กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ศาสตร์การแพทย์แผนไทยเป็นภูมิปัญญาของบรรพบุรุษในการบำบัดความเจ็บป่วยในชุมชนแบบพื้นบ้าน ซึ่งมีความหลากหลายและเป็นเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น และรูปแบบการรักษามีทั้งการใช้ยาสมุนไพรรักษาสุขภาพและความเจ็บป่วยของประชาชนได้เป็นอย่างดี แต่ในปัจจุบันองค์ความรู้การดูแลสุขภาพและภูมิปัญญาด้านการใช้สมุนไพรที่มีอยู่ในชุมชนได้ขาดหายไป ซึ่งผู้ที่มีความรู้เกี่ยวกับศาสตร์แพทย์แผนไทยส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่นับวันจะมีจำนวนลดลงทำให้ชุมชนรับประโยชน์จากภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านน้อยลง ด้วยเหตุนี้สมควรเป็นอย่างยิ่งที่จะสืบต่อองค์ความรู้ที่มีอยู่มาดูแลสุขภาพต่อไปมิให้สูญหาย สถานการณ์ประเทศไทยในปัจจุบันประชากรผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากรายงานสำนักงานสถิติแห่งชาติในปี 2562 ผู้สูงอายุในประเทศไทยมีถึงประมาณ 11.13 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 16.73 ของประชากรทั้งประเทศ ที่มีอยู่ 66.55 ล้านคน องค์การสหประชาชาติได้ให้นิยามว่าประเทศใดมีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป ในสัดส่วนเกิน 10% ของประชากรทั้งประเทศ ถือว่าประเทศนั้นได้ก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ (Aging Society) ดังนั้นประเทศไทยจึงนับได้ว่าได้ก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุแล้ว
เนื่องจากผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีสภาพร่างกายที่ถดถอย อวัยวะภายในร่างกายลดประสิทธิภาพการทำงานไปตามอายุที่มากขึ้นและไม่สามารถซ่อมแซมกลับคืนสู่สภาพปกติได้ ทำให้ผู้สูงอายุมีโอกาสเป็นโรคต่างๆ จากการประเมินสภาวะสุขภาพ พบว่าผู้สูงอายุส่วนใหญ่ต้องเผชิญกับปัญหาสุขภาพเพิ่มขึ้น จากการศึกษาภาวะสุขภาพผู้สูงอายุไทย พบว่า ผู้สูงอายุมีปัญหาปวดข้อเข่าเป็นส่วนใหญ่ คิดเป็นร้อยละ 43.95 จากผลการสำรวจสุขภาวะของผู้สูงอายุในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านไม้ฝาด พบว่ามีผู้สูงอายุทั้งหมด 455 คน และมีผู้สูงอายุที่มีปัญหาข้อเข่าเสื่อมในปี 2561 จำนวน 38 คน ปี 2562 จำนวน 57 คน และในปี 2563 จำนวน 89 คน ผู้สูงอายุที่มีปัญหาข้อเข่าเสื่อมเพิ่มมากขึ้นทุกปี ซึ่งมีสาเหตุมาจาก ข้อเข่าเสื่อม เนื่องจากข้อเข่าเป็นข้อที่ต้องรองรับน้ำหนักของร่างกายโดยตรงทำให้ผู้สูงอายุเกิดความยากลำบากในการเคลื่อนไหวส่งผลให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุลดลงเป็นอุปสรรคในการใช้ชีวิตประจำวัน ทำให้สูญเสียเวลาและค่าใช้จ่ายในการรักษาจำนวนมาก และส่งผลต่อร่างกายจากการใช้ยาแก้ปวดหรือวิธีการจัดการอาการปวดที่ไม่เหมาะสมความเจ็บปวดส่งผลให้ผู้สูงอายุ ต้องหาวิธีการที่จะจัดการกับอาการโดยการซื้อยากินเองถึงร้อยละ 3.9 ซึ่งอาจเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยาได้ เช่น ระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะอาหาร อาการปวดข้อเข่าสามารถที่จะบรรเทาได้โดยไม่ต้องใช้ยาแก้ปวด เช่น การใช้ยาสมุนไพรในท้องถิ่นช่วยลดอาการปวดเข่า ลดปัญหาผลข้างเคียงจากการใช้ยาแผนปัจจุบัน และยังทำให้ผู้สูงอายุหันมาใช้สมุนไพรที่มีอยู่ในท้องถิ่นแทน การประคบสมุนไพรจะกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดทำให้อาการปวดเข่าลดลง การบริหารท่าฤๅษีดัดตนที่จะช่วยชะลอความเสื่อมของข้อเข่าในผู้สูงอายุ การออกกำลังกายหรือการบริหารกล้ามเนื้อรอบเข่ามีผลในการเพิ่มกำลังของกล้ามเนื้อ การประคบสมุนไพรจะกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดทำให้อาการปวดเข่าลดลง แพทย์แผนไทยเป็นศาสตร์หนึ่งที่ช่วยเสริมสร้างสุขภาพให้กับคนในชุมชนได้แบบปฐมภูมิ ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองได้มากขึ้น สมุนไพรไทยจึงนับเป็นทางเลือกหนึ่งที่ช่วยในการดูแลส่งเสริมสุขภาพและยังเป็นการลดค่าใช้จ่ายในการรักษาโรค ดังนั้นเพื่อสนับสนุนโยบายของรัฐบาลและตอบสนองความต้องการของผู้รับบริการ เพื่อพัฒนาระบบบริการด้านการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคทางแพทย์แผนไทยให้อยู่ในระดับที่ดีและมีประสิทธิภาพมากขึ้น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลไม้ฝาด จึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมการดูแลสุขภาพด้วยศาสตร์การแพทย์แผนไทย เพื่อให้ประชาชนได้มีทางเลือกในการรักษามากขึ้น แบบครบวงจร เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการให้บริการและเพื่อความสะดวกในการเข้าถึงของผู้รับบริการมากยิ่งขึ้น