กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

วัณโรคเป็นปัญหาสาธารณสุขของประเทศไทย โดยองค์การอนามัยโลกจัดให้ไทยอยู่ในกลุ่ม 30 ประเทศ ที่มีปัญหาวัณโรคสูง การดำเนินงานเพื่อยุติวัณโรคให้ประสบความสำเร็จนั้น ต้องอาศัยความร่วมมือของหน่วยงานภาคีเครือข่ายทุกระดับ
      สถานการณ์โรควัณโรคในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่าง หรือเขตสุขภาพที่ 12 คาดประมาณว่า ในปี 2565 จะมีผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ และกลับเป็นซ้ำประมาณ 7,400 ราย แต่ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2564 – 16 มีนาคม 2565 มีผู้ป่วยวัณโรคขึ้นทะเบียนรักษาเพียง 1,617 ราย แสดงว่ายังมีผู้ป่วยจำนวนมากยังไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษา และกำลังแพร่เชื้ออยู่ในชุมชน
      วัณโรคเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เป็นได้กับอวัยวะทุกส่วนของร่างกาย แต่ที่พบบ่อย คือ วัณโรคปอด ติดต่อจากคนสู่คนผ่านทางอากาศ โดยเชื้อจะออกมากับการไอ จาม ทำให้เชื้อกระจายอยู่ในอากาศ และเข้าสู่ร่างกายทางการหายใจเอาเชื้อเข้าไป ก่อให้เกิดการติดเชื้อและป่วยได้ การรักษาวัณโรคใช้เวลาค่อนข้างนานอย่างน้อย 6 เดือน กรณีวัณโรคดื้อยาที่ใช้สูตรยาระยะสั้นไม่ได้ ต้องรักษาอย่างน้อย 18 เดือน       การป้องกันไม่ให้ป่วยเป็นวัณโรค ด้วยการรักษาสุขภาพให้แข็งแรงโดยการออกกำลังกาย กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ ป้องกันตนเองโดยสวมหน้ากากอนามัยเมื่ออยู่ใกล้ชิดกับผู้ป่วยวัณโรคระยะแพร่เชื้อ หรือเมื่ออยู่ในชุมชน สำหรับผู้ป่วยวัณโรคให้สวมหน้ากากอนามัย เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อวัณโรคสู่ผู้อื่น และต้องกินยาให้ครบถ้วนสม่ำเสมอทุกวันจนครบระยะเวลาตามแพทย์สั่ง
หากมีอาการใดอาการหนึ่งต่อไปนี้ 1. ไอติดต่อกันเกิน 2 สัปดาห์ 2. ไอมีเสมหะปนเลือด สามารถติดต่อหน่วยบริการสาธารณสุขใกล้บ้านเพื่อรับการตรวจรักษา ทั้งนี้ผู้ป่วยวัณโรคในระยะเริ่มแรก อาจไม่มีอาการใด ๆ
      กลุ่มเสี่ยงวัณโรค ได้แก่ กลุ่มผู้อาศัยร่วมบ้าน หรือผู้สัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วยวัณโรค, ผู้ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยเอดส์, ผู้สูงอายุ > 65 ปี ที่มีโรคร่วม เช่น โรคเบาหวาน หรือโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง หรือเป็นผู้ป่วยโรคเบาหวาน, ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ผู้ป่วยที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน, ผู้ติดสารเสพติด ควรตรวจร่างกายโดยการเอกซเรย์ปอดอย่างน้อยปี 1 ละครั้ง ไม่ว่าจะมีหรือไม่มีอาการก็ตาม     ชมรม อสม.รพ.สต.บ้านจันนา เล็งเห็นถึงความสำคัญของปัญหาวัณโรค จึงได้เขียนโครงการจัดกิจกรรมรณรงค์ ให้ความรู้เรื่องวัณโรค พัฒนาศักยภาพ อสม. ในการตรวจคัดกรองกลุ่มเป้าหมาย เน้นย้ำ “เร่งค้นหา ดูแลรักษาให้หาย” และร่วมประชาสัมพันธ์ “วัณโรค รู้เร็ว รักษาหาย ไม่แพร่กระจาย ไม่ตีตรา”
    ภารกิจการค้นหาผู้ป่วยเชิงรุกในกลุ่มเสี่ยงวัณโรค (Active Case Finding) ในปี 2566 ชมรม อสม.รพ.สต.บ้านจันนา ได้ดำเนินการคัดกรองในกลุ่มเสี่ยงเบาหวานควบคุมน้ำตาลไม่ได้ และกลุ่มเบาหวาน 65 ปีขึ้นไป ตามแผนของ รพ.ควนขนุน พบว่ากลุ่มเสี่ยงเข้าใช้บริการคัดกรองเอกซเรย์ปอดน้อย คิดเป็นร้อยละ 54.54 จึงเป็นที่มาของการวิจัยเพื่อการพัฒนาการโน้มน้าวจูงใจกลุ่มเสี่ยงวัณโรคที่สูบบุหรี่ให้มาคัดกรองวัณโรค ด้วยเรื่องเล่า โดย อสม.จันนา ผลปรากฏว่ากลุ่มเสี่ยงเข้าใช้บริการตรวจคัดกรองเพิ่มขึ้น ผลปกติทั้งหมด23 ราย คิดเป็นร้อยละ 76.67 ไม่มาเอกซเรย์ 7 ราย คิดเป็นร้อยละ 23.33 เหลือกลุ่มเป้าหมายที่ยังไม่ได้คัดกรอง อีก 5 กลุ่ม คือ
1. ไม่มีอาการแสดง ไม่มีโรคประจำตัว      จำนวน 3 ราย คิดเป็นร้อยละ 23.08 2. โรคความดันโลหิตสูง จำนวน 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 15.38 3. มีอาการแสดง ไข้ ไอ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร 1 ปี    จำนวน 2 ราย คิดเป็นร้อยละ 15.38 4. โรคหอบหืด จำนวน 1 ราย คิดเป็นร้อยละ 7.69 5. โรคจิตเภท จำนวน 1 ราย คิดเป็นร้อยละ 7.69 ซึ่งจะต้องกำหนดในแผนเพื่อดำเนินการคัดกรองให้ครอบคลุมทั้งหมด เพื่อค้นหาผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ให้พบอีก 3 ราย