กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

การดูแลผู้สูงอายุและการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านจิตใจผู้สูงอายุในชุมชน ถือเป็นแนวทางสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุอย่างยั่งยืน โดยมีญาติหรือผุ้ดูแลและคนในชุมชนมีส่วนร่วม เนื่องจากภาวะเสื่อมทางร่างกายของผู้สูงอายุ จะส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ทำให้ไม่สามารถดำรงชีวิตได้เทียบเท่าคนปกติทั่วไป และมักจะไม่สามารถเข้าถึงระบบบริการทางสาธารณสุข ส่งผลให้ขาดการดูแล รักษา และฟื้นฟูสมรรถภาพได้อย่างต่อเนื่องและเหมาะสม มีผลต่อคุณภาพชีวิตที่ลดลงรวมไปถึงการเป็นภาระต่อญาติหรือผู้ดูแล จากผลการดำเนินงานผู้สูงอายุที่ผ่านมาในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยะลา ทำให้ทราบถึงปัญหาในการเข้าถึงบริการเสริมสร้างและฟื้นฟูสมรรถภาพ และขาดการรับทราบข้อมูลที่ถูกต้องเกี่ยวกับการสร้างเสริมฟื้นฟูสมรรถภาพ ทำให้ขาดโอกาสในการรับการสร้างเสริมและฟื้นฟูสภาพร่างกายให้สามารถทำกิจวัตรประจำวันและช่วยเหลือตัวเองได้ดี จากการสำรวจพบว่า ประชาชนในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยะลา มีปัญหาด้านสุขภาพและมีวิธีดูแลสุขภาพของตนเองและของครอบครัวยังไม่ดีเท่าที่ควร ซึ่งปัญหาสุขภาพที่สำคัญได้แก่ การเจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ เช่น โรคอุบัติใหม่ (โควิด -19 ) โรคไข้หวัด ปวดศีรษะ ปวดขา โรคกระเพาะ ปัญหาโรคติดต่อ โรคติดต่อ และปัญหาสุขภาพจิต ซึ่งล้วนแต่เป็นปัญหาสุขภาพที่มีผลกระทบต่อครออบครัวด้านการใช้ชีวิตประจำวัน การประกอบอาชีพ ค่าใช้จ่าย และด้านจิตใจ ซึ่งวิธีการดูแลสุขภาพของครอบครัวเมื่อเกิดการเจ็บป่วย พบว่าครอบครัวส่วนใหญ่จะทราบวิธีการดูแลสุขภาพเมื่อเจ็บป่วยเล็กน้อยได้ดี นอกจากนี้ยังมีการดูแลที่ไม่ถูกต้อง เช่น การดูแลผู้สูงอายุ การดูแลฟื้นฟูผู้พิการเพื่อลดปัญหาแผลกดทับ การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน เป็นต้น ทำให้เกิดปัญหาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ น้ำตาลในเลือดสูง หรือมีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เป็นต้น ซึ่งวิธีการดูแลที่ไม่ถูกต้องนี้อาจส่งผลให้เกิดอันตรายหรือทำให้เกิดความพิการมากยิ่งขึ้น ทั้ง ที่สามารถป้องกันหรือรักษาได้ ด้วยเหตุนี้ หากมีการส่งเสริมสนับสนุนให้ครอบครัวและชุชนสามารถดูแลผู้สูงอายุได้ มีระบบการเฝ้าระวังดุแลปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุ เพื่อลดอันตรายหรือเพื่อลดความพิการที่อาจเกิดขึ้น เขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยะลา มีผู้สูงอายุจำนวน 352 คน แบ่งเป็นผู้สูงอายุที่ติดเตียง จำนวน 1 คน ผู้สูงอายุที่ติดบ้านจำนวน 18 คน ซึ่งพบว่ายังมีปัญหาสุขภาพอีกมากมายที่มีบริการด้านต่างๆ ยังเข้าไปไม่ถึง แต่เนื่องจากยังคงมีองค์กรต่างๆ ในชุมชนอีกมากมาย หากมีการพัฒนาศักยภาพให้สามารถดูแลผู้สูงอายุในชุมชนได้ จะก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้สูงอายุในชุมชน ดังนั้นทางกลุ่มจิตอาสาดูแลผู้สูงอายุระยะยาวตำบลยะลาและชมรมอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านรวมทั้งแกนนำผู้ดูแลในพื้นที่ตำบลยะลา เล็งเห็นความสำคัญต่อสุขภาพผู้สูงอายุรวมทั้งผลกระทบที่จะตามมา จึงได้จัดทำโครงการนี้ขึ้น

        ปัจจุบันความก้าวหน้าด้านการแพทย์และสาธารณสุข ส่งผลให้จำนวนและสัดส่วนของประชากรผู้สูงอายุไทยเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วโดยสัดส่วนประชากรสูงอายุเพิ่มจากร้อยละ 10.7 ในปี 2550 (7.0 ล้านคน) เป็นร้อยละ 11.8 (75 ล้านคน) ในปี 2553 และร้อยละ 20.0 (14.55 ล้านคน) ในปี 2568 (สำนักงานสถิติแห่งชาติ,2551) นับว่าอัตราการเข้าสู่ “ภาวะประชากรสูงอายุ (Population Ageing)” เร็วมาก ซึ่งหมายความว่าประเทศไทยมีเวลาสั้นมากที่จะเตรียมการเพื่อรองรับประชากรผู้สูงอายุ ทั้งในด้านสุขภาพ เศรษฐกิจและสังคม     ผู้สูงอายุต้องการผู้ดูแลในการทำกิจกรรมประจำวัน จากการตรวจสุขภาพโดยการตรวจร่างกายพบว่าผู้สูงอายุวัยปลาย (อายุ 80 ปีขึ้นไป) ต้องมีคนดูแลบางเวลาร้อยละ 52.2 และต้องมีคนดูแลตลอดเวลา ร้อยละ 10.2 (เยาวรัตน์ ปรปักษ์ขาม,2547) อายุยิ่งสูงยิ่งเจ็บป่วย จากการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติ ปี2550 พบว่า ร้อยละ 67.3 ของประชากรในกลุ่มอายุ 60-69 ปี เป็นโรคเรื้อรังและพบเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมากขึ้น และเพิ่มขึ้นเป็น 83.3 ในกลุ่มที่มีอายุ 90 ปีขึ้นไป จากสถานการณ์ดังกล่าว อันทำให้ผู้สูงอายุและผู้เตรียมสู่วัยสูงอายุมีแนวโน้มเจ็บป่วยมากและเร็วขึ้น สำหรับผู้สูงอายุในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยะลา ปีงบประมาณ 2566 มีจำนวน 234 คน ปีงบ 2567 ผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น เป็น 352 คนคิดเป็นร้อยละ 10.60 ผลการประเมินการทำกิจวัตรประจำวันขั้นพื้นฐาน (ADL) เป็นผู้สูงอายุที่ติดสังคม ร้อยละ 94.01 ติดบ้าน ร้อยละ 5.5 และติดเตียงร้อยละ 0.42
    ดังนั้น การสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ จะเป็นวิธีการหนึ่งที่สามารถสร้างเสริมสุขภาพในกลุ่มผู้สูงอายุให้มีสุขภาพที่ดี และที่สำคัญ คือการมุ่งลดความเจ็บป่วยในกลุ่มผู้สูงอายุ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยะลา ตำบลยะลา อำเภอเมือง จังหวัดยะลา ซึ่งเป็นหน่วยงานบริการสุขภาพปฐมภูมิมีพื้นที่รับผิดชอบทั้งหมด 3 หมู่บ้าน  จำนวนหลังคาเรือน 702  ประชากรทั้งหมด 3,319 คน  ในจำนวนนี้อยู่ในวัยผู้สูงอายุจำนวน 352 คน  ที่เป็นวัยผู้สูงอายุมักจะเจ็บป่วยได้ง่ายเนื่องจากความเสื่อมตามสภาพร่างงกาย  โรคที่พบได้บ่อยได้แก่ โรคระบบกล้ามเนื้อโครงร่างและกระดูกซึ่งส่วนใหญ่มีสาเหตุจากการประกอบอาชีพทางการเกษตรกรรมและการเจ็บป่วย จากสภาวะข้อเสื่อมในผู้สูงอายุ