กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ปัญหาโรคในช่องปากเป็นปัญหาที่พบมากในประชากรทุกวัย ธรรมชาติการเกิดโรคในช่องปากจะมีพัฒนาการไปตามช่วงวัย เริ่มจากปัญหาการเกิดโรคฟันผุในกลุ่มเด็ก เยาวชน จนสู่ปัญหาการสูญเสียฟันในวัยทำงานและผู้สูงอายุ ปัญหาโรคฟันผุจึงเป็นปัญหาสำคัญที่เป็นจุดเริ่มต้นของความบกพร่องในการทำงานของอวัยวะในช่องปาก นอกจากนี้ปัญหาโรคปริทันต์ที่มีความสัมพันธ์กับ Metabolic disease ซึ่งเริ่มตั้งแต่โดยช่วงตั้งครรภ์ จะพบเหงือกอักเสบ โรคปริทันต์ และฟันผุมากกว่าปกติ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย และการรับประทานอาหารบ่อยขึ้น ภาวะปริทันต์ หรือเหงือกอักเสบที่เกิดขึ้น อาจส่งผลต่อคุณภาพของการตั้งครรภ์และการคลอดได้ มีการศึกษาที่ยืนยันถึงความสัมพันธ์ของโรคปริทันต์กับการเกิดภาวะคลอดก่อนกำหนด และเด็กน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ ซึ่งยังเป็นปัญหาสำคัญของประเทศไทย จากการศึกษาของสำนักทันตสาธารณสุข พบว่า หญิงตั้งครรภ์มีฟันผุเฉลี่ยคนละ 6.6 ซี่ และร้อยละ 90.4 มีเหงือกอักเสบ การตรวจให้คำแนะนำ รวมถึงให้บริการขูดหินน้ำลายช่วยลดอัตราการเกิดเหงือกอักเสบในหญิงตั้งครรภ์ลงได้กว่าครึ่ง ในแม่ที่มีฟันผุมีโอกาสสูงที่จะส่งผ่านเชื้อ ที่ทำให้เกิดฟันผุไปยังลูกผ่านทางน้ำลาย และเด็กที่ได้รับเชื้อฟันผุตั้งแต่อายุน้อย มีโอกาสที่จะเกิดฟันผุ อย่างรวดเร็ว การส่งเสริมสุขภาพ สร้างทัศนคติ และทักษะในการดูแลสุขภาพช่องปากหญิงตั้งครรภ์ จะส่งผลต่อการดูแลลูกในอนาคต
ปัญหาฟันผุในกลุ่มเด็กและเยาวชน ไปจนถึงปัญหาโรค ปริทันต์ในวัยทำงาน และปัญหาการสูญเสียฟัน ทั้งในวัยทำงานและผู้สูงอายุ จากการสำรวจสภาวะสุขภาวะช่องปากโดยสำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย พ.ศ. 2564 พบว่าแต่ละช่วงวัยต่างก็มีปัญหาแตกต่างกันไป หากปล่อยให้เป็นเรื้อรังย่อมจะนำไปสู่ปัญหาเมื่ออายุมากขึ้น
เด็กแรกเกิด - 3 ปี เด็กจะเริ่มมีฟันน้ำนมเมื่ออายุ 6 เดือน อย่างไรก็ตามพบว่าเด็กจะมีปัญหาฟันผุ ตั้งแต่อายุ 9 เดือน และผุมากขึ้นตามวัย โดยเด็กอายุ 3 ปี มีฟันผุแล้วถึงร้อยละ 51.7 เฉลี่ย 2.7 ซี่ / คน และส่วนใหญ่ไม่ได้รับการรักษา โรคฟันผุในวัยเด็ก ส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการ มีการศึกษาพบว่า การมีฟันผุหลายซี่ในปากมีความสัมพันธ์กับภาวะแคระแกร็นของเด็ก การสูญเสียฟันน้ำนมไปก่อนกำหนดทำให้เด็กรับประทานอาหารลำบาก เคี้ยวไม่สะดวก และเด็กที่มีฟันน้ำนมผุมากจะมีแนวโน้มว่าฟันแท้จะผุมากขึ้นเช่นกัน
เด็ก 3 - 6 ปี ข้อมูลการเกิดโรคที่อายุ 5 ปี พบว่ามีฟันผุถึงร้อยละ 78.5 เฉลี่ย 4.4 ซี่/คน เนื่องจากเด็กกลุ่มนี้ส่วนใหญ่อยู่ในศูนย์เด็กเล็กและโรงเรียนอนุบาล แม้ว่าจะมีการจัดนมจืดให้แก่เด็กแล้วก็ตาม แต่ยังพบว่าเด็กยังดื่มนมหวานและนมเปรี้ยวเมื่ออยู่ที่บ้านถึงร้อยละ 39.4 การเลิกขวดนมช้านอกจากจะเกิดความเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุแล้วยังมีโอกาสเกิดความผิดปกติของการสบฟันในอนาคต เหตุนี้ผู้ปกครองจึงต้องเฝ้าระวังปัญหาสุขภาพช่องปาก โดยการแปรงฟันหลังอาหารกลางวันทุกวัน จัดอาหารว่างที่เน้นผลไม้สดแทนขนมหวาน และ ช่วยเด็กเลิกขวดนม รวมทั้งขนมขบเคี้ยวที่ไม่จำเป็น
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านหนองฮาง ได้เล็งเห็นถึงปัญหาและความสำคัญดังกล่าว จึงได้จัดทำโครงการเฝ้าระวังและส่งเสริมทันตสุขภาพในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก รพ.สต.บ้านหนองฮางตำบลธาตุ อำเภอวานรนิวาสจังหวัดสกลนคร ปีงบประมาณ2565 ขึ้น เพื่อเป็นการป้องกัน ส่งเสริมทันตสุขภาพในเด็ก0-5 ปี ได้อย่างถูกต้อง