กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

ตามนโยบายของรัฐบาลกำหนดให้อาหารปลอดภัย และการคุ้มครองผู้บริโภคเป็นนโยบายหลัก โดยมีความครอบคลุมความปลอดภัยทั้งในอาหารและผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ต้องมีคุณภาพมาตรฐาน เพื่อให้ผู้บริโภคได้รับความปลอดภัยในสินค้า ซึ่งจะเห็นได้จากมีแนวทางในการดำเนินงานคุ้มครองผู้บริโภค ๒ แนวทาง ได้แก่ แนวทางในการเฝ้าระวังสินค้าและบริการในชุมชน และแนวทางในการเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจให้แก่ผู้บริโภค

แนวทางในการเฝ้าระวังสินค้า เช่น การตรวจเยี่ยมร้านชำในชุมชน เพื่อเฝ้าระวังสินค้าที่มีการจำหน่ายในร้านชำ ซึ่งอาจจะเป็นอันตรายแก่ผู้บริโภคได้ ได้แก่ สินค้ากลุ่มอาหาร เช่น อาหารกระป๋องที่หมดอายุ เครื่องดื่มบรรจุขวดที่ฉลากไม่ถูกต้อง การจำหน่ายยาเกินกรอบบัญชียาสามัญประจำบ้าน อาจทำให้เกิดการแพ้ยา ได้ยาเกินความจำเป็น และอาจได้ยาเสตียรอยด์ ซึ่งเป็นยาครอบจักรวาลแต่มีอันตรายมาก สินค้าเครื่องสำอางที่ฉลากไม่ถูกต้อง อาจทำให้เกิดฝ้าถาวร หน้าลอกหน้าแดงได้ หรือการจัดเรียงสินค้าในร้านอาจมีความเสี่ยงที่ผู้บริโภคจะได้รับอันตรายจากการปนเปื้อนสารเคมี เป็นต้น

แนวทางในการเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจแก่ผู้บริโภค ได้แก่ การให้ผู้บริโภคทราบสิทธิของตนในการได้รับความปลอดภัยในสินค้าและบริการ การให้ความรู้ความเข้าใจแก่ผู้บริโภคในการอ่านฉลากสินค้า รู้เท่าทันการโฆษณาประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับข้อมูลของสินค้าและบริการใหม่ ๆ ซึ่งอาจส่งผลเสียหรือเป็นอันตรายต่อผู้บริโภคได้ และการจัดตั้งชมรมคุ้มครองผู้บริโภค เป็นต้น

ร้านชำเป็นแหล่งกระจายสินค้าที่มีความใกล้ชิดชุมชนมาก ถือเป็นประการด่านหน้าในการกระจายสินค้าเข้าสู่ชุมชน ผู้ประกอบการร้านชำมีบทบาท ๒ บทบาท ได้แก่ เป็นผู้บริโภคในการเลือกซื้อสินค้าเข้าร้าน และเป็นผู้ขายสินค้าให้กับคนในชุมชน การให้ความรู้แก่ผู้ประกอบการร้านชำในการดำเนินงานคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ สร้างความตระหนักในสิทธิของผู้บริโภค แนวทางการเลือกซื้อสินค้ามาจำหน่ายในร้านชำ การดูวันหมดอายุ ข้อกฎหมายเกี่ยวกับความปลอดภัยต่อผู้บริโภค การจำหน่ายแอลกอฮอล์และบุหรี่ในร้านชำ และบทกำหนดโทษ จะเห็นได้ว่า การให้ความรู้ความเข้าใจในงานคุ้มครองผู้บริโภคแก่ผู้ประกอบการร้านชำเป็นเรื่องสำคัญ และเป็นทางออกที่ดีในการป้องกันผู้บริโภคถูกละเมิดสิทธิและได้รับอันตรายจากการบริโภคสินค้า และทราบแนวทางการเลือกซื้อสินค้าที่ดีมาจำหน่ายให้แก่ผู้บริโภค และผู้บริโภคมีแนวทางในการเลือกซื้อสินค้า ไม่ถูกหลอกลวงหรือเอารัดเอาเปรียบได้ ดังนั้นศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาลเมืองลำพูน จึงได้จัดทำโครงการอบรมผู้ประกอบการร้านชำในเขตเทศบาลเมืองลำพูนในงานคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ (คคส.) ขึ้น เพื่อให้ผู้ประกอบการร้านชำเลือกซื้อสินค้าที่ปลอดภัยมาจำหน่ายในร้าน และประชาชนสามารถเลือกซื้อสินค้าในร้านชำได้อย่างปลอดภัย

จากการดำเนินงานในปีงบประมาณ 2559 ที่ผ่านมา พบว่า ความปลอดภัยสินค้าที่จำหน่ายในร้านชำ ซึ่งแบ่งเป็น 5 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านอาหาร 2) ด้านเครื่องสำอาง 3) ด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ 4) ด้านวัตถุอันตราย 5) ด้านบุหรี่และสุรา โดยเก็บข้อมูลจากการใช้แบบสำรวจและการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมของร้านชำจำนวน 97 ร้านในเขตเทศบาลเมืองลำพูน ระหว่างวันที่ 11 พฤศจิกายน 2559 ถึง 15 พฤศจิกายน 2559 ผลการศึกษาสถานการณ์ความปลอดภัยของร้านชำ พบว่า 1) ด้านอาหาร ร้านชำร้อยละ 51.1 ไม่มีสินค้าอาหารหมดอายุ 2) ด้านเครื่องสำอาง ร้านชำร้อยละ 100 ไม่มีการจำหน่ายเครื่องสำอางที่มีสารอันตราย 3) ด้านยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพ พบว่าร้านชำ ร้อยละ 91.3 ไม่มีการจำหน่ายยาอันตรายและยาปฏิชีวนะจำหน่ายในร้านชำ ร้านชำร้อยละ 76.1 ไม่มียาที่สามารถจำหน่ายได้ในร้านชำ4) ด้านวัตถุอันตราย ร้านชำร้อยละ 94.8 มีแยกเก็บวัตถุอันตรายออกจากบริเวณที่จำหน่ายสินค้าบริโภค 5) ด้านบุหรี่และสุรา ร้านชำร้อยละ 18.2 ไม่มีป้ายเตือนห้ามจำหน่ายบุหรี่แก่เด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี และร้านชำ ร้อยละ 19.1 ไม่มีป้ายเตือนห้ามจำหน่ายสุราแก่เด็กอายุต่ำกว่า 20 ปี และหลังจากการตรวจเยี่ยมร้านชำได้มอบป้ายเตือนให้กับร้านชำที่ไม่มีป้ายเตือนห้ามจำหน่ายบุหรี่แก่เด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี และห้ามจำหน่ายสุราแก่เด็กอายุต่ำกว่า 20 ปี แสดงให้เห็นว่าการดำเนินการตรวจเยี่ยมร้านชำ และอบรมให้ความรู้แก่ผู้ประกอบการร้านชำ ในการดำเนินงานคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพควรมีการดำเนินงานเป็นประจำ และต่อเนื่อง โดยควรเน้นกระบวนการที่ทำให้เกิดการตรวจสอบวันหมดอายุของสินค้าที่จำหน่ายในร้านชำ และการมีส่วนร่วมไม่ให้มีการจำหน่ายยาอื่น นอกจากยาสามัญประจำบ้าน