กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ในปัจจุบันโรคมะเร็งปากมดลูกมะเร็งเต้านม และมะเร็งลำไส้ใหญ่ เป็นสาเหตุการตายเป็นระดับ ต้นๆจากโรคมะเร็งของคนในประเทศไทย ซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ โดยเฉพาะโรคมะเร็งปากมดลูกเป็นมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับหนึ่งของมะเร็งในสตรี พบได้ถึง ๓ คน ในประชากรหนึ่งแสนคน ในแต่ละปีมีผู้ป่วยด้วยโรคมะเร็งปากมดลูกเสียชีวิต ประมาณ ๔,๕๐๐ ราย ส่วนใหญ่มีอายุประมาณ ๓๐ - ๕๐ ปี ซึ่งที่ผ่านมาใช้วิธีการตรวจมะเร็ง ปากมดลูกด้วยวิธี HPV DNC Test ตรวจโดยเจ้าหน้าที่ และตรวจด้วยตนเอง ถ้าหากตรวจทุก ๒ ปี สามารถลดการเป็นมะเร็งระยะลุกลามได้ ๙๒ % ถึงแม้กระบวนการตรวจเพื่อค้นหามะเร็งปากมดลูก จะง่าย สะดวกด้วยตนดองราคาถูก แต่ยังพบว่าสตรีจำนวนมากไม่เห็นความสำคัญ มีทัศนคติ ในมารับบริการตรวจคัดกรองมะเร็ง จังหวัดปัตตานีในปี 2564 เริ่มมีการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ด้วยวิธี HPV DNA TEST ส่วนโรคมะเร็งเต้านม ผู้ป่วยมักไม่มีอาการ ผิดปกติในระยะเริ่มต้น ดังนั้นจึงมีความจำเป็นและสำคัญที่ต้องทำการตรวจค้นหามะเร็งเต้านมใน ระยะเริ่มต้น การรักษามะเร็งเต้านมในปัจจุบันมีความก้าวหน้าไปมาก การค้นพบมะเร็งเต้านมในระยะเริ่มต้นสามารถรักษา ให้หายขาดได้และการรักษาอาจทำได้โดยการตัดเฉพาะก้อนมะเร็งออกไม่จำเป็นต้องผ่าตัดทั้งเต้านม ในทางตรงกันข้ามหากไม่มีการตรวจค้นหามะเร็งเต้านม รอจนกระทั่งมีอาการผิดปกติ มะเร็งอาจแพร่กระจายไปยัง อวัยวะอื่น ๆ แล้ว และไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ และโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นโรคมะเร็งที่พบบ่อยอันดับต้นๆในคนไทยและอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในปัจจุบันการตรวจคัดกรองโรคลำไส้ใหญ่ โดยวิธี ง่ายๆ รวดเร็ว และประหยัด การตรวจเลือดที่มองไม่เห็นในอุจจาระ Fecal Occult Blood test( Fit test ) ซึ่งทำโดยเก็บอุจจาระตรวจด้วยตนเอง กลุ่มเป้าหมายประชากร อายุ 50-70 ปี และกลุ่มเสี่ยง หากผลเป็นบวก ต้อได้รับการรักการงส่งต่อ
สถานการณ์ การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีกลุ่มเป้าหมายอายุ ๓๐ - ๖๐ ในเขตพื้นที่ รับผิดชอบ PCU รพ.กะพ้อพบว่ากลุ่มเป้าหมายได้รับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ในปี ๒๕62-๒๕66 ร้อยละ 47.39 ,54.67 ,13.93 , 14.5.และ 21.53 ตามลำดับ ปีงบประมาณ 2566พบผู้ที่มีเซลล์ผิดปกติทั้งสิ้น 2 รายได้รับการส่งต่อไปยัง รพ.ปัตตานีเพื่อตรวจชิ้นเนื้อ พบว่าผลปกติทั้ง 2ราย กลุ่มเป้าหมาย อายุ ๓0-70 ปี ได้รับการคัดกรองมะเร็งเต้านมในปี ๒๕62-๒๕66 ร้อยละ 83.81, 55.8 ,71.05, 75.80 และ 75..60 ตามลำดับ กลุ่มเสี่ยงจำนวน 33 คน คัดกรองและที่พบก้อนได้รับการตรวจ ด้วย Mammogram ที่อำเภอสายบุรี่ จำนวน6 คนผลผิดปกติ3 รายส่งต่อตรวจชิ้นเนื้อ3 รายผลปกติทั้ง 3 รายและกลุ่มอายุ 50 – 70 ปี ที่ได้รับการคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ ปี 2566จำนวน 48คน ผลบวก 2 คน คิดเป็นร้อยละ 4.16 ได้รับส่องกล้อง ที่ รพ.สายบุรี ผลปกติทั้ง 2 คน
จากข้อมูลดังกล่าวจะเห็นว่า กลุ่มเป้าหมายคัดกรองมะเร็งปากมดลูกที่ยังไม่เข้ารับการตรวจจะเป็นกลุ่มที่ยากต่อการติดตามเข้ารับบริการ การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยตนเองที่ไม่พบความผิดปกติ อาจเกิด จากการตรวจที่ไม่ถูกต้อง ไม่มีทัศกษะหรือแบบการตรวจคัดกรองที่มีความซับซ้อนไม่เข้าใจและการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ยังไม่ครอบคลุมทั่วถึงในกลุ่มเป้าหมายและกลุ่มเสี่ยงทางชมรม อาสาสมัครสาธารณสุข ในเขตPCUได้เล้งเห็นความสำตัญในกลุ่มเป้าหมายดังกล่าว จึงจัดทำโครงการ อาสา ใส่ใจ่ ป้องกันมะเร็ง ประจำปีงบประมาณ 2567เพื่อทำกิจกรรมเชิงรุกในชุมชนเกิดการสร้างเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคมะเร็งย่างครอบคลุมและทั่วถี่ง