กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ปัญหายาเสพติดเป็นภัยอันตรายที่คุกคามมวลมนุษยชาติทั่วโลก เป็นเหตุหนึ่งที่ทำให้คุณภาพ ชีวิตของประชากรต่ำลง ซึ่งส่งผลต่อการพัฒนาประเทศและก่อให้เกิดปัญหาทางสังคมที่บั่นทอน เศรษฐกิจและความมั่นคงของประเทศ โดยมีการกำหนดให้เป็นวาระแห่งชาติ ซึ่งในการป้องกันและ แก้ไขปัญหายาเสพติดนั้น ถือเป็นนโยบายสาธารณะที่มีความเกี่ยวข้องกับการควบคุมพฤติกรรมของบุคคลเพื่อประโยชน์ต่อสังคมส่วนรวม ในขณะที่ประชาชนมีความคาดหวังให้ทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เร่งรัดในการควบคุม ป้องกัน ปราบปราม และแก้ไขปัญหายาเสพติดให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อที่จะได้มีความรู้สึกมั่นคงและปลอดภัยในการดำรงชีวิต โดยที่ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ได้ระบุ การป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดเป็นประเด็นที่อยู่ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติด้านความมั่นคง โดยผลักดันการวิเคราะห์หาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาของทุกภาคส่วนในทุกประเด็นอย่างเป็นระบบ ส่งเสริมการหารือ วางแผน และยกระดับวิธีการแก้ไขปัญหาที่อาศัยการผนึกกำลังคนและทรัพยากรให้ มีส่วนร่วมแบบบูรณาการอย่างแท้จริง เสริมสร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงานหลักและรองในการป้องกันแก้ไขปัญหาและช่วยเหลือประชาชน
      ตามที่รัฐบาลได้มีนโยบายให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาผู้เสพและผู้ติดยาเสพติด โดยมีการใช้ กระบวนการชุมชนเป็นฐาน ในการค้นหา ชักชวน และร่วมดูแลช่วยเหลือผู้ใช้ยาเสพติด ให้สอดคล้องกับสภาพ ความเป็นอยู่/บริบทของพื้นที่ที่เหมาะสม ประกอบกับสถานการณ์ปัญหาการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัส โคโรนา 2019 (COVID-19) ซึ่งส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานด้านการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด ในทุกระบบ ทำให้การบำบัดฟื้นฟูบางกิจกรรมไม่สามารถดำเนินการได้ จำเป็นจะต้องปรับรูปแบบการบำบัดฟื้นฟู ให้เหมาะสม สอดรับกับสถานการณ์ โดยการนำรูปแบบการบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน (Community Based Treatment : CBTx) มาดำเนินการไปพร้อมกับการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหายาเสพติด ในหมู่บ้าน/ชุมชน การบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน เป็นการดูแล ผู้ใช้ยาเสพติดให้เกิดการบำบัดฟื้นฟูใกล้บ้าน หรือภายในชุมชนอย่างต่อเนื่อง มีกระบวนการ ตั้งแต่การค้นหา คัดกรอง บำบัดฟื้นฟู การลดอันตรายจากยาเสพติด และการติดตามดูแลช่วยเหลือทางสังคม ซึ่งถือว่า เป็นเป้าหมายสำคัญที่หน่วยงานทุกภาคส่วนและชุมชนจะเข้ามาดำเนินการร่วมกัน

      จากสถานการณ์ข้อมูล และการดำเนินงานด้านการรักษาในศูนย์คัดกรองยาเสพติดของสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯ ต. พะตงตั้งแต่ ปี 2565 ถึง 2566 เป็นต้นมา พบว่า มีผู้ป่วยที่ใช้สารเสพติดเข้าสู่ระบบการรักษาบำบัดโดยความสมัครใจ จำนวน 5 คน หลังจากบำบัดรักษา ปัจจุบันไม่ใช้สารเสพติดทั้ง 3 คน ประกอบอาชีพแล้ว 2 คน อีก 2 คน กำลังรักษา และอยู่ในช่วงการติดตามผล และประเมินติดตามโดยทีมสหวิชาชีพ และทีมภาคีเครือข่ายในชุมชน เพื่อประเมินความต้องการ และให้ความช่วยเหลือตามความจำเป็น รวมทั้งส่งเสริมการประกอบอาชีพ และประเมินคุณภาพชีวิตของครอบครัว จนทำให้ผู้ป่วยที่ใช้สารเสพติดสามารถอยู่ร่วมกับชุมชนและพึ่งตนเองได้ รวมถึงการดำเนินงานแก้ไขปัญหาจิตเวชคุ้มคลั่งในกลุ่มผู้ใช้สารเสพติด ร่วมกับโรงพยาบาลหาดใหญ่ และภาคีเครือข่าย ที่นำผู้ใช้สารเสพติดที่มีปัญหาด้านจิตเวชเข้าสู่กระบวนการรักษา รวมถึงให้ชุมชนร่วมกันสังเกต ร่วมสอดส่อง มองหาผู้ที่มีสัญญาณเตือน 5 อาการสำคัญ คือ “นอนไม่หลับ เดินไปเดินมา พูดจาคนเดียว หงุดหงิดฉุนเฉียว เที่ยวหวาดระแวง” เพื่อนำส่งบุคคลเหล่านี้เข้าสู่กระบวนการรักษา เพื่อป้องกันอันตรายแก่บุคคล ครอบครัว และชุมชน จากการดำเนินงานที่ผ่านมาพบว่า กลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการเหล่านี้ ร้อยละ 90 เป็นผู้ป่วยที่มีการใช้สารเสพติดมากที่สุด ดังข้อมูลในปี 2566 มีผู้ป่วยที่ส่งเข้าระบบรักษา จำนวน 18 คน เป็นผู้ใช้สารเสพติด จำนวน 9 คน และจากการดำเนินงานที่ผ่านในพื้นที่พะตงนั้น กล่าวได้ว่าประสบความสำเร็จระดับดีมาก เนื่องจากเป็นการทำงานโดยความร่วมมือจากภาคีทุกภาคส่วน ทั้ง ภาคราชการประกอบด้วย เทศบาลตำบลพะตง สถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯ ตำบลพะตง สภต. ทุ่งลุง โรงพยาบาลหาดใหญ่ สสอ. หาดใหญ่ ภาคผู้นำท้องถิ่น ประกอบด้วย กำนัน อส. ผู้นำชุมชน อสม. แกนนำต่างๆ และภาคเอกชน คือ มูลนิธิพะตงเทิดธรรม โรงงานอุตสาหกรรม กล่าวได้ว่าการดำเนินงานในพื้นที่ตำบลพะตงที่ผ่านมา กระบวนการดำเนินงานนั้นไม่ได้แตกต่างกับแนวคิดการนำรูปแบบการบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน มาดำเนินการไปพร้อมกับการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหายาเสพติด ในหมู่บ้าน/ชุมชน ที่รัฐบาลกำหนดไว้       เพื่อให้การดำเนินการบำบัดฟื้นฟู ผู้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน ตำบลพะตง เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ศูนย์คัดกรองยาเสพติดตำบลพะตง โดยสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯ ตำบลพะตง และคณะกรรมการการดำเนินการบำบัดฟื้นฟู ผู้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน ตำบลพะตง จึงได้จัดทำโครงการบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน (Community Based Treatment : CBTx) เพื่อให้ผู้เสพยาเสพติดได้รับการพัฒนาทั้งในด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม การพัฒนาคุณภาพชีวิต ตลอดจนได้รับการติดตาม ดูแล และช่วยเหลือในด้านต่างๆ อย่างเหมาะสม จนสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้สามารถลด ละ เลิกยาเสพติดได้ และส่งคืนคนดีกลับสู่สังคม โดยใช้รูปแบบการดูแลผู้ใช้สารเสพติดแบบมีส่วนร่วมที่เรียกว่า “พะตงโมเดล” ต่อไป