กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

หญิงวัยเจริญพันธุ์เป็นประชากรกลุ่มที่เสี่ยงต่อการเกิดภาวะโลหิตจาง เนื่องจากมีการสูญเสียธาตุเหล็กไปกับประจำเดือน ประมาณ 12.5-25 มิลลิกรัมต่อเดือน นอกจากนี้พฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่ถูกต้อง ทำให้ร่างการได้รับธาตุเหล็กไม่เพียงพอเมื่อหญิงวัยเจริญพันธ์ตั้งครรภ์ทำให้เกิดปัญหาปัญหาโลหิตจางตามมา ภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ หมายถึง ภาวะที่ สตรีตั้งครรภ์มีระดับความเข้มข้นของฮีโมโกลบิน (hemoglobin) ต่ำกว่า 11 กรัมต่อเดซิลิตร หรือมีระดับ ฮีมาโตคริต (hematocrit) ต่ำกว่าร้อยละ 33 (World Health Organization [WHO], 2001) โดยสาเหตุที่พบ บ่อยในสตรีตั้งครรภ์ ได้แก่ การขาดสารอาหาร มีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากกว่าปกติ มีการสูญเสียเลือด และมีการติดเชื้อ (Goonewardene, Shehata, & Hamad, 2012) สำหรับประเทศไทยกำหนด ให้มีอัตราของสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางไม่เกินร้อยละ 10 เนื่องจากภาวะโลหิตจางส่งผลต่อสุขภาพสตรีตั้งครรภ์ ทารกในครรภ์ และทารกแรกเกิด ภาวะโลหิตจางส่งผลกระทบต่อภาวะสุขภาพของ สตรีตั้งครรภ์ คือ ทำให้เหนื่อยง่าย หน้ามืด เวียนศีรษะ เป็นลม การคลอดก่อนกำหนด รวมทั้งอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนหลังคลอดได้ เช่น การตกเลือด เกิดการติดเชื้อ เป็น นอกจากนี้ยังทำให้การหายของแผลผ่าตัดหรือแผลฝีเย็บ ช้า และในรายที่มีความเข้มข้นของฮีโมโกลบินต่ำกว่า 6 กรัมต่อเดซิลิตร อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้ สำหรับ ผลกระทบของภาวะโลหิตจางในสตรีตั้งครรภ์ที่มีต่อทารก ในครรภ์และทารกแรกเกิด คือมีผลทำให้ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ ทารกคลอดก่อนกำหนด และทารกแรก เกิดน้ำหนักตัวน้อย ทารกมีภาวะซีดร่วมด้วย ถึงแม้ว่าสถานการณ์คลอดในระดับประเทศ/จังหวัดจะลดลงแต่ในตำบลตุยงยังไม่ลดลง จาก วัฒนธรรม/ความเชื่อ ที่ยากต่อการส่งเสริมการคุมกำเนิด ทำให้อัตราการตั้งครรภ์สูง ส่งผลให้อัตราการตั้งครรภ์เสี่ยงในพื้นที่สูงเช่นกัน สภาพปัญหา เมื่อทบทวนผลการดำเนินงานอนามัยแม่และเด็กตำบลตุยงปี 2564,2565,2566,2567,2568 พบว่าอัตราหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะซีดในการตรวจเลือดครั้งที่๑ยังมีถึง,21.58 ,22.66 ,24.14 ,16.47,19.75. ตามลำดับ จากการวิเคราะห์ปี2568 พบว่า เกิดจากสาเหตุ 1.ฝากครรภ์ช้าหลัง 12สัปดาห์ 2.ผล OF หรือ DCIP : Positive เป็นพาหนะ E.trait 3.พบพยาธิ T.trichiura4.ไม่ทราบสาเหตุ และพฤติกรรมการรับประทานอาหารตามบริบทที่ไม่ถูกต้องจากการทำโครงการส่งเสริมภาวะโภชนาการในหญิงวัยเจริญพันธ์และหญิงตั้งครรภ์เพื่อป้องกันภาวะซีดในตำบลตุยง ในปี2568 ผลที่ได้คือ1.หญิงวัยเจริญพันธ์อายุ15-42ปีที่อยู่กินกับสามีได้รับการคัดกรองซีดจำนวน 100 คน ผลการคัดกรอง Hct มากกว่า 33% (ไม่ซีด)จำนวน .......89......คน คิดเป็นร้อยละ89 Hct น้อยกว่า 33% ( ซีด)จำนวน.....11......คน คิดเป็นร้อยละ11 ได้รับยาferrous fumarate และให้ความรู้เกี่ยวกับการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กและการรับประทานยาเป็นรายบุคคล คิดเป็นร้อยละ100 ประเมินHctหลังรับประทานยา มีจำนวน 2 รายที่Hct เกิน33% คิดเป็นร้อยละ18.18% ยังมีอีก 9ราย (ร้อยละ81.82)ที่ยังมีภาวะซีดเน้นย้ำเรื่องการรับประทานอาหารที่ธาตุเหล็กและให้มาพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของภาวะซีด 2.อัตราหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะซีดในการตรวจเลือดครั้งที่๑ 6รายในคนคลอด36 ราย คิดเป็นร้อยละ16.66 ซึ่งยังสูงกว่าเกณฑ์ และซีดครั้งที่3 ไม่มีซีด คิดเป็นร้อยละ0 (ข้อมูลเดือนพฤษภาคม-กันยายน2568) 3.หญิงตั้งครรภ์และผู้ดูแลในครอบครัว รวมทั้งอสมมีความรู้เกี่ยวกับการป้องกันไม่ให้เกิดภาวะซีดในหญิงตั้งครรภ์ โดยมีความรู้ก่อนการอบรมร้อยละ71...และหลังการอบรมมีความรู้ร้อยละ95.35 เพิ่มขึ้นรัอยละ 20.35 ซึ่งภาวะซีดมีแนวโน้มลดลงแต่ยังสูงกว่าเกณฑ์ ฝ่ายการบริการด้านปฐมภูมิและองค์รวม จึงเห็นความสำคัญจึงได้จัดทำโครงการนี้ขึ้นมาอีกครั้ง