กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ภาวะโลหิตจาง เป็นความผิดปกติทางระบบเลือดที่ส่งผลให้การสร้างเม็ดเลือดแดงน้อยลง เกิดจากหลายสาเหตุทั้งความผิดปกติทางกรรมพันธุ์ ภาวะขาดสารอาหารและโรคติดเชื้อ โดยพบบ่อยที่สุดในหญิงตั้งครรภ์ สาเหตุสำคัญของภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์ คือ การขาดสารอาหารจากธาตุเหล็กและ กรดโฟลิค ภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์ส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนของมารดาและทารก เช่น มารดาเสี่ยงต่อการตกเลือดหลังคลอด ทารกเสี่ยงต่อคลอดก่อนกำหนด ทารกแรกคลอดมีน้ำหนักต่ำกว่า 2,500 กรัม หญิงตั้งครรภ์ที่่มีภาวะโลหิตจางอย่างรุนแรงจะมีโอกาสเสี่ยงต่อการตกเลือดในระหว่างคลอด และมีโอกาสติดเชื้อในระยะหลังคลอดสูง พัฒนาการไม่สมบูรณ์ และภาวะตายในครรภ์ ฯลฯ กรมอนามัยกระทรวงสาธารณสุขเผยหญิงไทย ร้อยละ 37 มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก แนะกินอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น เนื้อสัตว์ เลือด ตับ และอาหารทะเลเพื่อป้องกันภาวะซีด และโรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้กำหนดให้วันที่ 8 พฤษภาคม ของทุกปีเป็นวันธาลัสซีเมียโลก ซึ่งโรคธาลัสซีเมีย เป็นโรคโลหิตจางชนิดหนึ่งเกิดจากความผิดปกติของเม็ดเลือดแดง ทำให้เกิดภาวะซีดหรือโลหิตจาง สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ นอกจากนี้ สาเหตุของภาวะซีดที่พบบ่อยเกิดจากการกินอาหารที่มีธาตุเหล็กไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย การมีประจำเดือนออกมากเกินไป พบได้บ่อยในหญิงวัยรุ่นและวัยเจริญพันธุ์ โดยอาการของการขาดธาตุเหล็กประกอบด้วย หน้าตาซีดเซียว เยื่อบุตาซีด ริมฝีปากซีด ฝ่ามือและเล็บซีด อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย โตช้า เรียนรู้ช้า Health Data Center กระทรวงสาธารณสุข ปี 2566 พบว่า หญิงตั้งครรภ์มีภาวะโลหิตจาง ร้อยละ 31.2 และหญิงวัยเจริญพันธุ์ อายุ 15 ถึง 49 ปี ที่ได้รับการคัดกรองภาวะโลหิตจาง ในขณะที่ไม่ได้ตั้งครรภ์ พบภาวะโลหิตจาง ร้อยละ 37.0 ซึ่งสมัชชาอนามัยโลก Global Nutrition Targets ได้กำหนดเป้าหมาย ลดอัตราภาวะโลหิตจางของหญิงวัยเจริญพันธุ์ลง เหลือร้อยละ 50 ภายในปี 2573 ทั้งนี้การป้องกันการเกิดภาวะซีดหรือโลหิตจาง ที่นอกจากการให้ยาเม็ดเสริมธาตุเหล็กและกรดโฟลิกแล้ว กรมอนามัยยังแนะนำให้กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ และอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เพื่อป้องกันการเกิดภาวะซีดในหญิงวัยเจริญพันธุ์และหญิงตั้งครรภ์อีกด้วย
จากการดำเนินงานส่งเสริมป้องโรคของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลตะโละหะลอ อำเภอรามัน จังหวัดยะลา ที่ผ่านมาปรากฏว่า ร้อยละของหญิงที่คลอดบุตรแล้วในเขตตำบลตะโละหะลอมีภาวะโลหิตจาง ในปี 2566 คิดเป็นร้อยละ 40.30 ปี 2567 คิดเป็นร้อยละ 33.33 และปี 2568 คิดเป็นร้อยละ 35.90 ซึ่งยังคงเป็นปัญหาทางสาธารณสุข ในการนี้โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลตะโละหะลอจึงเห็นความจำเป็นที่ต้องส่งเสริมองค์ความรู้ในการป้องกันภาวะซีดตั้งแต่เนิ่นๆในหญิงวัยเจริญพันธุ์และหญิงตั้งครรภ์ จึงได้จัดทำโครงการเฝ้าระวังภาวะซีดในหญิงตั้งครรภ์และหญิงวัยเจริญพันธุ์ขึ้น เพื่อกระตุ้นให้หญิงมีครรภ์และหญิงวัยเจริญพันธุ์มาฝากครรภ์ทันที และมีการปฏิบัติตนระหว่างตั้งครรภ์อย่างถูกต้องเพื่อลดความเสี่ยงต่อทารกน้อยในครรภ์