กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

3. สถานการณ์

ปัจจุบันการขยายตัวของเมืองเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากการพัฒนาหลายด้าน ทำให้วิถีการดำเนินชีวิตของประชาชนเปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้เกิดปัญหาด้านการสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะปัญหาด้านการสุขาภิบาลอาหาร ซึ่งเกิดจากพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่ถูกต้องเนื่องจากประชาชนมีวิถีชีวิตที่รีบเร่ง ไม่มีเวลาปรุงประกอบอาหารเองหรือไม่สามารถตรวจสอบคุณภาพอาหารแต่ละมื้อว่าเจือปนด้วยสารอันตรายชนิดใดบ้าง โดยส่วนใหญ่จะเลือกรับประทานอาหารที่อร่อย สะดวก รวดเร็ว ราคาไม่แพง และอิ่มท้องโดยเฉพาะอย่างยิ่งอาหารที่นิยมบริโภคกันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน ได้แก่ อาหารทอด อาหารปิ้งย่าง อาหารตามสั่ง อาหารจานเดียว อาหารทานเล่น ซึ่งอาหารเหล่านี้ ผู้ขายนิยมใส่ผงชูรสในปริมาณสูง ซึ่งน่าเป็นห่วงอย่างยิ่งสำหรับโรคภัยร้ายแรงที่จะเกิดตามมาจากการรับประทานอาหารโดยไม่รู้ถึงอันตรายที่มากับอาหาร
กระทรวงสาธารณสุขได้แจ้งเตือน เกี่ยวกับการบริโภคอาหารที่มีปริมาณผงชูรสมากเกินไป อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการแพ้ผงชูรส ทำให้รู้สึกชาที่ปาก ลิ้น ปวดกล้ามเนื้อบริเวณโหนกแก้ม ต้นคอ หน้าอก หายใจไม่สะดวก ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน กระหายน้ำ ส่วนผู้ที่แพ้มาก ๆ จะเกิดอาการชาบริเวณใบหน้า หู วิงเวียน หัวใจเต้นเร็ว จนอาจเป็นอัมพาตตามแขนขาชนิดชั่วคราวได้ถึงแม้ว่าอาการเหล่านี้ จะหายเองภายในเวลา 2 ชั่วโมง รวมถึงไม่มีอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ ก็ตาม โดยเฉพาะหญิงมีครรภ์ไม่ควรกินผงชูรส เพราะอาจส่งผลต่อทารกในครรภ์ได้ สำหรับทารกแรกเกิดถึง 3 เดือน หากกินผงชูรสเข้าไปจะส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของสมอง และหากได้รับเกลือโซเดียมมากเกินไปทำให้ไตเกิดการทำงานมากขึ้น
จากวิถีการบริโภคอาหารดังกล่าวส่วนใหญ่เกิดขึ้นกับประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่เขตเมือง ดังเช่นในเขตเทศบาลนครยะลา มีประชากรเข้ามาอยู่อาศัยจำนวนมากขึ้น ความเจริญของเมืองทำให้วิถีการดำเนินชีวิตของประชาชนในด้านการบริโภค จำเป็นต้องพึ่งพาอาหารปรุงสำเร็จจากร้านค้าเป็นหลัก ประกอบกับข้อมูลทะเบียนร้านจำหน่ายอาหารในเขตเทศบาลนครยะลา ปี 2562 พบว่า มีร้านจำหน่ายอาหารทั้งสิ้น จำนวน 778 ร้าน และแผงลอยจำหน่ายอาหาร จำนวน 366 แผง ใน 11 จุดผ่อนผัน ซึ่งสะท้อนได้ว่าชุมชนในเขตเทศบาลนครยะลาส่วนใหญ่บริโภคอาหารจากร้านค้าเป็นหลัก และหนึ่งในจุดผ่อนผันที่มีแผงลอยจำหน่ายอาหารมากที่สุด คือ จุดผ่อนผันสวนสาธารณะสนามโรงพิธีช้างเผือก เทศบาลนครยะลา เป็นจุดที่ประชาชนทุกกลุ่มวัย โดยเฉพาะกลุ่มเด็กและวัยรุ่นนิยมไปรับประทาน เนื่องจากอยู่ในสวนสาธารณะและขายอาหารที่หลากหลาย มีจำนวนแผงขายอาหารมากถึง 46 แผง อาหารที่จำหน่ายประกอบด้วยแผงของทอด 10 แผง แผงปิ้งย่าง 8 แผง แผงอาหารตามสั่ง/อาหารจานเดียว เช่น ยำ ส้มตำ สุกี้ ฯลฯ 11 แผง แผงเครื่องดื่ม 10 แผง แผงผลไม้ 4 แผง และแผงขนม/ของหวาน 3 แผง โดยกลุ่มอาหารประเภทของทอด ปิ้งย่าง อาหารตามสั่ง อาหารจานเดียว ซึ่งมักจะมีการเติมผงชูรสนั้น รวมจำนวน 29 แผง จากการสำรวจพบว่า มีการใช้ผงชูรสเป็นส่วนประกอบในการปรุงอาหาร คิดเป็นร้อยละ 100 อีกทั้งในบริเวณจำหน่ายอาหารดังกล่าว มีขยะประเภทขยะอินทรีย์และขยะทั่วไป ได้แก่ เศษอาหาร ไม้เสียบลูกชิ้น หลอด กล่องพลาสติก และถุงพลาสติกจำนวนมาก ส่งผลให้เกิดปริมาณขยะจำนวนมากในแต่ละวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งขยะที่เป็นเศษอาหาร ซึ่งมีการทิ้งขยะที่ไม่ถูกสุขลักษณะจนทำให้บางจุดในสวนสาธารณะเป็นแหล่งเพาะพันธุ์แมลงและพาหะนำโรค นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงเกิดอันตรายจากไม้เสียบลูกชิ้นบาดหรือทิ่มได้
จากสถานการณ์ดังกล่าว กลุ่มผู้ประกอบการค้าในจุดผ่อนผันแผงลอยจำหน่ายอาหารในสวนสาธารณะสนามโรงพิธีช้างเผือก เทศบาลนครยะลา ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของปัญหาสุขภาพที่อาจเกิดขึ้นกับผู้บริโภคและปัญหาสิ่งแวดล้อมจึงได้จัดทำโครงการแผงค้าอาหารสนามช้างปลอดผงชูรสปลอดขยะเพื่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมที่ดีของคนเมืองเพื่อนำร่องการเป็นต้นแบบในการส่งเสริมให้มีการลด ละ เลิกใช้ผงชูรสในการประกอบอาหารมีการเฝ้าระวังสารเคมีปนเปื้อนอาหาร ได้แก่ สารบอแรกซ์ ฟอร์มาลิน สารฟอกขาว สารกันรา สารโพลาร์ในน้ำมันทอดซ้ำ ในแผงค้าดังกล่าว เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภคและมีการจัดการขยะเพื่อสิ่งแวดล้อมที่ดีของคนเมืองยะลาต่อไป