กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่/ลำไส้ตรง (Colorectal cancer; CRC) ในประเทศไทย มะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรงถือเป็นหนึ่งใน 5 ของมะเร็งที่พบมากที่สุดทั้งในเพศชายและ เพศหญิงโดยจากข้อมูลรายงานอุบัติการณ์ประจำปีของมะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรงในประชากรไทยล่าสุด (ปี พ.ศ 2563-2565) พบว่า เป็นมะเร็งที่พบมากอันดับสามในเพศชาย และพบมากเป็นอันดับสี่ในเพศหญิง ส่วนในรายงาน อุบัติการณ์ผู้ป่วยมะเร็งรายใหม่ในปี พ.ศ. 2566 พบในเพศชายเป็นอันดับ 1 ( 275 ราย คิดเป็น 17.2%) และเป็นอันดับ 3 ในเพศหญิง (208 ราย คิดเป็น 8.78%)(ทะเบียนมะเร็งระดับโรงพยาบาล, 2566)อุบัติการณ์ที่มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น
จากสถานการณ์การเกิดมะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรงที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจากอดีตที่ผ่านมา ทั้งนี้เนื่องมาจาก พฤติกรรมและวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป ได้แก่ การใช้ชีวิตที่ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวร่างกาย หรือขาดการออกกำลังกายสม่ำเสมอ การมีพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม เช่น การสูบบุหรี่ และการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นต้น รวมถึงพฤติกรรมการบริโภคอาหาร บางประเภทมาก หรือน้อยเกินไป เช่น การบริโภคเนื้อแดง ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากเนื้อสัตว์ และบริโภคอาหารที่มีกากใยน้อยลง (สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรง ทั้งสิ้น การทดสอบเพื่อตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรงในระยะเริ่มแรกที่นิยมปฏิบัติมี หลากหลายวิธี และในจำนวนการทดสอบ (test) ทั้งหมดการตรวจคัดกรองด้วยวิธีการตรวจอุจจาระเพื่อหาเลือดแฝง (Fecal immunochemical test) Fit test สามารถช่วยลดอัตราตายจากมะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรงได้ เนื่องจากมีการตรวจพบความผิดปกติของมะเร็งในระยะเริ่มต้นก่อน ทำให้สามารถดำเนินการรักษาได้ทันก่อนพัฒนาไปสู่มะเร็งเต็มขั้น
จากการดำเนินงานคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่/ไส้ตรงด้วยวิธี Fit Testของรพ.สต.บ้านลูโบ๊ะปันยัง 3 ปีที่ผ่านมาดังนี้ ปีงบประมาณ2564 คัดกรองประชากรกลุ่มเสี่ยงอายุ 50- 70 ปี จำนวน 60 ราย เจอผลผิดปกติ 2 รายคิดเป็นร้อยละ 3.33 ทั้ง 2 รายปฏิเสธการรักษา
ปีงบประมาณ 2565 คัดกรองมะเร็งลำไส้ 134 ราย เจอผลผิดปกติ 10 ราย คิดเป็นร้อยละ 7.46 ปฏิเสธการรักษา 5 ราย ได้รับการส่งต่อส่องกล้อง 5 ราย ผลส่องกล้องปกติ 4 ราย ผลเจอเชื้อมะเร็งลำไส้ใหญ่ 1 รายได้รับการรักษาต่อเนื่องรพ.ศูนย์ยะลา
ปีงบประมาณ 2566 คัดกรองประชากรกลุ่มเสี่ยง 80 ราย เจอผลผิดปกติ 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 2.5 ทั้ง
2 รายปฏิเสธการรักษา จากการดำเนินงานที่ผ่านมาจะเห็นได้ว่า ประชากรกลุ่มเสี่ยงผล Fit Test Positiveมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี และประชากรกลุ่มเสี่ยงส่วนใหญ่ยังปฏิเสธการรักษา อาจจะเกิดจากการได้รับข้อมูลการรักษาที่ไม่ถูกต้อง กลัว กังวลกับการรักษาเป็นต้น ดังนั้นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านลูโบ๊ะปันยัง ได้เล็งเห็นความสำคัญของปัญหาดังกล่าว จึงได้จัดทำโครงการคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงด้วยวิธี Fit Test ขึ้น โดยมีเป้าหมายให้ประชากรกลุ่มอายุ 50-70 ปีจำนวน 804 คนเข้าถึงการตรวจคัดกรอง ด้วยวิธีการตรวจเลือดแฝงในอุจจาระ(Fecal immunochemical test) อย่างน้อยร้อยละ 60 และถ้าผลการตรวจเป็นบวกจะทำการยืนยันด้วยการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่/ไส้ตรง