กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคเท้าช้างเป็นโรคที่ได้รับการประกาศว่าสามารถกำจัดได้แล้วเมื่อกันยายน 2560 เพื่อการติดตามให้การกำจัดมีความยั่งยืน ป้องกันการกลับมาแพร่โรค จึงได้มีมาตรการเฝ้าระวังเพื่อให้สามารถจัดการควบคุมโรคตามผลของการเฝ้าระวัง ก่อนที่จะเกิดการแพร่กระจายของโรคจนกลับมาเป็นปัญหาอีกในอนาคต
จังหวัดนราธิวาสเป็นจังหวัดเดียวที่มีปัญหาการแพร่โรคเท้าช้าง โดยมีการรายงานการติดเชื้อพยาธิโรคเท้าช้างในพื้นที่บริเวณรอบพรุใน 7 อำเภอ 22 ตำบล 87 หมู่บ้าน มีผู้ป่วยสะสมขึ้นทะเบียนรักษาจนถึง กันยายน 2564 จำนวน 16 ราย ซึ่งเป็นผู้ป่วยระยะแพร่เชื้อพยาธิในโลหิตทั้งหมด ซึ่ง 1 ในผู้ป่วยทั้งหมด นี้ เป็นประชาชนในพื้นที่ ตำบลบางขุนทอง ส่วนผู้ป่วยนอกทะเบียนที่ปรากฏอาการและต้องได้รับการดูแล จำนวน 12 ราย การกระจายของผู้ป่วยระยะแพร่เชื้อพยาธิในโลหิต พบมากในอำเภอสุไหงโก-ลก (7 ราย) อัตราส่วนเพศชาย:เพศหญิง เท่ากับ 1:1.3 ส่วนใหญ่อายุ 5-14 ปี (7 ราย)สำหรับผลการเฝ้าระวังการติดเชื้อไมโครฟิลาเรียในประชาชน ปีงบประมาณ 2562 ในพื้นที่ 9 กลุ่มบ้านของจังหวัดนราธิวาส พบอัตราการตรวจพบไมโครฟิลาเรีย ร้อยละ 0.18
การควบคุมโรคเท้าช้างในแมวซึ่งเป็นรังโรคในสัตว์ของเชื้อ Brugia malayi ตั้งแต่ปีงบประมาณ2537-2560 มีการเจาะโลหิตแมวในพื้นที่แพร่โรคเท้าช้างของจังหวัดนราธิวาสพบอัตราการติดเชื้อลดลงจากปีที่พบการติดเชื้อสูงสุด พ.ศ. 2557 ร้อยละ 10.53 เหลือ ร้อยละ 4.11 ในปี พ.ศ. 2560 และได้ดำเนินการรักษาโดยการฉีดยา Ivermectin เพื่อฆ่าเชื้อพยาธิในแมว โดยเริ่มฉีดยาตั้งแต่ปีงบประมาณ 2546 จนถึงปีงบประมาณ 2559มีความครอบคลุม ร้อยละ 10.5
นอกจากนี้จากการสำรวจทางกีฏวิทยาในปี พ.ศ. 2559 พบยุงที่เป็นพาหะชองโรคเท้าช้าง คือ Mansonia uniformis ที่มีพยาธิเท้าช้างระยะ L3 จำนวน 1 ตัว ในตำบลบางขุนทอง อำเภอตากใบ ปี พ.ศ. 2561 พบเชื้อพยาธิเท้าช้าง ระยะ L2 หรือตัวอ่อนระยะก่อนติดเชื้อ (pre-infective lavae) ในยุงชนิด Mansonia annulataแต่ไม่พบตัวอ่อนระยะ L3 ในตัวยุง
จากการดำเนินงานในพื้นที่ หมู่ที่ 3 ตำบลบางขุนทอง พบว่า ประชาชนอายุ 2 ปีขึ้นไป ที่อยู่ในพื้นที่ในช่วงที่มีการคัดกรอง จำนวน 374 คน พบผู้ติดเชื้อเท้าช้าง จำนวน 14 คน ได้รับการจาะเลือดซำ้และส่งตรวจยืนยันอีกครั้งหนึ่งและได้เจาะเลือดตรวจหาเชื้อเท้าช้างในแมว จำนวน 61 ตัว พบติดเชื้อ1 ตัว
จากการที่พบผู้ป่วยที่มีเชื้อในกระแสโลหิตเป็นประชาชนในพื้นที่ตำบลบางขุนทอง จึงมีความจำเป็นที่จะต้องมีการคัดกรองสุขภาพของประชาชนในพื้นที่ เพื่อหาว่า ยังมีผู้ป่วยที่ติดเชื้อโรคชนิดนี้ อีกหรือไม่ โดยการเจาะเลือด เพื่อตรวจหาเชื้อในประชากร อายุ 2 ปีขึ้นไป ทุกคน