กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

“สุขภาพ” เป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนปรารถนาเป็นปัจจัยหนึ่งที่สำคัญที่จะนำความสงบสุขให้กับชีวิต ชาวมุสลิมทุกคนถือว่าการมีสุขภาพที่ดีนั้นเป็น นิอฺมัต(ความสุขความโปรดปราน) อย่างหนึ่งจากอัลลอฮฺ(พระเจ้า) ที่ควรจะรักห่วงแหน ดูแลทะนุถนอมเป็นอย่างดีและจะต้องรู้จักขอบคุณผู้ให้นิอฺมัตนี้ด้วย โดยการกล่าวขอบคุณและปฏิบัติอย่างเป็นรูปอธรรม คือต้องเป็นบ่าวที่ดีและต้องนอบน้อมต่อพระองค์อย่างแท้จริง เพราะมนุษย์ส่วนใหญ่จะหลงลืมไม่ใช้นิอฺมัตนี้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดตามเจตนารมณ์ของอัลลอฮฺ นั่นคือเพื่อการภักดีต่อพระองค์ท่านศาสดามูฮัมหมัด(ซ็อลลัลลอฮูอาลัยฮีวาซัลลัม,ซล.) ได้กล่าวว่า “มีนิอฺมัตความสุข ความโปรดปรานอยู่สองประการ ที่คนส่วนใหญ่จะหลงลืม นั้นคือการมีสุขภาพที่ดีและมียามว่าง” รายงานโดยบุคอรี
องค์การอนามัยโลก(WHO) ให้คำนิยาม สุขภาพ ไว้ว่า “สุขภาวะที่สมบูรณ์ทางด้านร่างกาย(Physical) จิตใจ(Psycho) จิตวิญญาณ(Spiritual) และสังคม(Social) มิเพียงแต่ปราศจากโรคและความพิการเท่านั้น” จากคำนิยามข้างต้นจะเห็นได้ว่าศาสนามีส่วนเกี่ยวข้องกับสุขภาพ ดังนั้นการดูแลสุขภาพในยุคปัจจุบันควรจะอยู่ในรูปแบบบูรณาการระหว่างหลักการศาสนาเข้ามาเกี่ยวข้อง
ศาสนาอิสลามกับหลักการแพทย์และสาธารณสุขได้วางโครงสร้างการดูแลสุขภาพทั้ง ๔ มิติไว้ครบถ้วนแล้วตั้งแต่ ๑,๔๐๐ กว่าปีก่อน ดังนี้๑.การดูแลสุขภาพร่างกาย เช่น การดูแลเรื่องโภชนาการ กล่าวคือมุสลิมต้องเลือกบริโภคอาหารที่ฮาลาล(อนุญาต) และห้ามบริโภคอาหารที่เป็นพิษภัยต่อร่างการเพื่อป้องกันโรคภัยไข้เจ็บ ดังคำตรัสของอัลลอฮฺ ที่มีความว่า “โอ้บรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลาย สูเจ้าจงกินอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายจากสิ่งที่เราได้ประทานมาเป็นปัจจัยยังชีพแก่พวกเจ้า และสูเจ้าจงขอบคุณต่ออัลลอฮฺหากสูเจ้ากราบนมัสการเฉพาะพระองค์เท่านั้น แท้จริงพระองค์ทรงห้ามสูเจ้าบริโภคซากสัตว์ เลือด เนื้อสุกร และสัตว์ที่ผู้เชือดกล่าวนามอื่นจากพระนามของอัลลอฮฺ” การออกกำลังกาย ท่านศาสดามูฮัมหมัด(ซล.) ส่งเสริมการเล่นกีฬาและการออกกำลังกาย ท่านได้กล่าวว่า “จงสอนลูกหลานของท่านให้ว่ายน้ำ การยิงธนูและการขี่ม้า” ในฐานะที่เป็นมุสลิมควรที่จะเลือกการออกกำลังกายที่ไม่ขัดต่อหลักการของศาสนาอิสลาม การพักผ่อน ที่ดีที่สุดคือการนอนหลับ ผู้ใหญ่ควรพักผ่อนวันละ ๖ – ๘ ชั่วโมง และเด็กควรควรจะได้รับการพักผ่อนมากกว่าผู้ใหญ่การนอนก็ควรนอนแบบ “ซุนนะฮฺ”(แบบฉบับศาสนดามูฮัมหมัด) จะได้ทั้งสุขภาพและอิบาดะฮ์ ดังที่อัลลอฮฺตรัสไว้ว่า “และเราได้ทำให้การนอนของพวกเจ้าเป็นการพักผ่อน”(อัลกรุอ่าน บทที่ ๗๘ ตอนที่ ๙)สุขภาพพลานามัยกับความสะอาด อิสลามถือว่ารากฐานอันสำคัญที่จะทำให้มนุษย์เรามีสุขภาพพลานามัยที่สมบูรณ์และป้องกันโรคภัยได้อย่างจริงจังคือ ความสะอาด ด้วยเหตุนี้อิสลามจึงได้เน้นในการรักษาความสะอาด ดังคำกล่าวของท่านศาสดามูฮัมหมัด(ซล.) ที่กล่าวไว้ว่า “ความสะอาดเป็นส่วนหนึ่งของการศรัทธา” ฉะนั้นความสะอาดเป็นหนทางไปสู่การมีสุขภาพพลานามัยที่ดี และสุขภาพพลานามัยที่ดีนั้นเป็นมงกุฎที่สวมอยู่บนศีรษะแห่งสุขภาพของมนุษย์ที่ปรารถนาการถือศีลอด อิสลามกำหนดการถือศีลอดในเดือนรอมฎอนให้เป็นหน้าที่พึงปฏิบัติสำหรับมุสลิมดังคำตรัสของอัลลอฮฺ ความว่า “โอ้บรรดาผู้มีศรัทธาทั้งหลาย การถือศีลอดได้ถูกกำหนดแก่สูเจ้า ดังที่ได้ถูกกำหนดกับบรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลายในอดีต หวังว่าสูเจ้าจะยำเกรงอัลลอฮฺ” การถือศีลอดในเชิงสุขภาพนั้นเป็นเครื่องมือป้องกันผู้ถือศีลอดให้ปลอดจากโรคภัยไข้เจ็บ การถือศีลอดมีประโยชน์อเนกอนันต่อผู้ป่วยโรคกระเพาะ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง เป็นต้น อีกทั้งในปัจจุบันนักธรรมชาติบำบัดเลือกจะใช้วิธีการอดอาหารเพื่อรักษาโรคด้วยเช่นกัน ท่านศาสดามูฮัมหมัด(ซล.) ที่กล่าวไว้ว่า “จงถือศีลอดและท่านจะมีสุขภาพดี” ๒.การดูแลสุขภาพจิต มุสลิมจะดูแลสุขภาพจิตอย่างไรให้มีจิตใจที่เข็มแข็งและอดทน อดกลั้น ต่ออุปสรรคหรือการทดสอบจากอัลลอฮฺ(ซบ.) เพราะถ้าจิตใจไม่เป็นสุขจะมีผลกระทบต่อสุขภาพร่างกายไปด้วย ดังคำตรัสของอัลลอฮฺ ความว่า “และแน่นอนเราจะทดลองพวกเจ้าด้วยสิ่งใดสิ่งหนึ่งจากความกลัวและความหิวและความสูญเสีย(อย่างใดอย่างหนึ่ง) จากทรัพย์สมบัติ ชีวิตและพืชผลและเจ้าจงแจ้งข่าวดีแก่บรรดาผู้อดทนเถิด”(อัลกรุอ่าน บทที่ ๒ ตอนที่ ๑๕๕)ดังนั้นสิ่งที่ชาวมุสลิมพึง ปฏิบัติในการดูแลสุขภาพจิต คือ การรำลึกถึงอัลลอฮฺ(ซบ)ตลอดเวลา อ่านคำภีร์อัลกรุอ่านพร้อมทำความเข้าใจความหมาย การละหมาด การถือศีลอด การจ่ายซะกาต(บริจาค) การขอพรให้มีสุขภาพดี๓. การดูแลสุขภาพจิตวิญญาณ มุสลิมผู้ศรัทธาต่ออัลลอฮฺจะจริงหรือไม่นั้นต้องตรวจสอบตัวเองว่าในทุกการงานของมุสลิมนั้นมีการตั้งภาคี(ปฏิเสธศรัทธา)ต่ออัลลอฮฺ(ซบฺ)หรือไม่ และได้ปฏิบัติตามบทบัญญัติใช้และบัญญัติห้ามของพระองค์ได้ครบถ้วนหรือยัง หากสุขภาพจิตวิญญาณของเรายังไม่บริสุทธิ์ เราอาจตกอยู่ในกลุ่มของคนมุนาฟิก(ผู้กลับกลอก)ก็ได้ ดังนั้นจึงต้องยืนยันความศรัทธาของเราโดยกล่าวคำปฏิญาณตนว่า “ข้าขอปฏิญานว่า ไม่มีพระเจ้าอื่นใดนอกจากอัลลอฮฺ และแท้จริงศาสดามูฮัมหมัด(ซล.)เป็นศาสนทูตของอัลลอฮฺ” ๔.การดูแลสุขภาพทางด้านสังคม จะทำอย่างไรให้ทุกชีวิตในสังคมดำรงอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุขหรือมีความขัดแย้งกันน้อยที่สุด ซึ่งอิสลามได้กำหนดไว้หากมีการทะเลาะเบาะแว้งกันจะต้องคืนดีกันภายใน ๓ วันและต้องให้อภัยซึ่งกันและกัน และอีกตัวอย่างหนึ่งที่ท่านศาสดามูฮัมหมัด(ซ.ล.) ทำไว้เป็นแบบอย่างในเรื่องของสังคมครั้งหนึ่งคือ “การยืนขึ้นให้ความเคารพต่อผู้ตายทีมิใช่มุสลิม” ซึ่งการปฏิบัติดังกล่าวแสดงให้เห็นว่ามนุษยธรรมนั้นไม่ควรมีอคติต่อความแตกต่างทางด้านศาสนา เพศ สีผิว ฐานันดร หรือความแตกต่างทางด้านอื่น และยังมีอีกหลายเรื่องหลายตอนที่แสดงถึงความเมตตาของศาสนดามูฮัมหมัด(ซ.ล.) ต่อประชาชนในสังคมที่หลากหลาย จะเห็นได้ว่าหลักการอิสลามนั้นได้วางพื้นฐานการดำรงชีวิตไว้อย่างครอบคลุมทุกมิติ
เดือนรอมฎอนเป็นช่วงเวลาที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุดของชาวมุสลิมทั่วโลก ชาวมุสลิมจะต้องปฏิบัติตนตามหลักธรรมทางศาสนาอย่างเคร่งครัด ศึกษาพระคัมภีร์อัล-กุรอาน สำรวมกาย วาจา และใจ แต่ที่สำคัญที่สุด ก็คือการถือศีลอด ไม่รับประทานอาหารและน้ำตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นถึงพระอาทิตย์ตกเป็นเวลา ๑ เดือนเต็ม แน่นอนว่าการอดอาหารตลอดทั้งวันติดต่อกัน ๑ เดือนนั้นส่งผลดีและไม่ดีต่อสุขภาพของชาวมุสลิม มีรายงานผลการสำรวจจากโรงพยาบาลพบว่า จะมีผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงเดือนรอมฎอน โดยโรคยอดฮิตส่วนใหญ่เป็นโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร ไม่ว่าจะเป็นลำไส้อักเสบ ท้องร่วง อาหารไม่ย่อย และโรคแผลในกระเพาะอาหาร โรคภัยไข้เจ็บเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากการอดอาหารเพียงอย่างเดียว แต่ยังรวมถึงการนอนไม่พอ และการขาดน้ำ จนทำให้ร่างกายสูญเสียภูมิต้านทานโรค นอกจากนี้โรคส่วนใหญ่ยังเกี่ยวข้องกับการกินอาหารผิดเวลา กินมากเกินไปในช่วงหลังพระอาทิตย์ตกดิน รวมถึงการกินอาหารหวานจัด มันจัด ซึ่งเป็นที่นิยมในช่วงรอมฎอน เพื่อชดเชยน้ำตาลและสารอาหารที่ร่างกายสูญเสียไปตลอดทั้งวัน และเพื่อให้อิ่มท้องนานที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ ที่สำคัญ การกินอาหารหวานมันจัด และกินอาหารจำนวนมากๆในช่วงกลางคืน ยังทำให้ประชาชนจำนวนมากในโลกมุสลิม อ้วนขึ้นแทนที่จะผอมลง แม้จะถือศีลอดอย่างเคร่งครัดก็ตาม เนื่องจากเป็นที่รู้กันดีว่ากินอาหารแคลอรี่สูงๆ ในช่วงกลางคืนที่ร่างกายไม่ได้ใช้พลังงาน ทำให้อาหารที่กินเข้าไปสะสมกลายเป็นไขมันอย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญยืนยันว่าจริงๆ แล้วการถือศีลอดไม่ได้ส่งผลเสียต่อสุขภาพ การถือศีลอดอย่างถูกวิธี สามารถใช้ลดน้ำหนักได้รวมถึงการสร้างเสริมสุขภาพส่วนอื่นๆ แต่การที่คนส่วนใหญ่อ้วนขึ้นและสุขภาพเสื่อมโทรมในช่วงรอมฎอน เป็นเพราะพวกเขากินอาหารมากเกินไปในช่วงละศีลอดตอนและไม่ได้ปฏิบัติตนตามแนวทางที่หลักการศาสนาได้วางไว้
ดังนั้นเพื่อเป็นการบูรณาการหลักคำสอนเรื่องการถือศีลอดกับการสร้างเสริมสุขภาพและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารในช่วงการถือศีลอดของชาวมุสลิมในพื้นที่ จึงได้จัดทำโครงการนี้ขึ้น