กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ประเทศไทยมีรายงานการระบาดของโรคไข้เลือดออกและมาลาเรีย มานานกว่า 50 ปี ปัจจุบันโรค ไข้เลือดออกและมาลาเรีย มีการระบาดกระจายไปทั่วประเทศ ทุกจังหวัด และอําเภอ การกระจายของโรคมีการ เปลี่ยนแปลงตามพื้นที่อยู่ตลอดเวลา ปัจจัยที่มีความสําคัญต่อการแพร่กระจายของโรคมีความซับซ้อนและ แตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ และยังมีส่วนทําให้รูปแบบการเกิดโรคมีความผันแปรไปในแต่ละปี ดังนั้นแนวคิด ด้านการรายงานสถานการณ์โรค จึงเปลี่ยนไปสู่การสร้างสรรค์ความคิด โดยการรวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูล จากแหล่งข้อมูลต่างๆ เพื่อประโยชน์ในการ “ป้องกัน” และ “เตือนภัย” ในเหตุการณ์ต่างๆ มากขึ้น นําไปสู่ การทํานาย (Forecast) หรือพยากรณ์ (Prediction) เพื่อคาดการณ์สถานการณ์โรคล่วงหน้า รวมทั้งการ ประเมินความเสี่ยงทางสุขภาพ (Health Risk Assessment รายพื้นที่ เพื่อใช้เป็นเครื่องมือช่วยให้ฝ่ายบริหาร สามารถตัดสินใจในการกําหนดนโยบาย แผนงานและกลยุทธ์ในการป้องกันผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น ต่อไป การพยากรณ์โรคไข้เลือดออกในปี 2559 ใช้วิธีการทางสถิติแบบอนุกรมเวลา (Time series analysis) แบบ Simple Seasonal โดยใช้ข้อมูลจํานวนผู้ป่วยย้อนหลังอย่างน้อย 10 ปี (ปีพ.ศ. 2549-2558) ซึ่ง ผลการวิเคราะห์คาดว่าจะมีผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกในปีพ.ศ. 2559 ประมาณ 160,000 – 170,000 ราย ทั้งนี้เมื่อ เทียบกับสถานการณ์ในช่วงปัจจุบันของ ปีพ.ศ. 2558 (สัปดาห์ที่ 49 ณ วันที่ 15 ธ.ค. 2558) พบว่า ยังมีการ แพร่กระจายโรคสูงกว่าปกติซึ่งมีความเป็นไปได้ว่าโรคไข้เลือดออกจะระบาดต่อเนื่องไปจนถึงปี 2559 สอดคล้องกับ การวิเคราะห์และการพยากรณ์และคาดว่าจะมีจํานวนผู้ป่วยเสียชีวิตในปี 2559 ประมาณ 160 ราย หรืออัตราป่วย ตายไม่เกินร้อยละ 0.11 สําหรับการวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงระดับอําเภอ โดยใช้แนวคิดด้านการประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment) โดยทําการวิเคราะห์ทางสถิติเชิงพื้นที่ (Geo-statistical Analysis) แบบ Inverse Distance Weighting; IDW และใช้ GIS Software เพื่อวิเคราะห์หาความสัมพันธ์เชิงพื้นที่ระดับอําเภอ จากปัจจัยพื้นที่ ที่มีจํานวนผู้ป่วยไข้เลือดออกหนาแน่นซ้ําซาก และแนวโน้มความรุนแรงของการระบาดต่อเนื่องในปีถัดไป ผลการวิเคราะห์คาดว่ามีจํานวนพื้นที่เสี่ยงระดับอําเภอทั้งสิ้น จํานวน 228 อําเภอ ใน 70 จังหวัด จากผลการพยากรณ์โรคไข้เลือดออกและการประเมินพื้นที่เสี่ยง ที่คาดว่าจะเกิดการระบาด ต่อเนื่องไปจนถึงปี 2559 ดังกล่าว กรมควบคุมโรคจึงต้องมีการกําหนดแผนงาน มาตรการ และการใช้ ทรัพยากรได้อย่างมีประสิทธิภาพและทันเวลา โดยเฉพาะพื้นที่เสี่ยงต้องเน้นมาตรการการป้องกันโรคล่วงหน้า โดยการจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อควบคุมแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายให้ได้มากที่สุด โดยเฉพาะช่วงเวลาสําคัญที่ควร ดําเนินการคือช่วงเดือน มกราคม – เมษายน ซึ่งเป็นช่วงที่โอกาสการแพร่โรคเกิดน้อยที่สุด ทั้งนี้องค์ประกอบ สําคัญของการดําเนินการคือความร่วมมือจากประชาชน ชุมชน อย่างเข้มแข็งและต่อเนื่อง ส่วนการควบคุมโรค มีความจําเป็นต้องมีการเตรียมความพร้อมทั้งทางด้าน อุปกรณ์เครื่องมือ สารเคมีและทีมสอบสวนควบคุมโรค (SRRT) ให้มีความเพียงพอและมีประสิทธิภาพที่สามารถควบคุมโรคได้ อย่างทันเวลาในพื้นที่เสี่ยงและ/หรือพื้นที่เกิดโรค เพื่อควบคุมการระบาดไม่ให้เกิดการแพร่กระจายในวงกว้าง(ข้อมูลจากการพยากรณ์โรคไข้เลือดออก พ.ศ. 2559 สํานักโรคติดต่อนําโดยแมลง สํานักระบาดวิทยา) ทั้งนี้ทางโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านลูโบ๊ะปันยัง พบผู้ป่วยมาลาเรียตั้งแต่วันที่ 1มกราคม 2563 -วันที่31 ธันวาคม 2563 พบจำนวน 30 ราย (รายงาน.506 สสอ.กาบัง วันที่ 4 มกราคม 2564 )
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านลูโบ๊ะปันยังเล็งเห็นว่าหากแกนนำชุมชนมีความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้องสามารถกลับไปถ่ายถอดความรู้แก่ชุมชน จะส่งผลให้ลดอัตราการเกิดโรคที่นำโดยแมลง จึงจัดทำโครงการนี้ขึ้นเพื่อเป็นการเตรียมรับสถาณการดารระบาดและให้มีการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องและประสิทธิภาพ