมะพร้าว ที่ให้การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินโครงการฯ รวมทั้ง ภาคีเครือข่ายที่สำคัญระดับพื้นที่ ที่ให้การสนับสนุน ช่วยเหลือ ชี้แนะ สุดท้ายขอขอบคุณผู้เกี่ยวข้องที่มิได้ระบุชื่อไว้ในที่นี้ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้มีความยั่งยืนในพื้นที่ต่อไป

คณะทำงานโครงการ
โครงการพอกเข่าในผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม

บทคัดย่อ

โครงการ " โครงการพอกเข่าในผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม " ดำเนินการในพื้นที่ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสวน รหัสโครงการ 68-L3350-02-29 ระยะเวลาการดำเนินงาน 1 สิงหาคม 2568 - 30 กันยายน 2568 ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจำนวน 30,000.00 บาท จาก กองทุนสุขภาพตำบล อบต.ควนมะพร้าว เพื่อใช้ในการดำเนินกิจกรรมโครงการ หลังจากสิ้นสุดระยะเวลาโครงการ ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินงานปรากฏดังนี้

โครงการนี้ยังไม่มีการเขียนหรือแก้ไขบทคัดย่อ

หมายเหตุ : รายละเอียดของบทสรุปคัดย่อการดำเนินงาน ให้ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นผู้เขียนสรุปภาพรวมของโครงการใน "ผลลัพธ์โครงการ"

สารบัญ

ความเป็นมา/หลักการเหตุผล

ปัจจุบันประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมมากกว่า 6 ล้านคน คิดเป็นประมาณ 9% ของประชากรทั้งหมด โดยในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีอายุมากกว่า 60 ปี มีโอกาสเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมสูงถึง ร้อยละ34 – 45ที่น่าเป็นห่วงคือ การศึกษาพบว่า ร้อยละ 70 ของผู้ที่มีอาการปวดเข่าไม่ได้เข้ารับการรักษาอย่างถูกต้อง ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่รุนแรงมากขึ้นในระยะยาว ในแต่ละปีมีผู้เข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าในประเทศไทยประมาณ 20,000 - 30,000 ราย ส่งผลให้ค่าใช้จ่ายในการรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมในประเทศไทยสูงถึงหลายหมื่นล้านบาทต่อปี (ศูนย์กระดูกและข้อโรงพยาบาลปิยะเวท, 2568) สำหรับจำนวนผู้สูงอายุของจังหวัดพัทลุงมีจำนวนมากถึง 101,058 คน จากจำนวนประชากรทั้งหมด 393,019 คน คิดเป็นร้อยละ 25.71 (ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ, 2568) เช่นเดียวกันกับจำนวนประชากรของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสวน ที่มีจำนวนผู้สูงอายุมากถึง ๑,๘๕๙ คน คิดเป็นร้อยละ ๒๗.๗๗ ซึ่งโรคข้อเข่าเสื่อมคือโรคที่เกิดจากกระดูกอ่อนของผิวข้อสึกกร่อนหรือร่อนลงไป ทำให้เกิดอาการปวดเข่า โดยมักจะมีอาการตึงในระยะแรก ในขณะที่นั่งคุกเข่า ไหว้พระ การงอเข่า และการขึ้นลงบันไดโดยไม่จำเป็น ซึ่งจะกระตุ้นทำให้เกิดโรคเสื่อมของเข่าได้ นอกจากนี้น้ำหนักตัวมีส่วนสำคัญเป็นอย่างมาก ในการส่งผลต่อข้อเข่า เมื่อวัย 40 ขึ้นไปมักจะมีอาการปวด – เสียว - แปล๊บ หรือตึงบริเวณหน้าเข่า ซึ่งเป็นอาการเริ่มแรกของอาการข้อเข่าเสื่อม และนอกจากนี้สาเหตุอื่น ๆ ได้แก่ อุบัติเหตุ กระดูกหัก เส้นเอ็นข้อเข่าที่ทำให้เกิดฉีกขาด เกิดจากตัวของผู้ป่วยเอง กรรมพันธุ์ หรือเกิดจากการที่มีปัจจัยเสี่ยงเช่นผู้หญิง ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมาก หรือผู้ที่ใช้ข้อเข่าผิด ๆ ตั้งแต่วัยทำงาน (สักกาเดช ลิ้มมหาคุณ,2565) ผลกระทบของอาการปวดเข่าหรือโรคข้อเข่าเสื่อมส่งผลกระทบโดยตรงต่อการใช้ชีวิตประจำวัน โดย ร้อยละ 80 ของผู้ป่วยโรคเข่ามีข้อจำกัดในการเคลื่อนไหว, ร้อยละ 65 รายงานว่ามีปัญหาในการเดินขึ้น - ลงบันได, ร้อยละ 50 มีความยากลำบากในการใช้ระบบขนส่งสาธารณะ, ร้อยละ 45 มีปัญหาการนอนหลับเนื่องจากอาการปวด และ ร้อยละ 30 ต้องใช้อุปกรณ์ช่วยเดิน เช่น ไม้เท้า หรือวอล์คเกอร์ และส่งผลกระทบทางจิตใจและสังคม โดย ร้อยละ 60 ของผู้ป่วยโรคเข่ารายงานภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล, ร้อยละ55 รู้สึกเป็นภาระต่อครอบครัวและคนรอบข้าง, ร้อยละ 40 หลีกเลี่ยงกิจกรรมทางสังคมเนื่องจากความไม่สะดวกในการเคลื่อนไหว, ร้อยละ 35 รายงานความสัมพันธ์ในครอบครัวที่แย่ลง และ ร้อยละ 25 มีปัญหาด้านสุขภาพจิตเรื้อรังเนื่องจากความเจ็บปวด นอกจากนี้ยังส่งผลกระทบทางเศรษฐกิจทั้งในระดับบุคคลและระดับประเทศ ค่าใช้จ่ายในการรักษาโดยเฉลี่ยอยู่ที่ 5,000 -15,000 บาทต่อเดือน การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่ามีค่าใช้จ่ายประมาณ 120,000 - 300,000 บาทต่อข้าง นอกจากนี้ ร้อยละ 40 ของผู้ป่วยต้องลดเวลาทำงานหรือเปลี่ยนอาชีพ,ร้อยละ 30 สูญเสียรายได้เนื่องจากต้องหยุดงานบ่อยครั้ง และ ร้อยละ 20 ต้องเกษียณหรือออกจากงานก่อนกำหนดเนื่องจากปัญหาเข่า จากกลุ่มผู้ที่มารับบริการแพทย์แผนไทย ณ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสวน พบว่า 1 ใน 3 ลำดับแรกของโรค มาด้วยอาการปวดเข่า ซึ่งมาจากหลายสาเหตุด้วยกัน คือ เสื่อมตามอายุ น้ำหนักตัวมาก ทำงานหนัก อุบัติเหตุ เป็นต้น การรักษาก็ใช้ยาสมุนไพร การนวดและประคบนั้น พบว่าผู้ป่วยยังมีอาการปวดอยู่อีก พร้อมกับกลับมารักษาซ้ำด้วยโรคเดิมอาการเดิมอยู่บ่อยครั้ง อีกทั้งทางกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกได้ศึกษาและผลักดันตำรับยาพอกเข่ามารักษาร่วมกับการนวดประคบ ดังนั้นงานการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสวน ตำบลควนมะพร้าว ได้เล็งเห็นความสำคัญจึงได้จัดทำโครงการนี้ขึ้น เพื่อนำตำรับยาสมุนไพรที่มีสรรพคุณช่วยบรรเทาอาการปวดข้อเข่ามาพอกในผู้ป่วยที่มีอาการปวดเข่า จะได้ช่วยลดอาการปวด บวม แดง ร้อน และช่วยกระจายลมที่คั่งค้างในข้อเข่า และสร้างเสริมคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยให้ดีขึ้นซึ่งการปฏิบัติตัวเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยยืดอายุของข้อต่อและระบบโครงสร้างของร่างกายเราให้สามารถใช้งานได้นานขึ้น

สถานการณ์

วัตถุประสงค์โครงการ

กิจกรรม/การดำเนินงาน

1. การพอกเข่าในผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม

กลุ่มเป้าหมาย

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1) ร้อยละ..90..ของผู้สูงอายุที่มีอาการปวดเข่าหรือเป็นโรคข้อเข่าเสื่อม ได้รับการให้ความรู้เกี่ยวกับโรคข้อเข่าเสื่อมและวิธีการดูแลป้องกันด้วยท่าบริหาร
2) ผู้สูงอายุที่มีอาการปวดเข่าหรือเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมได้รับการพอกเข่าพร้อมกับน้ำยาพอกเข่ากลับไปใช้ต่อที่บ้าน
3) ร้อยละ..90..ของผู้สูงอายุที่มีอาการปวดเข่าหรือเป็นโรคข้อเข่าเสื่อม มีอาการปวดเข่าลดลง

ส่วนที่ 1 ผลการดำเนินงาน

* ผลผลิต หมายถึง ผลที่เกิดขึ้นเชิงปริมาณจากการทำกิจกรรม เช่น จำนวนผู้เข้าร่วมประชุม จำนวนผู้ผ่านการอบรม จำนวนครัวเรือนที่ปลูกผักสวนครัว เป็นต้น
** ผลลัพธ์ หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่การแก้ปัญหา เช่น หลังอบรมมีผู้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจำนวนกี่คน มีข้อบังคับหรือมาตรการของชุมชนที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสภาพแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องมีข้อมูลอ้างอิงประกอบการรายงาน เช่น ข้อมูลรายชื่อแกนนำ , แบบสรุปการประเมินความรู้ , รูปภาพกิจกรรมพร้อมคำอธิบายใต้ภาพ เป็นต้น