กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

งานอนามัยแม่และเด็กเป็นบริการสุขภาพขั้นพื้นฐานที่สำคัญของการพัฒนาคุณภาพประชากร ซึ่งเริ่มตั้งแต่การดูแลครรภ์ โดยในปี 2565 การยกระดับบริการฝากครรภ์ โดยให้หญิงตั้งครรภ์ฝากก่อน 12 สัปดาห์และฝากครรภ์ต่อเนื่องตามเกณฑ์ฝากครรภ์ 5 ครั้งเพื่อให้การตั้งครรภ์และการคลอดอย่างมีคุณภาพ มารดาและทารกปลอดภัยมีสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงต่อเนื่องถึงการให้การดูแลเด็กในช่วงปฐมวัยต่อไป การส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ พัฒนาชุมชนและสังคมให้สนับสนุนและส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ จากข้อมูลของงานอนามัยแม่และเด็กในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพในเขตเทศบาลตำบลโคกม่วง พบว่า ทารกแรกเกิดมีน้ำหนักต่ำกว่า 2,500 กรัม จำนวน 0 ราย และฝากครรภ์อายุครรภ์มากว่า 12 สัปดาห์จำนวนรายแนวทางการดูแลและป้องกันการเกิดปัญหาอนามัยแม่และเด็ก คือ ต้องให้การดูแลที่มีคุณภาพมีมาตรฐาน หญิงตั้งครรภ์ได้รับบริการฝากครรภ์คุณภาพ และเสริมทักษะ
การดูแลหลังคลอดด้วยการแพทย์แผนไทยร่วมกับภูมิปัญญาหมอพื้นบ้าน และทารกควรได้รับการเลี้ยงลูกด้วยนมมารดาอย่างเดียวอย่างน้อย 6 เดือน การมีส่วนร่วมของชุมชนมีเครือข่ายที่เข้มแข็ง งานอนามัยแม่และเด็กโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพในเขตเทศบาลตำบลโคกม่วง ได้ตระหนักถึงความสำคัญของการพัฒนาคุณภาพแม่และเด็กแบบองค์รวมให้ประสบความสำเร็จและมีคุณภาพจึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพหญิงตั้งครรภ์และดูแลมารดาหลังคลอดด้วยภูมิปัญญาแพทย์พระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์ปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 (แก้ไขเพิ่มเติมถึงฉบับที่ 2) พ.ศ. 2549 มาตรา 54 ภายใต้บังคับแห่งกฎหมาย เทศบาลเมืองอาจจัดทำกิจการใดๆในเขตเทศบาลดังต่อไปนี้ (4) ให้มีและการบำรุงการสงเคราะห์มารดาและเด็กการดูแลมารดาหลังคลอด
ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย หรือ เรียกว่า การอยู่ไฟเมื่อหลังจากการคลอดบุตร จะทำให้ธาตุในร่างกาย ทั้ง 4 (ดิน น้ำ ลม ไฟ) เกิดการเสียสมดุล โดยเฉพาะธาตุไฟ จะส่งผลให้มารดา ไม่สบายตัว ปวดเมื่อยตามร่างกาย อ่อนเพลีย หรืออาจมีอาการคัดตึงเต้านมร่วมด้วย ซึ่งการดูแลมารดาหลังคลอด เป็นการฟื้นฟูสุขภาพมารดาจะช่วยให้ ร่างกายอบอุ่น ลดอาการปวดกล้ามเนื้อ ขับน้ำคาวปลา ลดอาการคัดตึงเต้านม ทำให้ธาตุทั้ง 4 ในร่างกายกลับมาอยู่ในภาวะสมดุลซึ่งสามารถทำดูแลมารดาหลังคลอดได้เมื่อใดมารดาคลอดธรรมชาติ(คลอดเอง) หลังจากคลอดแล้ว 7-10 วันสามารถทำได้เลย ถ้าไม่มีอาการอ่อนเพลียจากการคลอดบุตร และแผลบริเวณช่องคลอดแห้งสนิทดี
มารดาผ่าตัดคลอด สามารถทำได้หลังจากการผ่าตัดคลอดแล้ว 30 – 45 วัน หรือ จนกว่าแผลผ่าตัดจะหายและแห้งสนิทดีประโยชน์ของการดูแลมารดาหลังคลอดช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่ ช่วยขับน้ำคาวปลา ช่วยลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ช่วยลดอาการคัดตึงเต้านม ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือด ลดอาการอาการอ่อนเพลีย ช่วยให้กล้ามเนื้อหน้าท้องกระชับ หน้าท้องยุบการอยู่ไฟจะได้ผลดี ต้องทำไม่เกิน 3 เดือนหลังจากคลอดบุตร การทำหลังคลอดนิยมทำ 5-10 วันต่อเนื่อง ซึ่งในปีงบประมาณ 2566 มีมารดาหลังคลอดจำนวน 30 ราย มาดาหลังคลอดมีความรู้ความเข้าใจในการปฏิบัติตัวหลังคลอดมารดาหลังคลอดไม่ได้เกิดภาวะแทรกซ้อนหรือเกิดอันตรายหลังคลอดแต่ยังไม่เห็นความสำคัญในปฏิบัติตัวหลังคลอดด้วยภูมิปัญญาแบบแผนไทยด้วยการประคบซึ่งจะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือดให้ดีขึ้น ช่วยลดอาการบวม ลดอาการอักเสบของกล้ามเนื้อ ลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ลดอาการคัดตึงเต้านม และมารดาหลังคลอดเห็นความสำคัญการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างน้อย 6 เดือนแค่ 70%ในส่วนประโยชน์ของน้ำขิงสำหรับมารดาหลังคลอดช่วยให้ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานดี รู้สึกสดชื่น ผ่อนคลาย ลดอาการคนท้องท้องอืด ช่วยทำให้ลำไส้ทำงานดี ขับลมและน้ำขิงช่วยเสริมสร้างกระบวนการผลิตน้ำนมแม่ และไขไก่หรือไข่เป็ดมารดาหลังคลอดควรรับประทานทุกวัน ประมาณวันละ 1ฟอง ซึ่งไข่ไก่มีโปรตีนมาก ธาตุเหล็กและวิตตามินเอ ในระยะให้นมบุตรแม่จำเป็นต้องได้รับโปรตีนให้เพียงพอเพื่อใช้ในการสร้างน้ำนมสำหรับบุตรและเพื่อซ่อมแซมเซลล์ต่างๆ ของแม่ที่สูญเสียไปในการคลอด
ทีมงานเครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพและครอบครัวตำบลโคกม่วงเล็งเห็นความสำคัญดังกล่าวเพื่อเป็นการส่งเสริมสุขภาพของหญิงตั้งครรภ์ มารดาหลังคลอดและเด็กในครรภ์ เป็นการส่งเสริมสุขภาพของหญิงขณะตั้งครรภ์ มารดาหลังคลอดและเด็กในครรภ์ อีกทั้งเป็นการสืบทอดความรู้ในการดูแลมารดาหลังคลอดด้วยการแพทย์แผนไทยร่วมกับภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านจึงได้จัดทำโครงการส่งเสริมสุขภาพมารดาหลังคลอดและทารกแรกเกิดด้วย การแพทย์แผนไทยปีงบประมาณ 2567 ขึ้น