กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

มะเร็งตับเป็นโรคมะเร็งที่พบเป็นอันดับห้าในประเทศที่พัฒนาแล้ว และเป็นอันดับสามในประเทศกำลังพัฒนา พบมากในประเทศแถบตะวันออกเช่นไทย มาเลเซีย ฮ่องกง เกาหลี อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์พบน้อยในยุโรปและอเมริกา (Zakim& Boyer, 2003) จากข้อมูลการเสียชีวิตของประชากรในประเทศไทยพบอัตราการเสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งท่อน้ำดีและมะเร็งตับในปี 2549-2553 คิดเป็น 20.58, 20.21, 21.19, 21.32 , 22.28, 21.6 และ 22 ต่อประชากรแสนคน ตามลำดับ (สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์ กระทรวงสาธารณสุข,2554) มะเร็งตับที่พบมากในประเทศไทยมี 2 ชนิด คือโรคมะเร็งของเซลล์ตับ (Hepatocellularcarcinoma : HCC) และโรคมะเร็งท่อน้ำดีตับ (Cholangiocarcinoma : CHCA) โดยเฉพาะมะเร็งท่อน้ำดีจะพบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีตับคือการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ จากพฤติกรรมการบริโภคอาหารประเภทปลาน้ำจืดดิบหรือสุกๆดิบๆ และการรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนสาร Nitrosamine เช่น ปลาร้า แหนม กุนเชียง ฯ จังหวัดหนองบัวลำภู เป็นจังหวัดหนึ่งที่พบอัตราการตายของประชากรด้วยโรคมะเร็งตับเป็นอันดับแรกของพื้นที่ จากการศึกษาสาเหตุการตายของประชากรจังหวัดหนองบัวลำภู 5 ปีย้อนหลัง(พ.ศ.2549-2553) พบผู้เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งตับเท่ากับ 49.55 (249 ราย),48.84(248 ราย),55.95(280ราย),53.41(248ราย) และ51.12(239 ราย)ต่อประชากรแสนคนตามลำดับ ซึ่งเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งของจังหวัดหนองบัวลำภู จากการสำรวจความชุก การติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ประชาชนจังหวัดหนองบัวลำภู ปี2555 ทุกอำเภอรวม 6 อำเภอ ๆ ละ 5 หมู่บ้านๆละ 50 ราย สุ่มหมู่บ้านแบบมีระบบ(Systematic Random Sampling)เก็บอุจจาระตั้งแต่กลุ่มอายุ11-20ปี ,21-30ปี, 31-40ปี, 41-50ปี,51-60ปี และ60ปีขึ้นไป กลุ่มละ10 ราย ชาย 5 รายและหญิง 5 ราย ตรวจอุจจาระหาไข่พยาธิโดยวิธี Kato's Thick smear ในเดือน สิงหาคม 2559ผลการสำรวจพบว่าประชาชน 1,568 รายติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ 123 ราย คิดเป็นร้อยละ 7.84 เพศชายพบติดเชื้อมากกว่าเพศหญิง (8.5 : 7)กลุ่มอายุที่พบอัตราติดเชื้อสูงที่สุด คือ กลุ่มอายุ 60 ปีขึ้นไป(ร้อยละ 10.24)รองลงมาคือ 41-50 ปี(ร้อยละ9.04) ,51-60 ปี(ร้อยละ8.79) ,31-40 ปี(ร้อยละ7.09) ,21-30 ปี(ร้อยละ5.36) และกลุ่มอายุต่ำกว่า 21 ปี (ร้อยละ4.41) ตามลำดับอำเภอโนนสัง พบอัตราติดเชื้อสูงที่สุด (ร้อยละ 11.62)รองลงมาคือ อำเภอเมือง (ร้อยละ 9.39)และจากสถิติการเสียชีวิตของประชาชนในอำเภอศรีบุญเรืองย้อนหลังพบว่า สาเหตุการเสียชีวิต ระหว่าง ปี 2559 -2562 มะเร็งตับเป็นสาเหตุการเสียชีวิตเป็นอันดับ 2อัตราตายคิดเป็นร้อยละ 0.045,0.048 และ 0.046 ซึ่งจากสถิติดังกล่าว รพ.สต.หนองแก จึงได้จัดทำโครงการแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับ มะเร็งท่อน้ำดี และมะเร็งตับเครือข่าย ปี 2563 เพื่อลดปัญหาผู้ป่วยพยาธิใบไม้ตับ โรคมะเร็งท่อน้ำดีและมะเร็งตับในระยะยาวต่อไป