กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

จากแนวคิดระบบบริการคุณภาพโรงพยาบาลสายใยรักแห่งครอบครัวที่ต้องพัฒนาคุณภาพการบริการสุขภาพพื้นฐานในงานอนามัยแม่และเด็กโดยเริ่มตั้งแต่การดูแลครรภ์เพื่อให้การตั้งครรภ์และการคลอดมีคุณภาพมารดาและทารกปลอดภัยปราศจากภาวะแทรกซ้อนและมีสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงต่อเนื่องถึงการดูแลเด็กในช่วงปฐมวัยเพื่อให้เด็กเจริญเติบโตและพัฒนาการอย่างสมวัยทั้งสุขภาวะทางกายอารมณ์สังคมและสติปัญญา โดยการดูแลสุขภาพช่องปากที่ดีนั้นย่อมส่งผลต่อการมีสุขภาพร่างกายที่ดีด้วย
การป้องกันฟันผุในเด็กควรเริ่มตั้งแต่แม่ตั้งครรภ์เพราะฟันน้ำนมของเด็กเริ่มสร้างและมีการสะสมแร่ ธาตุเกือบสมบูรณ์ขณะอยู่ในครรภ์ ขณะตั้งครรภ์ร่างกายของแม่มีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญของระบบฮอร์โมน ในร่างกายโดยเกิดจากมีการเปลี่ยนแปลงทางชีววิทยาของเหงือกพบว่าหญิงตั้งครรภ์มักมีปัญหาโรคปริทันต์อักเสบและหากหญิงตั้งครรภ์มีการดูแลสุขภาพช่องปากที่ไม่ดีร่างกายจะยิ่งทำให้เหงือกอักเสบมีความรุนแรงยิ่งขึ้น และนอกจากนี้หญิงตั้งครรภ์จะมีพฤติกรรมการกินอาหารที่เปลี่ยนไปคือ จะมีการกินอาหารระหว่างมื้อมากขึ้นซึ่งจะทำให้เสี่ยงต่อฟันผุได้ง่าย อาการแพ้ท้องของแม่จะมีการอาเจียนเอาน้ำย่อยจาก กระเพาะอาหารซึ่งมีฤทธิ์เป็นกรดออกมาบ่อยหากละเลยการดูแลสุขภาพช่องปากหรือมีวิธีการดูแลสุขภาพ ช่องปากที่ไม่ถูกต้องก็จะทำให้ฟันผุง่ายกว่าคนปกติ รวมถึงแม่ที่มีฟันผุจะมีเชื้อจุลินทรีย์ในช่องปากจำนวนมาก ซึ่งเชื้อนี้สามารถถ่ายทอดสู่ลูกได้ทางน้ำลายปัจจัยเหล่านี้มีผลต่อการเกิดภาวะคลอดก่อนกำหนดและทารก มีน้ำหนักต่ำกว่ามาตรฐาน จากข้อมูลทางระบาดวิทยาของประเทศ-ไทย พบว่าเด็กช่วงอายุ0-3 ปีเป็นช่วงที่ อัตราการเกิดฟันผุในฟันน้ำนมของเด็กเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจากการสำรวจสภาวะทันตสุขภาพจังหวัดตรัง ปี 2556-2560พบเด็กอายุ 3 ปี มีฟันผุร้อยละ67.458.850.448.4 และ 45.8ตามลำดับ[1] และจากการสำรวจสภาวะทันตสุขภาพในเขตเทศบาลลำภูรา ปี 2558-2560พบเด็กอายุ 3 ปี มีฟันผุร้อยละ 51.6 ,48.4 และ 43.7ตามลำดับ[1]แม้ว่าอัตราการเกิดฟันผุจะมีแนวโน้มที่ดีขึ้น แต่อัตราการเกิดฟันผุยังอยู่ในเกณฑ์สูงและเป็นปัญหาที่สำคัญ จากการศึกษาของ พิศิษฐ์ สมผดุงและคณะ[2] เรื่อง ประสิทธิผลของกิจกรรมการควบคุมแผ่นคราบจุลินทรีย์บน ตัวฟันในหญิงตั้งครรภ์ต่อการมีฟันน้ำนมผุในเด็กอายุ6-30 เดือน ของตำบลโนนไทย อำเภอโนนไทย จังหวัดนครราชสีมาพบว่าสภาวะการผุของฟันเด็กในมารดาที่ได้รับการฝึกทักษะการแปรงฟันด้วยการย้อมสีฟันระหว่างตั้งครรภ์ เมื่อเด็กมีอายุ 18-30เดือน มีฟันผุ ร้อยละ 27.27 ส่วนเด็กในมารดาที่ได้รับคำแนะนำปกติ เมื่อเด็กมีอายุ 18-30เดือนพบว่ามีฟันผุร้อยละ 63.73พบว่ามีการเพิ่มขึ้นของค่าเฉลี่ยฟันผุในเด็ก ระหว่างมารดาทั้งสองกลุ่มมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05)จากการศึกษาดังกล่าวจะเห็นว่าการฝึกทักษะการแปรงฟันด้วยการย้อมสีฟันระหว่างตั้งครรภ์ การดูแลช่องปากในช่วงแรก มีความสำคัญมากต่อเด็กและควรเริ่มตั้งแต่แม่ตั้งครรภ์ แนะนำให้หญิงตั้งครรภ์ใช้วิธีกำจัดคราบจุลินทรีย์โดยการแปรงฟันแบบ Modified bass technique ด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์อย่างน้อยวันละ 2 ครั้งนอก จากนี้จากการศึกษา ของอนันตยา พลสักวาและคณะ[3]เรื่องปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคฟันผุในเด็กอายุ 3 ปี ในเขตเทศบาลไชย-วาน อำเภอไชยวาน จังหวัดอุดรธานีพบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคฟันผุ คือสภาวะอนามัยช่องปาก เนื่องจากคราบจุลินทรีย์เป็นแหล่งอาหารและที่อยู่ของเชื้อจุลินทรีย์ ผลคือเด็กที่มีคราบจุลินทรีย์มากมีฟันผุมากกว่าเด็กที่มีคราบจุลินทรีย์น้อย การศึกษาชี้ให้เห็นว่าการไม่แปรงฟันหรือแปรงฟันไม่มีประสิทธิภาพมีความสัมพันธ์กับอุบัติการณ์ของการเกิดโรคฟันผุในฟันน้ำนมอย่างชัดเจน ดังนั้นการสร้างความตระหนักในเรื่องสุขภาพช่องปากแก่มารดา เป็นหนทางหนึ่งในการลดความรุนแรงของการเกิดโรคฟันผุในเด็กวัยก่อนเรียนได้วิธีที่ง่ายและดีที่สุดวิธีหนึ่งคือการให้หญิงตั้งครรภ์ได้รับการฝึกทักษะการแปรงฟันอย่างมีประสิทธิภาพด้วยการย้อมสีฟัน นอกจากจะป้องกันฟันผุของมารดาแล้วยังเป็นการลดเชื้อจุลินทรีย์ในช่องปากของมารดาก่อนคลอดซึ่งจะช่วยชะลอหรือป้องกันการติดเชื้อในช่องปากของลูกได้ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลลำภูราได้เล็งเห็นความสำคัญในการสร้างความตระหนักและให้ความรู้เรื่องทันตสุขภาพแก่หญิงตั้งครรภ์จึงจัดทำโครงการส่งเสริมทันตสุขภาพในกลุ่มหญิงตั้งครรภ์ในเขตเทศบาลตำบลลำภูรา อำเภอห้วยยอด จังหวัดตรัง ประจำปี 2561 ขึ้น เพื่อส่งเสริมสุขภาพช่องปากในหญิงตั้งครรภ์เพื่อให้หญิงตั้งครรภ์ได้รับการตรวจสุขภาพช่องปาก มีความรู้ในการดูแลสุขภาพช่องปากของตนเองได้อย่างถูกต้อง ได้รับสิ่งกระตุ้นจูงใจสนับสนุนให้เกิดการเรียนรู้ในการดูแลสุขภาพช่องปาก นอกจากนี้ได้เพิ่มกิจกรรมการเยี่ยมบ้านหลังคลอดเพื่อติดตามการดูแลช่องปากแม่และลูกเพื่อแก้ปัญหาสุขภาพของแม่ เพื่อนำไปสู่สภาวะช่องปากที่ดีของแม่และลูกต่อไป