กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

“สุขภาวะ” เกี่ยวข้องกับทั้งเรื่องของร่างกายจิตใจสังคมและปัญญามากกว่าที่จะมองถึงเรื่องการเจ็บป่วยและการให้ความสำคัญต่อการป้องกันและรักษาโรคด้วยยาวัคซีน เครื่องไม้เครื่องมือและเทคโนโลยีทางการแพทย์ดังนั้นคนที่มีสุขภาวะคือคนที่มีสุขภาพดี (Right to Health) ซึ่งเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานตามหลักสิทธิมนุษยชนสากลและตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ
พ.ศ.2550 หลายมาตรา เช่น บุคคลมีสิทธิดำรงชีวิตในสิ่งแวดล้อมและสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพดังนั้น สุขภาวะที่ดีนั้นต้องมาจากสิ่งแวดล้อมที่ดีด้วยการจัดการทรัพยากรธรรมชาติโดยองค์กรของชุมชนจึงเป็นแนวทางหนึ่งที่นำไปสู่การสร้างสุขภาวะที่ดีของชุมชน
ด้วยพฤติกรรมการดื่มสุราฯของประชากรในปี 2561 พบว่าในจำนวนประชากรอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป 54.8 ล้านคน เป็นผู้ดื่มสุราในรอบ 12 เดือนที่แล้วประมาณ 17.7 ล้านคน (ร้อยละ32.3) โดยผู้ชายมีอัตราการดื่มสุราฯ สูงกว่าหญิงประมาณ 4 เท่า กลุ่มวัยทำงาน (25-59 ปี) มีอัตราการดื่มสุราฯ สูงกว่ากลุ่มอื่น (ร้อยละ 38.2) และมีข้อสังเกตว่ากลุ่มผู้สูงวัยที่ดื่มสุราสูงถึงร้อยละ 18.4เมื่อพิจารณาถึงความบ่อยครั้งของการดื่มสุราฯ พบว่าร้อยละ 57.6 เป็นผู้ที่ดื่มนานๆ ครั้ง ร้อยละ 42.4 เป็นผู้ที่ดื่มสม่ำเสมอ เมื่อพิจารณาความถี่หรือความบ่อยครั้งในการดื่มของกลุ่มผู้ที่ดื่มสม่ำเสมอนั้น พบว่าเป็นผู้ที่ดื่ม 5 วันต่อสัปดาห์ขึ้นไปถึงร้อยละ 38.3 ซึ่งในกลุ่มนี้เป็นผู้ที่ดื่มทุกวันสูงถึงร้อยละ 26.2
สถานการณ์การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และปัจจัยเสี่ยงตำบลคลองขุด
ปัจจุบันนี้เด็กและเยาวชนในตำบลคลองขุดมีพฤติกรรมความเสี่ยงมากมาย เช่น การมั่วสุมยาเสพติด (น้ำกระท่อม) ,ท้องไม่พร้อมของเยาวชนดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เยาวชนและผู้ใหญ่สูบบุหรี่ อายุ 15-60 ปี การขับขี่รถจักยานยนต์ไม่สวมหมวกนิรภัย ขับรถฝ่าฝืนกฎหมายจราจร แต่ละหมู่บ้านในตำบลคลองขุดเด็กและเยาวชนขาดการรวมกลุ่มในการทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อสังคมขาดพื้นที่ทำกิจกรรม ขาดงบประมาณทำกิจกรรมพฤติกรรมของผู้ใหญ่มีการรวมตัวตั้งวงดื่มเหล้า ไม่ค่อยสนใจงานเพื่อสังคมในชุมชนของตนเอง ทางด้านสังคม เช่น ไม่รวมกลุ่มเล่นกีฬา,ไม่รวมกลุ่มจัดกิจกรรม เป็นสาเหตุหรือปัจจัยหลักสำคัญที่ทำให้เกิดการรวมกลุ่มทั้งด้านพฤติกรรมความเสี่ยง
จากข้อมูลสถานการณ์การในตำบลคลองขุด จำนวนครัวเรือนตำบลคลองขุด 9,104 หลังประชากรทั้งหมด 20,376 คน ชาย 10,535คน หญิง 9,841คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ2,037 คนที่ดื่มประจำประมาณ 204 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 1,700 คนโดยแยกเป็นชุมชนดังนี้
หมู่ที่ 1 บ้านเขาจีน จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านเขาจีน 1,436 หลัง ประชากรทั้งหมด4,179 คน ชาย 2,119คน หญิง2,060 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ418 คนทีดื่มประจำประมาณ 54 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 400 คน
หมู่ที่ 2 บ้านท่าจีน จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านท่าจีน992หลัง ประชากรทั้งหมด1,809 คนชาย 873คน หญิง936 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ181 คนทีดื่มประจำประมาณ 18 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 150 คน
หมู่ที่ 3 บ้านเกาะนก จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านเกาะนก 719 หลังประชากรทั้งหมด2,024 คน ชาย 1,032คน หญิง992 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ202 คนทีดื่มประจำประมาณ 30 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 180 คน
หมู่ที่ 4 บ้านคลองขุด จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านคลองขุด2,380 หลัง ประชากรทั้งหมด4,307 คน ชาย2,074 คน หญิง 2,233 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ 431 คนทีดื่มประจำประมาณ 43 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 350 คน
หมู่ที่ 5 บ้านนาแค จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านนาแค377 หลัง ประชากรทั้งหมด1,325 คนชาย 666คน หญิง659 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ132 คนทีดื่มประจำประมาณ 13 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 120 คน
หมู่ที่ 6 บ้านวัดหน้าเมือง จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านวัดหน้าเมือง 1,573 หลัง ประชากรทั้งหมด3,332 คน ชาย 2,116คนหญิง1,216 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ333 คนทีดื่มประจำประมาณ 33 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 200 คน
หมู่ที่ 7 บ้านคลองขุดเหนือ จำนวนครัวเรือนชุมชนบ้านคลองขุดเหนือ 1,607 หลัง ประชากรทั้งหมด3,400 คน ชาย 1,655คน หญิง1,745 คน คนที่ดื่มเหล้าทั้งหมดในชุมชนประมาณ340 คนที่ดื่มประจำประมาณ 34 คนดื่มเป็นครั้งคราวประมาณ 300 คน

แหล่งที่มาของข้อมูลครัวเรือนและข้อมูลประชากร จาก งานทะเบียนราษฎร์ เทศบาลตำบลคลองขุด ณ เดือน กุมภาพันธ์2564
แหล่งที่มาของข้อมูลการดื่มเหล้าจากการสำรวจโดยคณะทำงานงดเหล้าเข้าพรรษาทั้ง 7 หมู่บ้าน ภายใต้ เครือข่ายองค์กรงดเหล้า จ.สตูล

ดังนั้นจากปัญหาที่กล่าวมาข้างต้นในแต่ละประเด็นดังกล่าวจึงต้องมีการแก้ไขปัญหาพฤติกรรมเสี่ยงของคนในชุมชน โดยการเปิดพื้นที่ให้ความรู้เท่าทันเรื่องของเหล้า บุหรี่ ปัจจัยเสี่ยงต่างฯโดยใช้ช่วงสำคัญของวันเข้าพรรษาเชิญชวน ลด ละเลิก เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด บุหรี่ หรือสิ่งเสพติดต่างๆ หรือใช้หลักการของศาสนาช่วงงดเหล้าเข้าพรรษามาช่วยแก้ไขกับการให้ความรู้ สร้างแกนนำกลุ่มแต่ละหมู่บ้าน สนับสนุนให้กลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมงดเหล้าเข้าพรรษามีกิจกรรม ช่วย ชม เชียร์ โดยรูปแบบการให้กำลังใจซึ่งกันและกันเพื่อให้อยู่ครบพรรษาจำนวน 3 ครั้ง ก่อน กลาง หลัง กิจกรรมน้องเยาวชนชวนผู้ปกครองงดเหล้าเข้าพรรษากับทำความดีทุกวันอาทิตย์ กิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์กิจกรรมรักษ์สิ่งแวดล้อมในชุมชนกิจกรรมหล่อเทียน กิจกรรมเก็บข้อมูลคนดื่มคนสูบ กิจกรรมเชิดชูคนหัวใจหิน คนหัวใจเหล็ก คนหัวใจเพชร กิจกรรมงานศพ งานแต่งปลอดเหล้า จากการทำกิจกรรมแต่ละครั้งมีการสรุปงานเพื่อปรับปรุง ต้องมีแหล่งทุนขับเคลื่อนงานส่งเสริมกิจกรรมให้กลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมโครงการได้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยง พร้อมทั้งได้รับการพัฒนาศักยภาพที่เหมาะสมจะช่วยสนับสนุนให้เกิดกลไกการกระจายโอกาสแก่กลุ่มที่เข้าร่วมงดเหล้าเข้าพรรษาและงดบุหรี่และผู้ใหญ่ที่เข้าร่วมโครงการ ทำให้เกิดเครือข่ายการดำเนินงานและแกนนำรายใหม่แต่ละพื้นที่ รวมถึงการเชื่อมภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องชุมชน ซึ่งจะนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ที่เข้าร่วมงดเหล้าเข้าพรรษา งดบุหรี่ในพื้นทีตำบลคลองขุดที่เอื้อต่อสุขภาวะต่อไป
เพื่อให้เกิดความยังยืนในการขับเคลื่อนงาน สู่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และบุหรี่ในระดับพื้นที่จำเป็นอย่างยิ่งที่จำเป็นจะต้องมีแกนนำชุมชนแต่ละหมู่บ้าน ๆ ละ 2 คน เพื่อเป็นแกนนำหลักได้รวมตัวทำกิจกรรมงดเหล้าเข้าพรรษาและปัจจัยเสี่ยงอื่นเพื่อสังคมในชุมชนของตนเอง โดยมีผู้นำศาสนา(พระ) เป็นที่ปรึกษาหรือผู้นำชุมชนมีแกนนำเยาวชนแต่ละหมู่บ้านที่เป็นผู้ดำเนินงาน ทำให้เกิดชมรมคนหัวใจเพชร โดยกิจกรรมทำกับกลุ่มเป้าหมายผู้ที่มีอายุ 15- 70 ปี ทั้ง 7 หมู่บ้านของตำบลคลองขุดเพื่อสร้างเครือข่ายชุมชน งดเหล้าเข้าพรรษา พัฒนาศักยภาพแกนชุมชนกับคนหัวใจเพชรเพื่อจัดตั้งชมรมคนหัวใจเพชรของตำบลคลองขุด ฝึกอบรมการเก็บข้อมูล ฝึกการเป็นผู้นำ ทั้งหมดที่กล่าวมานี้เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน ความตระหนักความเข้าใจโทษภัยของปัจจัยเสี่ยงต่างฯ เหล้า บุหรี่ให้กับผู้ที่เข้าร่วมงดเหล้าเข้าพรรษาของตำบลคลองขุดทั้งนี้ด้วยต้นทุนด้านศักยภาพของทีมงาน (ชมรมคนหัวใจเพชรตำบลคลองขุด) ประสบการณ์การบริหารจัดการโครงการ และเครือข่ายการดำเนินงานร่วมกับภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมงดเหล้าเข้าพรรษา อาทิเช่น /พมจ.สตูล/สสจ.สตูล /ปภ.สตูล ,เทศบาลตำบลคลองขุด/วัด/ มัสยิด / อำเภอเมืองสตูล /สสอ.เมืองสตูล/รวมทั้งการทำงานร่วมกับคณะทำงานชมรมคนหัวใจเพชรตำบลคลองขุด จะสามารถช่วยสนับสนุนและผลักดันให้โครงการสามารถดำเนินการตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ได้
จากผลงานที่ผ่านมาเพื่อความต่อเนื่องในการทำงานของชมรมคนหัวใจเพชรตำบลคลองขุด จึงมีความประสงค์ที่จะสานต่อโครงการลด ละ เลิกเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และบุหรี่ ตำบลคลองขุด เพื่อลดปัจจัยเสี่ยง เหล้า บุหรี่ และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในพื้นที่ตำบลคลองขุด จึงเกิดโครงการลด ละ เลิกเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และบุหรี่ ตำบลคลองขุดต่อไป