กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

องค์การอนามัยโลกได้ประกาศในปี ค.ศ.1997 ว่า ภาวะโภชนาการเกินและโรคอ้วน เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญซึ่งต้องเร่งแก้ไขเนื่องจากเป็นปัญหาหนึ่งซึ่งนำไปสู่ผลกระทบต่อสุขภาพ เศรษฐกิจและปัญหาทางจิตสังคมอย่างชัดเจนโรคที่เป็นผลกระทบจากภาวะโภชนาการเกินและโรคอ้วนต่อสุขภาพที่พบในผู้ใหญ่ได้แก่ ข้อเข่าเสื่อม ภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต ความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจ เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง มะเร็งลำไส้ โรคซึมเศร้า เป็นต้น และยังพบว่าการตายในผู้ที่อายุระหว่าง 20 – 74ปี กว่าครึ่งหนึ่ง มีผลมาจากความอ้วน ซึ่งโรคหัวใจและหลอดเลือดยังเป็นสาเหตุการตายของคนทั่วโลก ปีละ ๑๗ ล้านคน และมีแนวโน้มรุนแรงขึ้น ปี พ.ศ. 2564 ทั่วโลกจะมีผู้เสียชีวิตจากโรคดังกล่าว ประมาณ 25 ล้านคน ซึ่งจะมีประชาการในกลุ่มประเทศที่กำลังพัฒนาประมาณ 19 ล้านคน หรือคิดเป็นร้อยละ 76 ของผู้เสียชีวิตทั้งหมดปัญหาสุขภาพเหล่านี้ ส่งผลให้เกิดการสูญเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาโรคเป็นภาระของครอบครัวและประเทศนอกจากนี้ยังปรากฏว่า ร้อยละ2 - 8 ของค่าใช้จ่าย ด้านสุขภาพของประชาชนในปัจจุบัน เป็นค่าใช้จ่ายที่เป็นผลกระทบจากโรคอ้วน ถ้าเป็นเช่นนี้ต่อไปในอีก 10 ปีข้างหน้าค่าใช้จ่ายในส่วนนี้จะเพิ่มขึ้นอีกเป็นจำนวนมาก ความชุกของภาวะโภชนาการเกินและโรคอ้วนเพิ่มขึ้นในทุกกลุ่มอายุอย่างรวดเร็ว โรคอ้วนลงพุง (Metabolic Syndrome)เป็นฆาตกรเงียบที่หลายคนคาดไม่ถึงคนที่อ้วนลงพุงจะมีการสะสมของไขมันในช่องท้องมากเกิน โดยมีเส้นรอบเอวของเพศชายเกิน 36 นิ้ว หรือ 90 เซนติเมตร เพศหญิงเกิน 32 นิ้ว หรือ 80 เซนติเมตรซึ่งไขมันเหล่านี้จะแตกตัวเป็นกรดไขมันอิสระเข้าสู่ตับ มีผลให้อินซูลิน ออกฤทธิ์ได้ไม่ดี เกิดภาวะดื้อต่ออินซูลิน ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคเบาหวาน และจากการสำรวจ “ภาวะอาหารและโภชนาการแห่งชาติ” พ.ศ. 2556 - 2557 ของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข พบว่า คนไทยอายุ 19 - 74ปี มีเส้นรอบเอวเกินเกณฑ์มาตรฐานสูงถึง 28.3 % และในการสำรวจสุขภาพประชากรไทยปีล่าสุด พ.ศ. 2549 พบว่า ประชากรในประเทศไทยที่อายุมากกว่า 35 ปี มีเส้นรอบพุงเกิน กำหนดประมาณ 9.3 ล้านคน โดยพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย คือ เพศหญิงอ้วนลงพุง 52 % ผู้ชาย 22 % และในรอบ 7 ปีที่ผ่านมา มีคนไทยเป็นโรคอ้วนลงพุง เพิ่มเป็น 1.3 เท่า ในเขตเมืองเพิ่มถึง 45 ในชนบท 34 %และคนที่มีรอบเอวเพิ่มขึ้นทุก 5 เซนติเมตร จะมีโอกาสเป็นโรคเบาหวานเพิ่ม3 – 5 เท่า จะเห็นได้ว่าเอวใหญ่ขึ้นเท่าไรก็ยิ่งเจ็บป่วยและตายเร็วขึ้นเท่านั้น สำหรับในพื้นที่เขตรับผิดชอบของรพ.สต.บ้านป่าบาก จำนวน 3 หมู่บ้าน มีการคัดกรองสุขภาพวัดรอบเอวประชากรวัยทำงานอายุ 19-59 ปี ข้อมูลปีงบประมาณ 2566 – 2567 พบว่ามีค่าดัชนีมวลกายปกติร้อยละ 33.22 , 33.47 และ 38.87 ตามลำดับ
การตั้งคลินิกไร้พุง (Diet& Physical Change Clinic : (DPAC) ในสถานพยาบาลต่างๆ เพื่อการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพในกลุ่มวัยทำงานด้านโภชนาการกับการออกกำลังกาย จึงเป็นวิธีหนึ่งที่จะช่วยให้งานส่งเสริมสุขภาพอนามัยวัยทำงานบรรลุวัตถุประสงค์ในการทำให้ประชาชนมีสุขภาพดีโดยทั่วหน้า ดังนั้น กลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุข รพ.สต.บ้านป่าบาก จึงได้จัดทำโครงการอบรมสร้างแกนนำนักปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพการดำเนินงานคลินิกไร้พุง (DPAC)เครือข่าย รพ.สต.บ้านป่าบาก ประจำปีงบประมาณ 2568 ขึ้นเพื่อให้แกนนำนักปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพมีความรู้ สามารถนำความรู้ที่ได้ไปปรับใช้กับตนเองและกลุ่มเป้าหมายอายุ 15 ปีขึ้นไป และสนับสนุนให้มีศูนย์การเรียนรู้ในหน่วยบริการสำหรับผู้ที่สนใจในการเข้ารับบริการให้คำปรึกษา และทำกิจกรรมร่วมกัน