กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยมุ่งคุ้มครอง สวัสดิภาพของประชากรไทยทุกคนให้มีสิทธิด้านสุขภาพอย่างเท่าเทียมกัน ภายใต้ความรับผิดชอบของรัฐ ในการจัดการให้ประชากรสามารถเข้าถึงบริการสุขภาพ ที่ได้มาตรฐานและมีประสิทธิภาพอย่างทั่วถึง การกำกับ ติดตามและประเมินผลระบบสุขภาพจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อการบรรลุสู่ผลลัพธ์ที่ไม่ใช่เพียงแค่การมีสุขภาพดีของใครคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นการมีสุขภาพที่เท่าเทียมถ้วนหน้าในประชากรทั้งหมด การจัดบริการสุขภาพเป็นองค์ประกอบแรกที่นำไปสู่เป้าหมายดังกล่าว ตั้งแต่มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติเมื่อปีพ.ศ. 2549 เป็นต้นมา การอภิบาลระบบสุขภาพได้ให้ความสำคัญที่การกำกับ ติดตามอัตราการเข้าถึงบริการสุขภาพของประชากร เป็นประเด็นแรกโดยมีกระทรวงสาธารณสุขเป็นผู้ทำหน้าที่อภิบาลระบบ พระราชบัญญัติดังกล่าวครอบคลุมถึงสิทธิการรับบริการทางทันตกรรมของประชากรไทยด้วย จึงมีการใช้ตัวชี้วัดหลักเรื่องการเข้าถึงบริการทันตกรรมในการติดตามประเมินการดำเนินงานของระบบบริการทันตกรรม โดยรวมถึงการเข้าถึงบริการทันตกรรมทั้งการส่งเสริม ป้องกัน รักษา และฟื้นฟูแต่การจัดบริการสุขภาพยังคงอาศัยแรงงานมนุษย์เป็นหลักองค์ประกอบที่สำคัญจึงหนีไม่พ้นกำลังคนด้านสุขภาพ ในส่วนของระบบบริการทันตกรรม จึงเน้นการเพิ่มจำนวนทันตแพทย์เข้าสู่บริการมาโดยตลอดช่วงเวลาที่ผ่านมา โดยมุ่งหวังว่าจะทำให้ประชากรสามารถเข้าถึงบริการทันตกรรมได้เพิ่มมากขึ้น       เป้าหมายหลักของการจัดบริการสุขภาพภายใต้หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าคือการเข้าถึงบริการที่จำเป็นอย่างเท่าเทียมกันของประชากร อัตราการรับบริการสุขภาพจึงเป็นตัวชี้วัดสำคัญในการประเมินการดำเนินงานตามเป้าหมายดังกล่าว แต่จากข้อมูลการสำรวจระดับประเทศพบว่า ในช่วงสิบปีที่ผ่านมานั้น อัตราการใช้บริการทันตกรรมของประชากรไทยมีระดับต่ำกว่าร้อยละ 10 มาโดยตลอด แม้จะมีการเพิ่มจำนวนทันตแพทย์ผู้ให้บริการเข้าสูระบบบริการอย่างต่อเนื่องก็ตาม       จากข้อมูลการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ พ.ศ. 2558 ผลการสำรวจพบว่าประชากรไทยประมาณ 5.4 ล้านคนหรือร้อยละ 8.1 ของประชากรทั้งหมดได้รับบริการทันตกรรมในช่วงเวลา 12 เดือนและจำนวนการรับบริการเฉลี่ย 0.08 ครั้ง/ปีกลุ่มอายุที่มีสัดส่วนได้รับบริการสูงที่สุด คือกลุ่มอายุ 6 – 12 ปี ซึ่งเป็นกลุ่มนักเรียนชั้นประถมศึกษา (ร้อยละ 13.5) รองลงมาเป็นกลุ่มอายุ 13 – 24 ปี (ร้อยละ 8.7) ส่วนกลุ่มอายุที่มีสัดส่วนการได้รับบริการน้อยที่สุดคือ กลุ่มอายุ 0 – 5 ปี หรือกลุ่มเด็กเล็ก คือเท่ากับร้อยละ 5.8 และพบว่าการเข้ารับบริการในสถานพยาบาลของรัฐและเอกชนมีสัดส่วนที่ใกล้เคียงกัน ประมาณร้อยละ 49.6 และ46.2 ตามลำดับ โดยการมารับบริการที่สถานพยาบาลของรัฐ ยังพบว่าสถานพยาบาลระดับตติยภูมิ เช่น โรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลทั่วไป โรงพยาบาลรัฐอื่นๆ เช่น โรงพยาบาลมหาวิมทยาลัย มีผู้มารับบริการมากที่สุดคือร้อยละ 19.5 ในขณะที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลมีผู้มาบริการร้อยละ 11.6 และการรับบริการในภาคเอกชนเกือบทั้งหมดเลือกรับบริการที่คลินิกทันตกรรมสูงถึงร้อยละ 40.8       สำหรับทันตกรรมป้องกันส่วนใหญ่เป็นการตรวจสุขภาพช่องปาก เมื่อจำแนกตามกลุ่มอายุ พบว่ากลุ่มอายุต่ำกว่า 15 ปี มีสัดส่วนผู้รับบริการมากกว่ากลุ่มอายุอื่นๆ ทั้งนี้อาจเนื่องจากประสิทธิภาพของการให้บริการอนามัยโรงเรียนที่ทำให้เด็กนักเรียนระดับประถมศึกษาสามารถเข้าถึงบริการทางทันตกรรมได้มากขึ้น และเมื่อจำแนกเฉพาะกลุ่มวัยยังพบว่า กลุ่มอายุ 0 – 5 ปี เป็นกลุ่มที่ได้บริการทันตกรรมน้อยที่สุด ทั้งที่เป็นช่วงวัยที่ควรได้รับบริการทันตกรรมป้องกันและส่งเสริมสุขภาพช่องปากก่อนฟันแท้ขึ้นมากที่สุด นอกจากนี้ ทันตกรรมป้องกันในช่วงวัย 0 – 5 ปี มีประสิทธิผลและความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ดีกว่าช่วงวัยอื่นๆ ซึ่งจะนำไปสู่การมีสุขภาพช่องฟันที่ดีต่อไป       จากข้อมูลการสำรวจดังกล่าว แสดงให้เห็นว่าการเข้ารับบริการทันตกรรมของคนไทย ควรมีการพัฒนาปรับปรุงนโยบายและระบบการให้บริการทันตกรรม ในด้านนโยบายการป้องกันโรคและสร้างเสริมสุขภาพทันตกรรมให้มากขึ้น การขยายระบบบริการทันตกรรมให้เพียงพอมากขึ้น และการพัฒนาให้เกิดความกลมกลืนระหว่างระบบหลักประกันสุขภาพภาครัฐ รวมทั้งควรพิจารณาขยายการให้บริการให้สอดคล้องกับรูปแบบการรับบริการของประชาชน โดยต้องมีการพิจารราหลักเกณฑ์การควบคุมคุณภาพบริการ ขอบเขตการให้บริการ และหลักเกณฑ์การจ่ายเงินร่วมด้วย       โรงเรียนถือเป็นหน่วยงานทางการศึกษาสำคัญที่จะสามารถคัดกรองปัญหาด้านทันตกรรมในช่วงปฐมวัยตั้งแต่อายุ 3 – 5 ปี เพื่อเตรียมป้องกันโรคมากกว่ารักษาโรคทันตกรรม ดังนั้น โครงการยุวชนฟันสวย จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่จะช่วยสกัดปัญหาต่างๆ ทางด้านทันตกรรมให้ลดลง ไม่เพียงแต่เพื่อนักเรียนเท่านั้น แต่เพื่อชุมชนทั้งมวล การลงทุนในเด็กวัยเรียน เป็นการลงทุนที่มั่นคงและให้ผลตอบแทนอย่างไม่สิ้นสุด โรงเรียนชุมชนบ้านกะมิยอมีความตระหนักถึงสภาพปัญหาที่เกิดขึ้น จึงได้จัดทำโครงการยุวชนฟันสวยขึ้น เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของเยาวชนในตำบลกะมิยอต่อไป