กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคมะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ ๑ ในประเทศไทยติดต่อกันหลายสิบปี โดยพบคนไทยเสียชีวิตจากโรคนี้ถึงปีละกว่า ๖๗,๐๐๐ คน หรือเฉลี่ยชั่วโมงละ ๘ คน และมีอัตราการตายต่อประชากรแสนคน เท่ากับ ๑๕๓.๖ (Cheirsilp, ๒๐๑๗) และพบผู้ป่วยรายใหม่เฉลี่ยราว ๑๒๐,๐๐๐ คนต่อปี ทั้งนี้มะเร็งปากมดลูกเป็นมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับสามในสตรีไทย การมีความรู้ในการตรวจคัดกรองเต้านมด้วยตนเองสามารถทำให้ผู้ป่วยเข้ารับการตรวจและการรักษาได้เร็วขึ้น ปัจจุบันในประเทศไทยแต่ละปีจะพบผู้ป่วยมะเร็งเต้านมเพิ่มขึ้นทุกปี ปี ๒๕๖๓ พบผู้ป่วยมะเร็งเต้านมรายใหม่จำนวน ๔,๒๓๓ ราย และพบมะเร็งปากมดลูก รายใหม่ประมาณ ๕,๔๖๒ รายอัตราการเสียชีวิตของสตรีไทยเพิ่มขึ้นจาก ๗ คน/วัน เป็น ๑๔ คน/วัน พบมากที่สุดระหว่างอายุ ๔๕ – ๕๐ ปี ระยะที่พบส่วนใหญ่อยู่ในระยะลุกลาม อัตราการอยู่รอด ๕ ปีประมาณ ร้อยละ ๖๐จึงมีผู้ป่วยสะสมจำนวนมากคาดประมาณว่าจะมีผู้ป่วยพบรายใหม่และผู้ป่วยเก่าที่ต้องติดตามดูแลรักษาอยู่ไม่น้อยกว่า ๖,๐๐๐ คนทั่วประเทศ นอกจากนี้มะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงถือเป็นหนึ่งใน ๕ ของมะเร็งที่พบมากที่สุดทั้งในเพศชายและเพศหญิงทั้งนี้โรคมะเร็งเต้านมมะเร็งปากมดลูกสามารถดูแลป้องกันรักษาได้ในระยะแรก การป้องกันที่ดีที่สุดคือการค้นหาผู้ป่วยให้เร็วที่สุด ดังนั้นการให้ความรู้ การสร้างความตระหนัก การกระตุ้นให้เกิดการดูแลและการป้องกันตนเองในระยะแรกเพื่อเป็นการส่งเสริมสุขภาพตลอดจนลดอัตราป่วยและอัตราการตายของสตรีจากโรคมะเร็งปากมดลูกและมะเร็งเต้านม
ผลงานการคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยตนเองในประชาชนและเจ้าหน้าที่ในอำเภอกงหรา ตั้งแต่ ปี พ.ศ. ๒๕๖๓ – ๒๕๖๗คิดเป็นร้อยละ ดังนี้ ๙๐.๖๔, ๘๙.๗๒, ๙๑.๓๒, ๙๑.๑๓และ ๙๓.๑๙ ตามลำดับในปี พ.ศ. ๒๕๖๗ มีสตรีกลุ่มเสี่ยงมะเร็งเต้านมเข้าร่วมโครงการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมโดยเครื่องเอ็กซเรย์เต้านมเคลื่อนที่ (Mammogram)มีผู้เข้าร่วมจำนวน ๓๓๗ ราย ส่งตรวจคัดกรอง Mammogram ร่วมกับอัลตร้าซาวเต้านม จำนวน ๙๐ ราย พบ BI-Rads ๑ จำนวน ๓๖ ราย, BI-Rads ๒ จำนวน ๓๔ ราย BI-Rads ๓ จำนวน ๑๖ รายBI-Rads ๔ จำนวน ๔ รายส่งต่อ รพ.พัทลุง ๔ ราย ผลงานการคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ตั้งแต่ปี ๒๕๖๒ – ๒๕๖๖ ดังนี้คือ ร้อยละ ๖๙.๐๗, ๓๓.๔๒, ๔๖.๓๕, ๕๙.๒๕ และ ๖๖.๒ ตามลำดับ โดยในปี ๒๕๖๗ ได้มีการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธีการ HPV DNA SELF TEST มาใช้ โดยกระทรวงสาธารณสุขเริ่มคิดผลงานตั้งต้นใหม่ ด้วยวิธีการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก HPV DNA TEST ทุก 5 ปี จึงมีกลุ่มเป้าหมายที่ไม่เคยตรวจคัดกรองด้วยวิธีดังกล่าวสนใจเข้าร่วมตรวจจำนวนมาก กลุ่มเป้าหมายทั้งหมด ๑,๑๕๒ ราย ตรวจคัดกรองจำนวน ๑,๒๐๗ ราย คิดเป็นร้อยละ ๑๐๔.๗๗ ผลการตรวจ พบ HPV type ๑๖,๑๘ = ๑๗ ราย, HPV non ๑๖, ๑๘ = ๖๖ ราย ส่งตรวจ LBC ผล negative = ๕๑ ราย , Positive =๑๒ ราย
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านชะรัดมีการตรวจมะเร็งเต้านมในปี 2567 จำนวน 925 คน พบกลุ่มเสี่ยง จำนวน 10 คน โดยมีการส่งต่อไปตรวจคัดกรองที่ รพ.กงหรา และมีการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกโดยวิธี HPV DNA TEST ในปี 2567 จำนวน 187 คน พบมีความผิดปกติHPV non ๑๖, ๑๘ = ๖๖ รายจำนวน 8 ราย และได้รับการตรวจโดยเจ้าหน้าที่ ผลผิดปกติจำนวน 2 ราย ได้มีการส่ง รพ.พัทลุง ส่งตรวจ LBC ผล negative =2 ราย โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านชะรัด เห็นความสำคัญในการป้องกันมากกว่าการรักษาโรค โดยเฉพาะการตรวจค้นหาโรคระยะแรกในสตรีและประชากรกลุ่มเป้าหมายซึ่งเป็นวิธีหนึ่งที่สามารถค้นหามะเร็งเต้านม มะเร็งปากมดลูก จึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพ และเสริมสร้างความฉลาดรู้การตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มะเร็งเต้านม โดยเน้นการให้ความรู้ ความเข้าใจเรื่องโรคมะเร็งเต้านม การตรวจคัดกรองหามะเร็งปากมดลูกด้วย วิธี HPV DNA test ซึ่งให้ผลความไวและความถูกต้องที่ดีกว่าการตรวจ pap smearและเมื่อพบความผิดปกติจะส่งต่อเข้าระบบการรักษาต่อไป ถึงแม้ว่าโรคมะเร็งจะดูเป็นโรคที่ร้ายแรงและน่ากลัว แต่หากตรวจพบตั้งแต่เนิ่นๆ ก็สามารถป้องกันได้ ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการดูแล การรักษาของผู้ป่วย และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น