กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคอ้วนในเด็กวัยเรียนเป็นปัญหาสาธารณสุขที่ท้าทายในศตวรรษที่ 21 ไม่เฉพาะประเทศที่มีรายได้สูง (high income country) เท่านั้น แต่ยังมีแนวโน้มสูงขึ้นในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลาง (low and middle income countries) โดยเฉพาะในเขตเมือง สถานการณ์ภาวะน้ำหนักเกินและโรคอ้วนในเด็กเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญที่พบเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทั่วโลก รวมทั้งในประเทศไทย โดยองค์การอนามัยโลก (World Health Organization : WHO, 2022) รายงานว่า เด็กที่มีน้ำหนักเกินมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี สำหรับประเทศไทย จากการเฝ้าระวังภาวะเริ่มอ้วนและอ้วนในเด็กของกระทรวงสาธารณสุข (Health Data Center) ณ วันที่ 14 ตุลาคม 2568 พบว่า เด็กวัยเรียน 6-14 ปี มีภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ร้อยละ 13.62 รวมทั้งจากการสำรวจพฤติกรรมการบริโภคอาหารและเครื่องดื่มที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพในเด็ก พบว่า เด็กประมาณ 1 ใน 3 คน ดื่มนมรสหวานทุกวัน กินขนมกรุบกรอบทุกวัน และดื่มน้ำอัดลมทุกวัน (กองส่งเสริมความรอบรู้และสื่อสารสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, 2566) ในภาคใต้ พบความชุกของเด็กที่มีภาวะเริ่มอ้วนและอ้วนเพิ่มขึ้นทุกปี (สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, 2565) ซึ่งภาวะนี้อาจนำไปสู่โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Non-Communicable Diseases : NCDs) เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และโรคหัวใจในวัยผู้ใหญ่ การป้องกันและแก้ไขภาวะน้ำหนักเกินจึงควรเริ่มตั้งแต่วัยเด็ก ซึ่งเป็นวัยที่สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพได้ง่ายและยั่งยืน
ปัจจุบันสภาวะเศรษฐกิจและสังคมไทยได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ทำให้วิถีชีวิตคนไทยเต็มไปด้วยความเร่งรีบ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวมีผลกระทบต่อแบบแผนการบริโภคอาหารของครอบครัว และเด็กวัยเรียนเป็นอย่างมาก การบริโภคอาหารที่ต้องอาศัยความรวดเร็ว เพื่อความสะดวกต่อการดำรงชีพ ทำให้เกิดการบริโภคอาหารประเภทจานด่วน อาหารสำเร็จรูป เข้ามามีบทบาทโดยเฉพาะเด็กวัยเรียน ซึ่งอาหารประเภทนี้ส่วนใหญ่มีแป้ง น้ำตาล และไขมันสูง ประกอบกับความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่ทันสมัยและสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ รวมทั้งการติดหน้าจอทำให้เด็กวัยเรียนมีการเคลื่อนไหวและออกกำลังกายน้อยลง องค์ประกอบเหล่านี้ เป็นสาเหตุของการเกิดโรคอ้วน
จากข้อมูลระบบ Health Data Center (HDC) ของกระทรวงสาธารณสุข พบว่า ปี 2566 - 2568 จังหวัดนราธิวาส เด็กนักเรียนที่มีภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ร้อยละ 10.30, 10.93 และ 10.88ตามลำดับ อำเภอสุไหงโก-ลก พบว่า ภาวะเริ่มอ้วนและอ้วนในเด็กนักเรียน ร้อยละ 12.88, 11.98 และ 12.75 ตามลำดับ และตำบลสุไหงโก-ลก เด็กนักเรียนที่มีภาวะเริ่มอ้วนและอ้วน ร้อยละ 16.31, 14.56 และ 15.30ตามลำดับ อัตราของภาวะเริ่มอ้วนและอ้วนในเด็กวัยเรียนสูงกว่าเกณฑ์เป้าหมายของกระทรวงสาธารณสุขที่กำหนดตัวชี้วัดเด็กวัยเรียนมีภาวะเริ่มอ้วนและอ้วนไม่เกินร้อยละ 10 ซึงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ซึ่งเด็กที่เริ่มอ้วนและอ้วนจะมีผลกระทบต่อพัฒนาการทั้งร่างกายสติปัญญาอารมณ์และสังคมที่สำคัญไปกว่านั้นคือโอกาสเสี่ยงของเด็กอ้วนเมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่จะเป็นผู้ใหญ่ที่อ้วนร้อยละ 25 คือเด็กอ้วน 4 คน จะเป็นผู้ใหญ่อ้วน 1 คน ผลเสียที่ตามมาจากการเป็นโรคอ้วนตั้งแต่วัยเด็กคือทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเป็นสาเหตุของการเกิดโรคเบาหวานซึ่งพบว่าเด็กที่อ้วนมากจะมีโอกาสเป็นโรคเบาหวานสูงถึงร้อยละ 40 มีความเสี่ยงในการเป็นโรคความดันโลหิตสูงมากกว่าร้อยละ 60 ทำให้มีภาวะไขมันในเลือดสูง และยังพบว่าเด็กที่อ้วนจะมีปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะเวลานอนหลับ ปอดจะขยายตัวน้อย ร่างกายจึงได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ ทำให้ง่วงนอนช่วงกลางวัน และส่งผลกระทบต่อการเรียน
งานส่งเสริมสุขภาพ โรงพยาบาลสุไหงโก-ลก ได้เห็นถึงความสำคัญดังกล่าว จึงได้มีการจัดอบรมให้ความรู้ “โครงการ Fit Kids: ส่งเสริมความรู้ พฤติกรรม และน้ำหนักที่เหมาะสม” ขึ้น เพื่อให้เด็กนักเรียนที่ผ่านการอบรมมีความรู้ด้านการส่งเสริมสุขภาพ ลดภาวะโภชนาการเกิน มีพฤติกรรมด้านการส่งเสริมสุขภาพที่ถูกต้อง และมีภาวะโภชนาการที่ดีหรือน้ำหนักลดลง