กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและจิตใจ รวมถึงพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่อาจไม่เหมาะสม ส่งผลต่อภาวะโภชนาการและความเสี่ยงในการเกิดโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง ฯลฯ การส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุด้วยหลัก 3 อ. คือ อาหาร ออกกำลังกาย และอารมณ์ จึงเป็นแนวทางสำคัญในการเสริมสร้างสุขภาวะที่ดี อย่างยั่งยืน โดยเน้นการให้ความรู้ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม และสร้างความตระหนักในการดูแลสุขภาพตนเอง อาหารเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดปัจจัยหนึ่งที่มีบทบาทต่อสุขภาพ ถ้ารับประทานอาหารได้ ถูกต้อง กล่าวคือรับประทานอาหารที่ทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารครบทุกชนิดที่ร่างกายต้องการในปริมาณที่เพียงพอก็จะทำให้ร่างกายมีภาวะโภชนาการ ที่ดีมีร่างกายที่แข็งแรงสมวัย ไม่เจ็บไข้ได้ป่วย หรือเป็นโรคเรื้อรังต่างๆ ความเปลี่ยนแปลงที่มีผลกระทบต่อภาวะโภชนาการของผู้สูงอายุ ได้แก่ 1. กระบวนการแก่ (aging process) ของร่างกายหรือการเสื่อมของประสาททั้ง 5 ซึ่งมีผลต่อการบริโภคและภาวะโภชนาการ เช่น ฟันมีการสึกกร่อนหรือหักต้องใช้ฟันปลอม ทำให้เคี้ยวอาหารได้ลำบาก จมูกมีกลิ่นที่ผิดไปจากเดิมทำงานไม่ได้ดี ไม่ได้กลิ่นของอาหารที่จะช่วยกระตุ้นให้เกิดความอยากรับประทานอาหาร เป็นต้น ถ้าไม่มีการดูแลในด้านการประกอบอาหารให้อ่อนนุ่มก็จะเป็นสาเหตุให้รับประทานอาหารได้น้อยลง ประสาทรับรสที่ลิ้นเสื่อมลง ไม่ค่อยทราบถึงรสอาหารหรือ มีการรับรสเปลี่ยนแปลงไป ความชอบรสอาหารต่างไปจากเดิม เช่น บางคนเคยชอบรสเปรี้ยว กลับเปลี่ยนไม่ชอบเมื่ออายุ มากขึ้นหรือชอบรับประทานอาหารที่มีรสขม และรสหวานมากขึ้น บางคนชอบรับประทานข้าวกับผลไม้ เป็นต้น
ความเปลี่ยนแปลงเช่นนี้ ถ้าไม่ได้รับความสนใจหรือสังเกตจากผู้ใกล้ชิดจะทำให้ไม่สามารถจัดอาหารให้เป็นไปตามที่ต้องการได้ และรับประทานอาหารได้น้อยลง นอกจากนี้ระบบทางเดินอาหารก็มีการเปลี่ยนแปลงน้ำย่อยต่างๆ น้ำดีจากตับอ่อน รวมถึง การบีบตัวของกระเพาะ และลำไส้ทำงานน้อยลงเป็นสาเหตุให้การย่อยดูดซึมสารอาหารลดน้อยตามไปด้วยการขับถ่ายน้อยลงมีอาการท้องผูก ท้องอืด มีแก๊ส แน่น จุกเสียด ทำให้ไม่สบาย หลังการรับประทานอาหารปัญหาความเสื่อมลง ของสภาพร่างกายเช่นนี้เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้การบริโภคอาหารของผู้สูงอายุซึ่งมีทั้งภาวะโภชนาการเกินและสภาวะโภชนาการขาดได้
ถ้าลูกหลานหรือผู้ดูแลไม่เข้าใจไม่ได้ดูแลในด้านอาหารอย่างใกล้ชิด 2. ภาวะทางเศรษฐกิจ ผู้สูงอายุมีรายได้ที่ลดลง ทำให้ผู้สูงอายุต้องพิจารณาใช้เงินอย่างประหยัดเนื่องจากกลัวรายรับไม่สมดุลกับรายจ่าย การซื้ออาหารมารับประทานก็พยายามหาของถูก อาจทำให้กระทบถึงภาวะโภชนาการของผู้สูงอายุดังกล่าว 3. สภาวะทางจิตใจ โดยเฉพาะกับผู้สูงอายุที่ถูกทอดทิ้งให้อยู่ตามลำพัง การถูกทอดทิ้ง ไม่มีใครดูแลมีผลถึงสภาพของจิตใจ และการยอมรับอาหารของผู้สูงอายุได้ และเป็นสาเหตุของการเกิดปัญหาทางโภชนาการในผู้สูงอายุได้ 4. ภาวะโภชนาการเดิมที่เป็นอยู่และบริโภคนิสัย ผู้สูงอายุที่มีภาวะโภชนาการที่ไม่ดี มาก่อน เช่น เป็นโรคอ้วนมีไขมันสูงในเลือด ความดันโลหิตสูง ฯลฯ เมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุอาการต่างๆของโรคจะรุนแรงมากขึ้น
ถ้าต้องมีการกำจัดอาหาร อาจส่งผลต่อภาวะโภชนาการได้ นอกจากนี้บริโภคนิสัยของผู้สูงอายุแต่ละคน เช่น ชอบอาหารที่มีไขมันสูง ชอบอาหารที่มีรสหวาน หรือรับประทานอาหารที่มีรสเค็มจัดก็เป็นตัวกำหนดให้ทราบถึงภาวะโภชนาการของผู้สูงอายุคนนั้นในอนาคตได้ 5. ความรู้ทางด้านโภชนาการผู้สูงอายุจำนวนไม่น้อยที่ให้ความสนใจทางด้านโภชนาการและหาความรู้เพิ่มทางด้านโภชนาการเมื่อมีอายุมากขึ้น แหล่งความรู้มีมากมายทั้งที่ถูกต้องและไม่ถูกต้องถ้าหากได้รับความรู้ที่ไม่ถูกต้องโดยเฉพาะคำบอกเล่าที่ไม่สามารถหาคำตอบได้หรือผลการทดสอบทางการแพทย์มาสนับสนุนอาจจะเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดปัญหาทาง โภชนาการได้ในระยาวในขณะเดียวกัน ถ้าผู้สูงอายุเปิดใจกว้างรับฟังความคิดเห็นยอมรับในข่าวสารต่างๆ ที่เปลี่ยนแปลงในโลกปัจจุบัน และนำมาสู่การปฏิบัติที่ถูกต้องย่อมจะเป็นทางหนึ่งในการช่วยรักษาสุขภาพให้แข็งแรง ชมรมผู้สูงอายุตำบลละมอ ได้เล็งเห็นความสำคัญของการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุในตำบลละมอ จึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมโภชนาการและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคของผู้สูงอายุตำบลละมอขึ้น โดยเน้นหลัก 3อ. ได้แก่ อารมณ์ อาหาร ออกกำลังกาย เพื่อให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพกายและจิตใจที่ดี ลดพฤติกรรมการบริโภคที่เสี่ยงต่อการโรคต่างๆ