กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

การดำเนินงาน มหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิต ไปสู่ “ตำบลมหัศจรรย์ 1,000 วัน Plus (พลัส) สู่ 2,500 วัน” ตำบลที่มีการดำเนินงานดูแล ส่งเสริมสุขภาพ และคุ้มครองสตรีและเด็กปฐมวัย ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่หญิงวัยเจริญพันธุ์ หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร และเด็กแรกเกิด – 5 ปี เพื่อส่งเสริมให้เด็กปฐมวัยไทยเติบโตเต็มศักยภาพ และมีคุณภาพชีวิตที่ดี ผ่านกลไกความร่วมมือและการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในชุมชนและท้องถิ่น ระดับตำบลสอดคล้องนโยบายรัฐบาลขับเคลื่อนประเทศสู่เศรษฐกิจและสังคม ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งสอดคล้องกับแผนพัฒนาเด็กปฐมวัย พ.ศ. 2564 – 2570 คือ เด็กปฐมวัยทุกคน ต้องได้รับการพัฒนาอย่างรอบด้าน เต็มตามศักยภาพ ภายใต้การมีส่วนร่วมระดมทรัพยากรที่เพียงพอ
ช่วง 1,000 วันแรกของชีวิต (ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์จนถึงอายุ 2 ปี) ถือเป็นต้นน้ำของการสร้างรากฐานการมีภาวะสุขภาพที่ดี ที่มีผลอย่างมากต่อสุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการของเด็ก ทั้งด้านร่างกาย สมอง อารมณ์ และสังคม ซึ่งมีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตและศักยภาพการเรียนรู้ในอนาคต อย่างไรก็ตาม การดูแลเด็กในช่วง 1,000 วันแรกเพียงอย่างเดียวอาจยังไม่เพียงพอ จึงมีการขยายแนวคิดสู่ช่วง 2,500 วันแรกของชีวิต (ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์จนถึงอายุ 5 ปี) เพื่อให้เด็กได้รับการดูแลอย่างต่อเนื่อง ครอบคลุมทุกมิติของสุขภาพ โดยเฉพาะในประเด็นที่พบปัญหาสำคัญในพื้นที่ ได้แก่ ภาวะซีดในหญิงตั้งครรภ์ ภาวะโภชนาการไม่เหมาะสม ภาวะพัฒนาการล่าช้า ปัญหาฟันผุ และการได้รับวัคซีนไม่ครบตามเกณฑ์ จากการติดตามข้อมูลสุขภาพในพื้นที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลท่ากำชำ พบปัญหาสำคัญหลายประการที่กระทบต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของเด็ก ได้แก่
1. ภาวะซีดในหญิงตั้งครรภ์
จากสถานการณ์ข้อมูลผลการตรวจภาวะซีดในหญิงตั้งครรภ์ ในพื้นที่หมู่ 1 หมู่ ๒ หมู่๖ และหมู่ ๗ ตำบลท่ากำชำ อำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี ซึ่งอยู่ในเขตรับผิดขอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลท่ากำชำ ในช่วงปีที่ผ่านมา ปีงบประมาณ ๒๕๖6 ๒๕๖7 และ ๒๕๖8 พบว่า หญิงตั้งครรภ์ มีภาวะซีด ร้อยละ 20.00 21.67 และ ๒1.๖๗ ตามลำดับ (เกณฑ์ร้อยละ ๑๐) ซึ่งมีภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก ส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การคลอดก่อนกำหนด เด็กน้ำหนักน้อย และพัฒนาการล่าช้าในทารก จำเป็นต้องมีการส่งเสริมโภชนาการที่เหมาะสมและการเสริมธาตุเหล็กอย่างต่อเนื่อง
2. ภาวะโภชนาการไม่เหมาะสมในเด็กปฐมวัย
จากการดำเนินงานใน ปีงบประมาณ ๒๕๖8 พบว่า เด็กมีภาวะทุพโภชนาการ ร้อยละ 45 (เกณฑ์ร้อยละ 35) เด็กบางส่วนมีน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ ส่วนสูงไม่เหมาะสม หรือเตี้ยจากภาวะขาดสารอาหาร โดยเฉพาะโปรตีนและจุลธาตุสำคัญ เช่น เหล็ก สังกะสี และไอโอดีน ซึ่งมีผลต่อพัฒนาการสมอง การเรียนรู้ และภูมิคุ้มกัน
3. การพัฒนาล่าช้าในเด็กปฐมวัย
จากการดำเนินงานใน ปีงบประมาณ ๒๕๖8 พบว่า เด็กมีพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหว การพูดและการเข้าสังคมช้ากว่าเกณฑ์ ร้อยละ 21 (เกณฑ์ร้อยละ 20) เนื่องจากขาดการกระตุ้นพัฒนาการจากครอบครัวหรือมีภาวะโภชนาการไม่ดีร่วมด้วย
4. ฟันผุและสุขภาพช่องปากไม่ดี
จากการดำเนินงานใน ปีงบประมาณ ๒๕๖8 พบว่า เด็กเล็กมักเริ่มมีฟันผุตั้งแต่อายุยังน้อย จากการกินขนมหวาน น้ำอัดลม และไม่แปรงฟันก่อนนอน ร้อยละ75.43 (เกณฑ์ร้อยละ 50) ปัญหานี้ส่งผลให้ปวดฟันเคี้ยวอาหารไม่ได้เต็มที่ และกระทบต่อโภชนาการโดยรวม
5.การได้รับวัคซีนไม่ครบตามเกณฑ์
จากการดำเนินงานใน ปีงบประมาณ ๒๕๖8 พบว่า ความครอบคลุมการได้รับวัคซีนแต่ละชนิดครบตามเกณฑ์ในเด็กอายุครบ 5 ปี เด็กบางส่วนยังขาดวัคซีนพื้นฐาน เช่น DTP, OPV, MMR หรือวัคซีนป้องกันโรคติดต่ออื่น ๆ เนื่องจากผู้ปกครองขาดความเข้าใจ กลัวผลข้างเคียง หรือขาดการติดตามนัด ส่งผลให้เกิดความเสี่ยงต่อการระบาดของโรคที่ป้องกันได้ด้วยวัคซีน
ดังนั้น ทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลทำกำชำ ได้ให้ความสำคัญกับ ปัญหาดังกล่าว จึงได้จัดโครงการ “มหัศจรรย์ 1,000 วัน Plus สู่ 2,500 วัน” เพื่อส่งเสริมให้หญิงตั้งครรภ์และเด็กอายุ 0–5 ปี ได้รับการ
ดูแลครบทุกด้าน ทั้ง โภชนาการที่เหมาะสม การเสริมธาตุเหล็ก การกระตุ้นพัฒนาการ การดูแลสุขภาพช่องปาก
และการได้รับวัคซีนครบถ้วน ดังนี้
- ดูแลแม่ตั้งครรภ์ดี: ตรวจครรภ์ครบ เสริมธาตุเหล็กและโฟเลต รับประทานอาหารครบ 5 หมู่
- ลูกสุขภาพดี: เด็กได้รับโภชนาการที่เหมาะสม เติบโตตามเกณฑ์ และติดตามสุขภาพต่อเนื่อง
- พัฒนาการสมวัย: กระตุ้นพัฒนาการครบ 5 ด้าน ผ่านกิจกรรมเล่นและการเรียนรู้ร่วมกับครอบครัว
- วัค ซีน ค ร บ : เ ด็ก ไ ด้รับ วัค ซีน ค ร บ ต า ม เ ก ณ ฑ์เ พื่ อ ส ร้า ง ภูมิคุ้ม กัน โ ร ค
- ฟันสวยยิ้มใส: เด็กได้รับการตรวจฟันและทาฟลูออไรด์ รวมทั้งได้รับการดูแลสุขภาพช่องปากอย่างเหมาะสม