กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรัง และก่อให้เกิดปัญหาต่อสุขภาพกับอวัยวะต่างๆ ภายในร่างการเช่น เหงือก ฟัน ตา ไต หัวใจ และระบบประสาทหลอดเลือดแดง ซึ่งผู้ป่วยโรคเบาหวานเรื้อรังนั้นมักมีหลอดเลือดแดงแข็ง (atherosclerosis) ทำให้เลือดไปเลี้ยงเท้าไม่พอจนอาจทำให้เท้าเย็น เป็นตะคริว ทำให้ความรู้สึกสัมผัสบริเวณเท้าลดลงหรือเกิดอาการปวดขณะเดินมากๆ ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุลื่นล้มได้ โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่ต้องใช้ยาตลอด สามารถเกิดอาการแทรกซ้อนต่างๆมากมาย แผลที่เท้าเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญในผู้ป่วยเบาหวาน ในรายที่คุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี ก่อให้เกิดปัญหาต่อระบบประสาทรับความรู้สึกส่วนปลาย ทำให้บริเวณเท้าชา ไม่รู้สึกเจ็บปวด ไม่รับรู้แรงกดดันหรืออาจสูญเสียการรับรู้ร้อนหนาวได้ สิ่งเหล่านี้ง่ายต่อการเกิดอุบัติเหตุหรือแม้แต่เมื่อมีแผลเกิดขึ้นที่เท้าจะไม่รู้สึกเจ็บ ทำให้แผลลุกลามอาจถึงขั้นตัดขาได้ พบว่าผู้ป่วยเบาหวานส่วนใหญ่ไม่รู้ถึงการดูแลเท้าให้ถูกต้อง เหมาะสม และการดูแลไม่ต่อเนื่องส่งผลให้ผู้ป่วยมีปัญหาเรื่องเท้า ซึ่งส่วนใหญ่มีอาการเท้าชา จึงทำให้เกิดอุบัติเหตุที่เท้าขึ้น โดยอาการเท้าชาเป็นอาการผิดปกติของระบบประสาทรับความรู้สึก เป็นอาการที่มีความรู้สึกเจ็บ ปวด ร้อน หรือเย็นน้อยกว่าปกติหรือไม่มีความรู้สึกเลย บางคนอาจรู้สึกซ่าๆ ที่ปลายเท้าหรือมีอาการเหมือนมีอะไรยุบยิบๆ ตามปลายเท้า แล้วก็หายไปหรือเป็นตลอด ซึ่งอาการชาจะเกิดขึ้นเมื่อเส้นประสาทส่งความรู้สึกของบริเวณที่เป็นทำงานบกพร่องไปแล้วอย่างน้อย 50% โดยถ้าเส้นประสาทส่งความรู้สึกทำงานบกพร่องไปอย่างช้าๆ อาจไม่รู้สึกถึงความผิดปกติและมักตรวจพบได้ยาก แต่ถ้าเกิดการบกพร่องไปอย่างรวดเร็วจะเกิดอาการที่ชัดเจน อาการเท้าชาสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น อาจเกิดจากการนั่งหรือยืนในท่าเดิมเป็นเวลานาน ทำให้เลือดไปเลี้ยงร่างกายไม่ทั่วถึง อาจเกิดจากมีระดับแร่ธาตุและวิตามินผิดปกติ หรืออาจมีสาเหตุจากโรคบางโรค เช่น โรคหมอนรองกระดูกกดทับเส้นประสาท งูสวัด เบาหวาน ปวดศีรษะไมเกรน ลมชัก และหลอดเลือดสมอง เป็นต้น
ปัจจุบันกลุ่มผู้ป่วยโรคเรื้อรังมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น และส่งผลกระทบต่อสุขภาวะของคนไทยเป็นอย่างมาก จากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุขพบว่าโรคไม่ติดต่อเรื้อรังเป็นสาเหตุการเสียชีวิตถึงร้อยละ 73 ของประชากรทั้งหมด โดยเฉพาะโรคหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งโรคหลอดเลือดหัวใจมีสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากโรคเบาหวาน จากสถิติในปี 2561 พบว่ามีผู้ป่วยโรคเบาหวานในประเทศไทยทั้งหมด 876,970 ราย ในจังหวัดพัทลุงมี 23,438 ราย
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านโคกทราย พบผู้ป่วยโรคเบาหวานที่อยู่ในเขตรับผิดชอบ ทั้งหมดจำนวน 80 ราย จากการคัดกรองผู้ป่วยเบาหวานที่มีอาการเท้าชาพบว่ามีจำนวนทั้งหมด 13 ราย โดยสาเหตุส่วนใหญ่มาจากการบริโภคอาหารที่มีพลังงานสูง ไขมันสูง อาหารรสจัด อาหารไม่เหมาะกับสภาวะโรคและร่างกายของตนเอง ดังนั้นการดูแลตัวเองและป้องกันไม่ให้เกิดอาการเท้าชาในทางแพทย์แผนไทยก็คือ การแช่เท้าด้วยสมุนไพร โดยการแช่เท้าด้วยสมุนไพร เป็นวิธีนี้มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ ที่คนในอดีตจะแช่เท้าด้วยสมุนไพร เพื่อให้เกิดความผ่อนคลายจากการทำงาน การแช่เท้ามีการใช้เข้ามารักษาหรือบำบัดได้หลายระดับ อันดับแรก คือช่วยผ่อนคลาย แช่เพื่อให้เลือดลมเดินสะดวก ลดอาการตึงเครียด อีกอย่างการแช่เท้าไม่ใช่การรักษาเพียงแค่กาย แต่เกี่ยวเนื่องไปในส่วนของความรู้สึกทางอารมณ์ หากร่างกายเกิดความผ่อนคลายทางกาย ก็ส่งผลในสุขภาพจิตดีขึ้นตามไปด้วย
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านโคกทราย เห็นความสำคัญในการดูแลสุขภาพเท้าผู้ป่วยเบาหวานด้วยวิธีการใช้ภูมิปัญญาพื้นบ้านและการแพทย์แผนไทยซึ่งจะเป็นอีกวิธีหนึ่งที่จะช่วยลดการเกิดแผล และผสมผสานเพื่อส่งเสริมภูมิปัญญาพื้นบ้านที่ใช้สมุนไพรในการดูแลเท้าและยังให้ประชาชนรู้จักการใช้สมุนไพรพื้นบ้านมารักษา ป้องกันไม่ให้เกิดโรคในระยะเบื้องต้นได้อย่างถูกต้อง