กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

องค์การอนามัยโลกให้คำจำกัดความของ"การใช้ยาอย่างสมเหตุผล (ration drug use)" ไว้ คือ"ผู้ป่วยได้รับยาที่เหมาะสมกับปัญหาสุขภาพ โดยใช้ยาในขนาดที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายด้วยระยะเวลาการรักษาที่เหมาะสมและมีค่าใช้จ่ายต่อชุมชนและผู้ป่วยน้อยที่สุด"(WHO,1985) ซึ่งสอดคล้องกับคำจำกัดคสามตามคู่มือการใช้ยาอย่างสมเหตุผลตามบัญชียาหลักแห่งชาติ 2552 ที่ขยายความว่า การใช้ยาอย่างสมเหตุผล หมายถึง การใช้ยาโดยมี้อบ่งชี้เป็นยาที่มีคุณภาพ มีประสิทธิผลจริง สนับสนุนด้วยหลักฐานที่เชื่อถือได้ให้ประโยชน์ทางคลินิกเหนือกว่าความเสี่ยงจากการใช้ยาอย่างชัดเจน ไม่เป็นการใช้ยาอย่างซ้ำซ้อน คำนึงถึงปัยหาเชื้อดื้อยา โดยใช้ยาในขนาดที่พอเหมาะกับผู้รับบริการในแต่ละกรณี ด้วยวิธีการใช้ยาและความถี่ในการให้ยาที่ถูกต้องตามหลักเภสัชวิทยาคลินิกด้วยระยะเวลาการรักษาที่เหมาะสมประสิทธิภาพของการใช้ยาทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ เป็นปัจจัยสำคัญอันหนึ่งที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพของระบบบริการสุขภาพ เนื่องจากยาจะมีคุณอนันต์เม่อใช้อย่างถูกต้องและเหมาะสมตามหลักวิชาการ แต่จะมีโทษอย่างมหันต์หากใช้ไม่ถูกต้องและไม่สมเหตุผล
จากการทบทวนปัญหาการใช้ยาที่ผ่านมาของผู้ป่วยที่มีโรคเรื้อรังโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุมีหลักฐานเชิงประจักษ์จำนวนมากที่แสดงให้เห็นว่ามีการใช้ยาเกินความจำเป็น การใช้อย่างไม่เต็มที่หรือไม่ต่อเนื่องพอที่จะก่อให้เกิดประสิทธิผลสูงสุด ประเด็นการใช้ยาปฎิชีวนะ ยาชุดและการใช้ยาสเตียรอยด์ รวมไปถึงการใช้ยาผิดวัตถุประสงค์ ไม่ถูกสถานการณ์ หรือผิดเวลาจนก่อให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจและความเสียหายกับสุขภาพและคุณภาพชีวิตของตัวผู้ป่วยเอง ซึ่งเป็นปัญหาที่มีความซับซ้อนและมีปัจจัยที่เข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องหลายส่วน ทั้งจากตัวผู้ใช้ยาเอง ผู้สั่งใช้ยา ตลอดจนการควบคุมตามกฎหมายสำหรับร้านค้าในชุมชนที่มีการขายยามากเกินกว่าที่กฎหมายกำหนด แต่ทั้งนี้ในหลายๆ ภาคส่วนได้มีการดำเนินการในรูปแบบต่างๆอยู่บ้านแล้ว เช่น การตรวจร้านค้าในชุมชน โดยทีมคุ้มครองผู้บริโภค ระดับอำเภอและงจังหวัด อย่างต่อเนื่อง รวมถึงการจัดอบรมเพิ่มพูนความรู้ ความเข้าใจ ในการสั่งใช้ยาอย่างสมเหตุผลให้แก่บุคลากรทางการแพทย์อย่างสม่ำเสมอ ส่วนปัจจัยด้านตัวผู้ใช้ยาเอง คงต้องอาศัยการทำความเข้าใจและส่งเสริมให้ตระหนักถึงความจำเป็นและความสำคัญในการใช้ยาอย่างสมเหตุผล
ศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตำบลนิคมพัฒนาเล็งเห็นถึงความสำคัญในการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล จึงคิดหาแนวทางการดำเนินงานเพื่อให้การขับเคลื่อนกิจกรรมการส่งเสริมการใช้ยาใยชุมชนมีความชัดเจนและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน จึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลขึ้นเพื่อส่งเสริมให้กลุ่มผู้สูงอายุที่มีโรคเรื้อรัง มีการพัฒนาการจัดการเรื่องยาให้สมเหตุผลและปลอดภัยในระยะยาวต่อไปรวมถึงเป็นต้นแบบให้แก่คนในชุมชนในปฏิบัติให้เป็นไปในแนวทางเดียวกัน