กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

การนำยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี สู่การพัฒนาระบบยา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบสุขภาพในระดับพื้นที่ให้มีการใช้ยาอย่างสมเหตุผล สอดคล้องตามแผนแม่บทการเสริมสร้างให้คนไทยมีสุขภาวะที่ดีซึ่งได้กำหนดเป้าหมายคือการมีชุมชน สุขภาพดี การมีระบบสาธารณสุขที่ได้มาตรฐานที่ประชาชนทุกระดับเข้าถึงได้ดีขึ้น และประชาชนมีความรอบรู้ด้านสุขภาวะสามารถดูแลสุขภาพและมีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ คณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ ในเดือน ธันวาคม พ.ศ.2561 จึงได้มีมติเห็นชอบต่อแนวทางการขับเคลื่อนสู่ประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล (RDU country) ต่อมาคณะรัฐมนตรี มีมติเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2563 เรื่อง มติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2562 ประเด็นการจัดการเชิงระบบสู่ประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล โดยชุมชนเป็นศูนย์กลาง ซึ่งได้รับทราบและมอบหมายให้หน่วยงานดำเนินการตามมติที่เกี่ยวข้องโดยการนำมติดังกล่าวสู่การปฏิบัติมุ่งพัฒนาให้เกิด “จังหวัดใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล” (RDU province) และ “อำเภอใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล” (RDU district) เพื่อยกระดับคุณภาพมาตรฐานบริการสุขภาพ ในระบบบริการสุขภาพภาครัฐและเอกชน เพื่อให้มีการใช้ยาอย่างสมเหตุผล และแก้ปัญหายาในชุมชน ที่ส่งผลต่อการ ใช้ยาอย่างสมเหตุผล อย่างเป็นระบบและยั่งยืน โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ประชาชนปลอดภัยจากการใช้ยา ใช้ยาอย่างมีประสิทธิผล คุ้มค่า มีความรอบรู้ในการใช้ยา และสามารถดูแลสุขภาพตนเองเบื้องต้นเมื่อเจ็บป่วย
ในปี 2565 กระทรวงสาธารณสุขประกาศให้มีการขยายการดำเนินการในเรื่องนี้ไปสู่ 38 จังหวัด (ร้อยละ 50 ของจังหวัด ทั้งหมดในประเทศไทย) โดยกำหนดให้เป็น 1 ใน 60 ตัวชี้วัดของกระทรวงสาธารณสุขในปีงบประมาณ 2565 และกำหนดแผนให้ดำเนินการครบทุกจังหวัดในปีงบประมาณ 2569 ทั้งนี้เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาระบบสุขภาพใหมีการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในระดับจังหวัดและอำเภอ การพัฒนา ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ (1) การพัฒนาโรงพยาบาลทั้งรัฐและเอกชนใหมีการ ใช้ยาอย่างสมเหตุผล (RDU Hospital) (2) การพัฒนาสถานพยาบาลเอกชนและร้านยาใหมีการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล (RDU in Private Sectors) รวมถึง(3) การพัฒนาการใชยาอย่างสมเหตุผลในชุมชน (RDU Community) ทั้งนี้ในปีงบประมาณ 2568 ให้มีการดำเนินงานอำเภอใช้ยาอย่างสมเหตุผล อย่างน้อย 1 อำเภอ
ความปลอดภัยจากการใช้ยาในชุมชนมีปัจจัยที่เกี่ยวข้องหลายปัจจัยได้แก่ผู้ใช้ยาผู้สั่งใช้ยาผู้ผลิต การกระจายยาและการกำกับ ดูแลตามกฎหมายยา จากการทบทวนงานวิจัยในประเทศไทยที่เกี่ยวข้องพบว่า สาเหตุส่วนหนึ่งเกิดจากผู้ใช้ยาขาดความรู้ที่ถูกต้อง ความเชื่อที่ไม่ถูกต้อง และที่สำคัญมีแหล่งจำหน่ายยาที่ไม่เหมาะสมและผิดกฎหมายกระจายอยู่ทั่วไป
จากผลจากการสำรวจความรู้ความเข้าใจและพฤติกรรมการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลของประชาชนในเทศบาลตำบลบ้านคอกช้าง ตำบลแม่หวาด อำเภอธารโต จังหวัดยะลา ในเขตความรับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมบ้านคอกช้าง ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 พบว่า ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับบยาสามัญประจำบ้าน ร้อยละ 42.51 และมีพฤติกรรมการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลร้อยละ 39.20 มีการใช้ยาปฏิชีวนะ ยาแก้ปวดต้านการอักเสบ (NSAID) รวมทั้งสเตียรอยด์ที่เป็นยาควบคุมพิเศษ ซึ่งยาดังกล่าวหากรับประทานอย่างไม่สมเหตุสมผล อาจก่อให้เกิดภาวะไตวายได้ การดำเนินการเชิงรุกในชุมชนเพื่อเสริมสร้างศักยภาพของประชาชนให้มีทักษะในการดูแลตนเองและครอบครัวในการใช้ยาอย่างสมเหตุผลจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ดังนั้น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านคอกช้าง ตำบลแม่หวาด อำเภอธารโต จังหวัดยะลา จึงมีความประสงค์เพื่อจะแก้ปัญหาดังกล่าว จึงได้จัดทำโครงการ โครงการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล(RDU)ในชุมชนเทศบาลตำบลคอกช้าง ตำบลแม่หวาด อำเภอธารโต ในปีงบประมาณ 2568 เพื่อส่งเริมให้ประชาชนในชุมชนเทศบาลตำบลบ้านคอกช้างตำบลแม่หวาดอำเภอธารโตจังหวัดยะลา มีการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล และร้านชำมีการจำหน่ายยาอย่างปลอดภัย นำไปสู่การมีชุมชนที่มีการใช้ยาอย่างปลอดภัยต่อไป