กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

จากสถานการณ์การระบาดของโรคโปลิโอทั่วโลกในปี 2563 พบผู้ป่วยโปลิโอที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นในหลายประเทศ โดยเฉพาะผู้ป่วยโปลิโอจากเชื้อไวรัสโปลิโอสายพันธุ์วัคซีนกลายพันธุ์ (Circulating vaccine-derived poliovirus : cVDPV) ที่พบจำนวนผู้ป่วยเพิ่มสูงขึ้นมากกว่าสองเท่า เมื่อเทียบกับปี 2562 พบว่าผู้ป่วยโรคโปลิโอที่เกิดจากเชื้อไวรัสสายพันธุ์วัคซีนกลายพันธุ์เพิ่มขึ้นส่วนใหญ่เกิดขึ้นในพื้นที่ที่มีความครอบคลุมการได้รับวัคซีนต่ำ ในปี 2537 กระทรวงสาธารณสุข ได้ดำเนินการโครงการกวาดล้างโรคโปลิโออย่างต่อเนื่องเป็นเวลามากกว่า 30 ปี โดยมีมาตรการสำคัญ คือ เร่งรัดระดับความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนป้องกันโรคโปลิโอในแผนงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคในเด็กกลุ่มเป้าหมายอายุต่ำกว่า 5 ปี พร้อมให้วัคซีนป้องกันโรคโปลิโอเสริมในพื้นที่เสี่ยงเป็นประจำทุกปี สำหรับประเทศไทยพบผู้ป่วยโปลิโอรายสุดท้ายเมื่อ พ.ศ. 2540 อย่างไรก็ตามแม้ว่าประเทศไทยจะไม่มีรายงานพบผู้ป่วยโปลิโอแต่ยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดการระบาดของโรคโปลิโอเข้ามาในประเทศไทยได้จากประเทศใกล้เคียงที่พบการระบาดผู้ป่วยโปลิโอ และในพื้นที่ที่มีความครอบคลุมการได้รับวัคซีนต่ำ เนื่องด้วยในปี 2565 ที่ผ่านมาถึงปัจจุบัน ยังคงมีการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 อย่างต่อเนื่อง จึงส่งผลกระทบภารกิจงานด้านสาธารณสุขหลายด้าน รวมถึงภารกิจงานสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคที่ส่งผลกระทบโดยตรง ส่งผลทำให้มีเด็กกลุ่มเป้าหมายพลาดการรับวัคซีนตามเกณฑ์อายุที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด และจากข้อมูลความครอบคลุมการรับวัคซีนป้องกันโรคโปลิโอภาพรวมของประเทศ ในปี 2565 พบว่า ระดับความครอบคลุมการรับวัคซีน OPV3 อยู่ที่ร้อยละ 88.86 และความครอบคลุมการรับวัคซีน IPV อยู่ที่ร้อยละ 88.66 ในปี 2565 คลังข้อมูลสุขภาพ (Health Data Center : HDC) จังหวัดนราธิวาส พบว่า ระดับความครอบคลุมการรับวัคซีน OPV3 อยู่ที่ร้อยละ 63.52 และความครอบคลุมการรับวัคซีน IPV อยู่ที่ร้อยละ 62.56 อำเภอสุไหงโก-ลก พบว่า ระดับความครอบคลุมการรับวัคซีน OPV3 อยู่ที่ร้อยละ 89.32 และความครอบคลุมการรับวัคซีน IPV อยู่ที่ร้อยละ 93.40 ซึ่งน้อยกว่าเกณฑ์ที่องค์การอนามัยโลกกำหนด โดยกำหนดระดับความครอบคลุมไว้ที่มากกว่าร้อยละ 90 ด้วยเหตุนี้ที่ประชุมสั่งการและติดตาม ประสานเฝ้าระวัง ป้องกันโรคและภัยสุขภาพ ครั้งที่ 4/2564 ได้มีข้อสั่งการเพิ่มความเข้มข้นของระบบเฝ้าระวังผู้ป่วยกล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียกเฉียบพลัน (Acute Flaccid Paralysis : AFP) และเร่งรัดติดตามการรับวัคซีนในกลุ่มเป้าหมายให้ครบและครอบคลุมทุกพื้นที่
ใน พ.ศ. 2566 จึงกำหนดให้มีการรณรงค์ให้วัคซีนโปลิโอเช่นทุกปี ทั้งนี้ เนื่องจากสถานการณ์ปัจจุบัน ปัญหาการระบาดข้ามประเทศจากประเทศที่ยังมีโรคโปลิโอเป็นโรคประจำถิ่นไปยังประเทศที่ปลอดจากโรคแล้ว เป็นปัญหาสำคัญที่ทุกประเทศต้องหาทางป้องกัน ขณะเดียวกัน ยังพบปัญหาการได้รับวัคซีนไม่ครบถ้วนในประชากรบางกลุ่ม บางพื้นที่ ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการแพร่กระจายเชื้อต่อไปภายในประเทศ