กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

หลักการและเหตุผล (ระบุที่มาของการทำโครงการ)
โครงสร้างด้านประชากรของประเทศไทยเข้าสู่การเป็น “สังคมสูงวัย” (Aged society) ตั้งแต่ ปี 2548 คือ มีสัดส่วนประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปสูงถึง ร้อยละ 10 และตามการคาดประมาณประชากรของสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) ในปี 2564 ประเทศไทยจะเข้าสู่ “สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์” (Complete aged society) เมื่อประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป มีสัดส่วนสูงถึง ร้อยละ 20 ของประชากรทั้งหมด และในปี 2574 ประเทศไทยจะเข้าสู่ “สังคมสูงวัยระดับสุดยอด” (Super aged society) เมื่อประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปมีสัดส่วนสูงถึง ร้อยละ 28 ของประชากรทั้งหมด
สถิติอัตราการเกิดอุบัติการณ์เสียชีวิตจากการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุได้ทวีความรุนแรงและ มีแนวโน้มสูงขึ้น จากข้อมูลมรณบัตร 6 ปีย้อนหลัง (2558-2562) ของกองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข วิเคราะห์ โดย กองป้องกันการบาดเจ็บ กรมควบคุมโรค เผยแพร่ข้อมูล ณ วันที่ 15 มกราคม 2564 จำนวนและอัตราการเสียชีวิตจากการพลัดตกหกล้ม (W00-W19) ในผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปต่อประชากรแสนคน ในส่วนภาพรวมทั้งประเทศพบอัตราร้อยละ 11.1, 9.00, 10.2, 11.7 และ 11.84 ตามลำดับ แต่สถิติระดับประเทศ พบว่าประชากรที่อายุมากกว่า 65 ปีมีสถิติการพลัดตกหกล้มอย่างน้อย 1 ครั้งต่อปี และประมาณร้อยละ 50 มักเกิดอุบัติการณ์ซ้ำ รัฐบาลต้องเสียงบประมาณค่ารักษาพยาบาลจำนวนมาก สาเหตุจากความเสื่อมในการทำหน้าที่ของร่างกายตามวัย หรือการเจ็บป่วยของผู้สูงอายุความสามารถในการมองเห็นลดลง ประสาทที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการรับรู้และการสัมผัส ควบคุมการทรงตัวและการเคลื่อนไหวของร่างกายทำหน้าที่ผิดปกติ การได้รับยาที่ออกฤทธิ์กดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง ภาวะซึมเศร้า ภาวะเพ้อคลั่ง ความเครียด และความวิตกกังวล ความหวาดกลัวการพลัดตกหกล้ม เป็นต้น (Ignatavicius, 2553) ผู้สูงอายุหลายรายมีการบาดเจ็บของอวัยวะภายใน การบาดเจ็บที่ศีรษะ รวมทั้งการหักของเชิงกราน ต้องพักรักษาในโรงพยาบาลนานกว่าเดิมและบางรายเสียชีวิตในเวลาต่อมา นอกจากนี้ยังพบว่า ผู้สูงอายุวัยปลายมีอัตราการมีโรคประจำตัวสูงขึ้นตามวัยและยิ่งไปกว่านั้น ผู้สูงอายุเกินกว่า ร้อยละ 10 มีปัญหาการขึ้นลงบันได ปัญหาการกลั้นอุจจาระหรือปัสสาวะไม่ได้ สำหรับผู้สูงอายุวัยปลาย มีร้อยละ 4 ที่ต้องการคนคอยช่วยดูแล (Care Giver) แต่ไม่สามารถจะหาผู้ช่วยเหลือได้เมื่อมีอายุมากขึ้น การใช้ห้องนอน ห้องน้ำและห้องส้วม การมีกระดูกหักจากการหกล้มมีความสัมพันธ์กับปัจจัยด้านอายุ เพศหญิงที่หมดประจำเดือนก่อนอายุ 45 ปี และภาวะผิดปกติของสายตา (ชูชาติ ขันตยาภรณ์, 2555) รวมทั้งอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัย ปัจจัยเหล่านี้หากสามารถลดอุบัติการณ์ได้ เพียงแค่มีการป้องกันจะทำให้อัตราการหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชนลดลง และเพื่อให้ปัญหาดังกล่าวได้ถูกคัดกรองหรือตรวจพบ และนำไปสู่การแก้ไขหรือลดปัจจัยเสี่ยงการล้ม (Modifiable risk factors) เป้าหมายเพื่อผู้สูงอายุมีสุขภาพดี ไม่หกล้ม กระดูกไม่หัก และเข้าถึงบริการทางการแพทย์ได้ทันเวลา
ดังนั้น การหกล้มของผู้สูงอายุในชุมชนเป็นปัญหาทางด้านสาธารณสุขที่มีความสำคัญ เนื่องจากผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นทั้งด้านจำนวนและอายุขัย กลุ่มงานบริการปฐมภูมิและองค์รวมโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชยะหา ได้ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าว จึงได้จัดทำโครงการเฝ้าระวังและป้องกันภาวะกระดูกหักจากการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยง ประจำปีงบประมาณ 2567 เพื่อลดอัตราการเกิดภาวะพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุและเพื่อให้การเข้าถึงบริการสุขภาพที่มีคุณภาพ ลดอัตราเกิดภาวะพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุ และเพื่อให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างเป็นองค์รวมทั้งในภาวะ ปกติ หรือเจ็บป่วยภายใต้การดูแลของทีมสหวิชาชีพ ภายใต้สิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการดำรงชีวิตต่อไป