กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

การดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้านดั้งเดิมที่อยู่คู่กับประเทศไทยมานาน ซึ่งมีความหลากหลายและเป็นเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันไปตามแต่ละสังคม วัฒนธรรม กลุ่มชาติพันธุ์ และรูปแบบการรักษามีทั้งการใช้ยาสมุนไพร การนวด การผดุงครรภ์ตลอดจนการรักษาทางจิตใจโดยใช้พิธีกรรมหรือคาถาต่างๆซึ่งสามารถตอบสนองต่อความต้องการทางด้านการรักษาสุขภาพ และความเจ็บป่วยของประชาชนได้เป็นอย่างดี แต่จากการพัฒนาในทุกด้านที่ยึดการพัฒนาตามระบบทุนนิยม ทำให้ชุมชนมีค่านิยมตามแนวทางของตะวันตกเป็นหลัก โดยเฉพาะด้านการจัดการสุขภาพที่เน้นการพึ่งพิงจากภายนอกเป็นส่วนใหญ่ สิ่งเหล่านี้ส่งผลให้ภูมิปัญญาและองค์ความรู้การดูแลสุขภาพเดิมที่มีอยู่ในชุมชนไม่ได้รับการพัฒนาและถูกทอดทิ้งจากคนรุ่นใหม่ ขาดการสืบทอดและผู้รู้ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุซึ่งนับวันจะมีจำนวนลดลง ทำให้ชุมชนรับประโยชน์จากภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านน้อยกว่าที่ควรจะเป็น ทั้ง ๆ ที่ความรู้เหล่านี้สามารถช่วยดูแลรักษาความเจ็บป่วยให้กับชาวบ้านได้อีกทั้งองค์ความรู้ทางการแพทย์พื้นบ้านไทย ทั้งที่เป็นตัวหมอพื้นบ้าน ตำรา พันธุ์พืชที่ใช้เป็นยา สมุนไพร วิธีการการรักษาโรค ตลอดจนสังคมวัฒนธรรม ประเพณีและวิถีชีวิต ฯลฯมีความสำคัญและเป็นสิ่งล้ำค่าที่ควรจะเก็บรวบรวม อนุรักษ์ ฟื้นฟูภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านไทยให้อยู่คู่กับประเทศไทย เพื่อเป็นมรดกต่อลูกหลานในการสืบทอดองค์ความรู้
จากการสำรวจข้อมูล และรายงานการจัดเวทีประชาคมตำบลบาโงยซิแน อ.ยะหา จ.ยะลา พบว่าประชาชนมีความต้องการที่จะเรียนรู้ในประโยชน์ และการนำใช้ของสมุนไพร โดยเฉพาะสมุนไพรในครัวเรือน เพื่อนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น การดูแลสุขภาพด้วยผลิตภัณฑ์ยาหม่องสมุนไพรในยุคปัจจุบัน เพราะปัญหามลพิษในอากาศ ฝุ่นละออง หรือแม้กระทั่ง สภาพอากาศที่ร้อนอบอ้าว ทำให้ส่งผลต่อสุขภาพ ยาหม่องสมุนไพรมีคุณสมบัติช่วยทำให้บรรเทาอาการปวด เมื่อยตามร่างกาย ใช้ทาถู นวดบริเวณที่มีอาการ ซึ่งในปัจจุบันนี้มีผลิตภัณฑ์ที่ช่วยในการใช้แก้อัมพาต เหน็บชา ตะคริว ปวดสันหลัง ปวดบั้นเอว ปวดเข่า ฟกช้ำ ปวดกล้ามเนื้อ มีจำหน่ายตามท้องตลาดทั่วไป และส่วนผสม สรรพคุณที่แตกต่างกัน ไม่มีคุณสมบัติที่ใช้ในการบรรเทาอาการป่วยที่เกิดขึ้นได้ และให้มีประสิทธิภาพในการใช้ยาหม่องสมุนไพรมากขึ้น โดยใช้สมุนไพร ซึ่งปลอดสารพิษ และสารเคมีต่าง ๆ ซึ่งเป็นสมุนไพรที่มีอยู่ในท้องถิ่นของเราเอง และเป็นการนำเอาภูมิปัญญาท้องถิ่นและปราชญ์ชุมชนมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อสมาชิกที่อยู่ในชุมชน
กลุ่มพัฒนาเครือข่ายสตรี ตำบลบาโงยซิแน เห็นความสำคัญของการใช้และส่งเสริมการดูแลสุขภาพ และเพื่อให้ประชาชนมีทางเลือกในการบริการที่หลากหลายนอกเหนือจากการแพทย์แผนปัจจุบัน การแพทย์แผนไทยก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง และจะทำให้เกิดการพัฒนาแพทย์แผนไทยในพื้นที่ มีการส่งเสริมการปลูกสมุนไพรและใช้สมุนไพรในพื้นที่ มีนวัตกรรมด้านแพทย์แผนไทยในชุมชน ทำให้ประชาชนสามารถพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืนสอดคล้องกับวิถีชีวิตของชุมชน