กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

มะเร็งปากมดลูกเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทยโดยพบเป็นอันดับ 2 ของมะเร็งในสตรีไทย รองจากมะเร็งเต้านม Cancers in Thailand , Summary Report 2010 ได้รายงานในปี พ.ศ. 2551 ประเทศไทยมีประชากรสตรีที่เสี่ยงต่อมะเร็งปากมดลูก 26.09 ล้านคน มีอายุตั้งแต่ 15 ปี ขึ้นไป มีจำนวนผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูกรายใหม่ปีละ 9,999 ราย เสียชีวิต 5,216 ราย หรือประมาณร้อยละ 53 ถ้าคิดเป็นวันแล้วจะมีสตรีไทยเสียชีวิตจากมะเร็งปากมดลูกเฉลี่ยวันละ 14 คนอุบัติการณ์ของมะเร็งปากมดลูก สูงสุดในช่วงอายุ 50 - 55 ปี สำหรับอุบัติการณ์ในจังหวัดเชียงใหม่ มีความแตกต่างจากภาพรวมของประเทศ คือพบว่ามีอุบัติการณ์สูงสุดในช่วงอายุ 65-70 ปี โดยใกล้เคียงกับในช่วงอายุ 50 - 55 ปี, 40 ถึง 45 ปีและ 35 ถึง 40 ปีซึ่งมีอุบัติการณ์สูงรองๆกันไป และจากการศึกษาทางด้านไวรัส พบว่าเชื้อไวรัสฮิวแมนแพปพิลโลมา (Human Papilloma Virus, HPV) เชื้อไวรัส HIV โดยเฉพาะไวรัสเอชพีวี 16 และ 18 เป็นสาเหตุหลัก ให้เกิดมะเร็งปากมดลูก (3,4) สำหรับปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้มีโอกาสติดเชื้อไวรัส ได้แก่ การมีคู่นอนหลายคน การมีเพศสัมพันธ์และการตั้งครรภ์เมื่ออายุยังน้อยการตรวจค้นหามะเร็งปากมดลูกระยะแรก และการดูแลรักษาสตรีที่พบโรคในระยะเซลล์ผิดปกติ แต่ยังไม่ได้เป็นมะเร็งเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง 4,5,8 เป็นการป้องกันและควบคุมโรคมะเร็งปากมดลูกระยะลุกลาม โดยการตรวจคัดกรองตั้งแต่ระยะเริ่มแรกและระยะก่อนเป็นมะเร็งซึ่งสามารถรักษาให้หายขาดได้ทำให้ลดอัตราการตายได้ ในการลดอุบัติการณ์และอัตราตายจากมะเร็งปากมดลูกควรมีการตรวจคัดกรองสตรีอายุ 30-60 ปีให้มากที่สุด โดยต้องทำซ้ำทุก 5 ปี โดยจังหวัดนราธิวาสในกำหนดตัวชี้วัดการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีอายุ 30-60 ปีร้อยละ 80 สะสมผลงาน 5 ปี จากการดำเนินงานมะเร็งปากมดลูกของโรงพยาบาลยี่งอเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา ตั้งแต่ปี 2560-2565 สะสมผลงานนั้นพบว่าสตรีอายุ 30-60 ปีได้ผ่านการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกทั้งสิ้นจำนวน 302 คน คิดเป็นร้อยละ 29.90 และพบว่าพื้นที่ที่ตรวจได้น้อยที่สุดได้แก่ หมู่ 7 ตำบลยี่งอ อำเภอยี่งอ จังหวัดนราธิวาส ตรวจทั้งสิ้นจำนวน 40 คน คิดเป็นร้อยละ 14.98 จะเห็นได้ว่าอัตราการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกของกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่หมู่ 7 นั้น ได้ผลงานที่ต่ำกว่าเกณฑ์มาก จากการสอบถามจากอสม. ในเขตพื้นที่รับผิดชอบกล่าวคือกลุ่มเป้าหมายในเขตเทศบาลหมู่ 7 นั้น เป็นกลุ่มเป้าหมายที่มีงานประจำ เช่น บางคนทำงานรับราชการ บางคนเป็นลูกจ้างและบางคนค้าขายเป็นในลักษณะไปเช้าเย็นกลับ ไม่สะดวกในการตรวจในเวลาราชการ ทั้งแบบมาตรวจที่โรงพยาบาลหรือที่บ้าน บางคนนั้นอ้างว่าต้องการตรวจคลินิกหรือโรงพยาบาลเอกชน บางคนไม่ให้ความร่วมมือโดยอ้างว่าตัวเอง ไม่ได้ป่วยไม่มีอะไรที่ผิดปกติ ไม่จำเป็นต้องตรวจ ซึ่งปัญหาทั้งหมดทั้งมวลนั้นมาจากการไม่ตระหนักและไม่เห็นความสำคัญของการตรวจคัดกรอง จากปัญหาดังกล่าวจำเป็นอย่างยิ่งที่ทางเจ้าหน้าที่จะต้องลงปฏิบัติการค้นหาและให้ความรู้ที่ถูกต้องแก่กลุ่มเป้าหมายเหล่านี้แบบเชิงรุก เนื่องจากความรู้ที่ถูกต้องสามารถเปลี่ยนแปลงทัศนคติและนำมาซึ่งการตัดสินใจในการคัดกรองมะเร็งปากมดลูกต่อไปในอนาคต