กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

1.1 กลุ่มโรคเรื้อรัง ยังคงเป็นปัญหาสุขภาพอันดับหนึ่งของโลก ทั้งในมิติของจำนวนการเสียชีวิตและภาระโรคโดยรวม โดยประเทศไทยมีอัตราการเสียชีวิตจากกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรังต่ำสุดเมื่อเทียบในกลุ่มประเทศภูมิภาคเอเชียใต้-ตะวันออก (SEARO) จากข้อมูลปีพ.ศ.2559 โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ยังคงเป็นปัญหาสุขภาพอันดับหนึ่งของประชาชนไทยทั้งในแง่ภาระโรคและอัตราการเสียชีวิตอัตราการเสียชีวิต ก่อนวัยอันควร (30-69 ปี) จากโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่สำคัญ ประกอบด้วย โรคหลอดเลือดสมอง, โรคหัวใจขาดเลือด, โรคเบาหวาน, โรคความดันโลหิตสูง และโรคทางเดินหายใจอุดกั้นเรื้อรัง มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2557 - 2559 หลังจากนั้น มีแนวโน้มลดลงเล็กน้อยและคงที่ในปี พ.ศ. 2561 โดยโรคหลอดเลือดสมองมีอัตราการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรสูงที่สุดเท่ากับ 44.3 รายต่อประชากรแสนคน และอัตราการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรด้วยโรคหลอดเลือดสมองในผู้ชายสูงกว่าเพศหญิง 1.2 สภาพปัญหา : อุบัติการณ์การเกิดโรคความดันโลหิตสูง และโรคเบาหวานรายใหม่มีแนวโน้มลดลง โดยมีปัจจัยเชิงบวกด้านพฤติกรรม ในประชากรที่ดีขึ้นทั้งในกลุ่มวัยผู้ใหญ่ และวัยรุ่น คือ ความชุกของการสูบบุหรี่ การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่มีแนวโน้มลดลง อย่างไรก็ตามปัจจัยเสี่ยงเชิงลบที่คุกคามสุขภาพคือการบริโภคอาหารที่ไม่สมดุล และการมีกิจกรรมทางกายที่ไม่เพียงพอ อาจกล่าวได้ว่าการลดลงของอุบัติการณ์เบาหวาน และภาวะความดันโลหิตสูง เป็นผลจากมาตรการการควบคุม ป้องกันโรค และปัจจัยเสี่ยงของภาวะความดันโลหิตสูงที่ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง ถึงแม้ว่าในบางช่วงเวลาความชุกของ ปัจจัยเสี่ยง มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น แต่ทว่ายังคงเป็นการเปลี่ยนแปลงในอัตราที่ไม่มาก นอกจากนั้นอาจสะท้อนว่าควรเพิ่มมาตรการ และ ความเข้มข้นในการดำเนินมาตรการเพื่อปรับแนวโน้มให้เปลี่ยนแปลงมากขึ้น โดยเฉพาะมาตรการด้านการควบคุมการบริโภค อาหารหวาน มัน และเค็ม นอกจากนั้นควรมีการสำรวจข้อมูลสถานการณ์การบริโภคอาหารและปริมาณโซเดียมที่บริโภคต่อวันอย่างต่อเนื่อง จากการวิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพของกลุ่มวัยทำงานตำบลยาบี ปี 2561-๒๕๖3 พบว่า ประชาชนอายุ 35 ปีขึ้นไป ได้รับการคัดกรองโรคความดันโลหิตสูง ร้อยละ 98.49 ,97.01 , 96.06 ตามลำดับ แนวโน้มการคัดกรองลดลง แต่ก็ยังอยู่ในเกณฑ์ที่กระทรวงตั้งไว้ (ร้อยละ 90) จากการคัดกรองโรคความดันโลหิตสูง ปี 2561-2563 ได้แยกผลการคัดกรองประเภทกลุ่มปกติ ร้อยละ 58.99 ,60.67 ,81.06 ตามลำดับ กลุ่มปกติมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยแยกเป็นรายหมู่อยู่ในกลุ่มปกติที่มากสุดไปหาน้อยสุด ดังนี้ หมู่ 6 (86.02%) , หมู่ 3 (83.98%) ,หมู่ 4 (83.39%) ,หมู่ 2 (80.68%) , หมู่ 1 (77.12%) และหมู่ 5 (71.35%) ตามลำดับ กลุ่มเสี่ยง ร้อยละ 32.31 ,30.59 ,10.47 ตามลำดับ กลุ่มเสี่ยงมีแนวโน้มลดลง โดยแยกเป็นรายหมู่ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงที่มากสุดไปหาน้อยสุด ดังนี้ หมู่ 1 (16.10%) , หมู่ 5 (15.20%) ,หมู่ 3 (10.68%) , หมู่ 4 (9.00%) , หมู่ 2 (7.95%) และหมู่ 6 (6.99%) ตามลำดับ กลุ่มสงสัยป่วย ร้อยละ 8.35 ,8.23 ,8.03 ตามลำดับ กลุ่มสงสัยป่วยมีแนวโน้มลดลง โดยแยกเป็นรายหมู่ที่อยู่ในกลุ่มสงสัยป่วยที่มากสุดไปหาน้อยสุด ดังนี้ หมู่ 5 (12.87%) , หมู่ 2 (11.36%) ,หมู่ 4 (6.92%) , หมู่ 6 (6.45%) , หมู่ 1 (5.93%) และหมู่ 3 (5.34%) ตามลำดับ ในส่วนของประชาชนอายุ 35 ปีขึ้นไป ที่ได้รับการคัดกรองโรคเบาหวานตั้งแต่ ปี 2561-๒๕๖3 พบว่า ร้อยละ 98.46 ,94.53 , 93.98 ตามลำดับ แนวโน้มการคัดกรองลดลงแต่ก็ยังอยู่ในเกณฑ์ที่กระทรวงตั้งไว้ (ร้อยละ90) จากการคัดกรองโรคเบาหวาน ปี 2561-2563 ได้แยกผลการคัดกรองประเภทกลุ่มปกติ ร้อยละ 85.05 ,81.59 ,86.29 ตามลำดับ กลุ่มปกติมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยแยกเป็นรายหมู่อยู่ในกลุ่มปกติที่มากสุดไปหาน้อยสุด ดังนี้ หมู่ 3 (90.28%) , หมู่ 6 (89.76%) ,หมู่ 2 (87.23%) , หมู่ 4 (86.89%) , หมู่ 1 (83.87%) และหมู่ 5 (77.95%) ตามลำดับ กลุ่มเสี่ยง ร้อยละ 13.62 ,17.12 ,13.46 ตามลำดับ กลุ่มเสี่ยงมีแนวโน้มลดลง โดยแยกเป็นรายหมู่ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงที่มากสุดไปหาน้อยสุด ดังนี้ หมู่ 5 (22.05%) , หมู่ 1 (15.32%) ,หมู่ 4 (12.79%) , หมู่ 2 (12.77%) , หมู่ 6 (9.76%) และหมู่ 3 (9.72%) ตามลำดับ กลุ่มสงสัยป่วย ร้อยละ 1.17 ,1.29 ,0.08 ตามลำดับ กลุ่มสงสัยป่วยมีแนวโน้มลดลง โดยแยกเป็นรายหมู่ที่อยู่ในกลุ่มสงสัยป่วยที่มากสุดไปหาน้อยสุด ดังนี้ หมู่ 6 (0.49%) , หมู่ 1 (0.00%) ,หมู่ 2 (0.00%) , หมู่ 3 (0.00%) , หมู่ 4 (0.00%) และหมู่ 5 (0.00%) ตามลำดับ จากการวิเคราะห์ข้อมูลพบว่า กลุ่มเสี่ยงและกลุ่มสงสัยป่วยโรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน ยังไม่สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมได้หรือยังไม่สามารถจัดการกับปัจจัยเสี่ยงได้ 1.3 ความเร่งด่วน / ผลที่คาดหวัง : จากสถานการณ์ดังกล่าว จึงมีความจำเป็นต้องมีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ เพื่อแก้ไขปัญหา เฝ้าระวัง ติดตามกลุ่มเสี่ยง เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ป้องกันไม่ให้ป่วย และกลุ่มป่วยสามารถควบคุมโรคได้ เกิดเครือข่ายในการดูแลสุขภาพที่เข้มแข็งโดยเน้นการสร้างเสริมสุขภาพ การพึ่งพาตนเอง รพ.สต.ยาบี จึงได้จัดทำโครงการตำบลยาบี 1 หมู่บ้าน NCD โดยใช้กลไกการดำเนินงานของเครือข่ายสุขภาพในชุมชนเพื่อขับเคลื่อนงานโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ในการเฝ้าระวังกลุ่มเสี่ยง ไม่ให้ป่วย และกลุ่มป่วยสามารถควบคุมโรคได้ โดยหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเมื่อกลุ่มเป้าหมายเกิดความตระหนักทางสุขภาพแล้ว จะนำมาซึ่งการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมลดภาวะการเป็นโรค ชะลอการเกิดภาวะแทรกซ้อน ชุมชนเข้มแข็งด้านสุขภาพ สามารถดูแลสุขภาพกันเองในชุมชนได้ ตำบลยาบี (จากทะเบียนผู้ป่วยโรคเรื้อรังในชุมชนของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยาบี) ปี 2560 พบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น จากการคัดกรองความเสี่ยงประชากร 35 ปี ขึ้นไป ร้อยละ 92.14 (พบกลุ่มเสี่ยงเบาหวาน จำนวน 95 คน ร้อยละ 8.09 สงสัยป่วย 7 ร้อยละ 0.60 และมีอัตราป่วยด้วยเบาหวานรายใหม่ จำนวน 8 คน ร้อยละ 0.74 พบกลุ่มเสี่ยงความดันโลหิตสูง 372 คน ร้อยละ 34.48 กลุ่มสงสัยป่วย 115 คน ร้อยละ 10.66 อัตราป่วยด้วยความดันโลหิตสูงรายใหม่จำนวน 31 คน ร้อยละ 2.9ตำบลยาบี (จากทะเบียนผู้ป่วยโรคเรื้อรังในชุมชนของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยาบี) ปี 2561พบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น จากการคัดกรองความเสี่ยงประชากร 35 ปี ขึ้นไป ร้อยละ 98.40 (พบกลุ่มเสี่ยงเบาหวาน จำนวน 174 คน ร้อยละ 13.62 สงสัยป่วย 15 ร้อยละ 1.17 และมีอัตราป่วยด้วยเบาหวานรายใหม่ จำนวน 6 คน ร้อยละ 0.55 พบกลุ่มเสี่ยงความดันโลหิตสูง 379 คน ร้อยละ 32.31 กลุ่มสงสัยป่วย 98คน ร้อยละ 8.35 อัตราป่วยด้วยความดันโลหิตสูงรายใหม่จำนวน 16 คน ร้อยละ 1.36 ตำบลยาบี (จากทะเบียนผู้ป่วยโรคเรื้อรังในชุมชนของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยาบี) ปี 2562พบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น จากการคัดกรองความเสี่ยงประชากร 35 ปี ขึ้นไป ร้อยละ 97.01 (พบกลุ่มเสี่ยงเบาหวาน จำนวน 213 คน ร้อยละ 17.12 สงสัยป่วย 16 ร้อยละ 1.29 และมีอัตราป่วยด้วยเบาหวานรายใหม่ จำนวน 9 คน ร้อยละ 0.72 พบกลุ่มเสี่ยงความดันโลหิตสูง 357 คน ร้อยละ 30.59กลุ่มสงสัยป่วย 96คน ร้อยละ 8.23 อัตราป่วยด้วยความดันโลหิตสูงรายใหม่จำนวน 23 คน ร้อยละ 1.98 จากข้อมูลดังกล่าวโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยาบี จึงได้เห็นถึงความสำคัญในการการดูแลเฝ้าระวังความเสี่ยงด้านสุขภาพการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เหมาะสมและสามารถลดโรคลดเสี่ยงโรคเรื้อรังเบาหวาน ความดัน จึงได้จัดทำโครงการ 1 ตำบล 1 หมู่บ้าน NCD ตำบลยาบี อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี ปี 2564 ขึ้น โดยเน้นในกลุ่มที่เสี่ยงและเสี่ยงสูงต่อโรคเบาหวานและความดันเพื่อให้ประชาชนได้รับความรู้ และสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ลดการเกิดโรคเรื้อรังได้ในอนาคตได้