โครงการโปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ตำบลคลองน้ำใส
ชื่อโครงการ | โครงการโปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ตำบลคลองน้ำใส |
รหัสโครงการ | |
ประเภทการสนับสนุน | |
หน่วยงาน/องค์กร/กลุ่มคน ที่รับผิดชอบโครงการ | หน่วยบริการหรือสถานบริการสาธารณสุข เช่น รพ.สต. |
ชื่อองค์กรที่รับผิดชอบ | โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองน้ำใส |
วันที่อนุมัติ | 1 ตุลาคม 2560 |
ระยะเวลาดำเนินโครงการ | 1 ตุลาคม 2560 - 30 กันยายน 2561 |
กำหนดวันส่งรายงาน | |
งบประมาณ | 30,000.00 บาท |
ผู้รับผิดชอบโครงการ | โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองน้ำใส |
พี่เลี้ยงโครงการ | นายอดุลย์ หาญชิงชัย |
พื้นที่ดำเนินการ | ตำบลคลองน้ำใส อำเภออรัญญประเทศ จังหวัดสระแก้ว |
ละติจูด-ลองจิจูด | 13.59,102.514place |
(ตามแนบท้ายประกาศคณะอนุกรรมการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคฯ พ.ศ. 2557)
กลุ่มเป้าหมาย | จำนวน(คน) | |
---|---|---|
กลุ่มเป้าหมายจำแนกตามช่วงวัย | ||
กลุ่มเป้าหมายจำแนกกลุ่มเฉพาะ | ||
กลุ่มประชาชนทั่วไปที่มีภาวะเสี่ยง | 70 | keyboard_arrow_down |
กิจกรรมหลักตามกลุ่มเป้าหมาย กลุ่มประชาชนทั่วไปที่มีภาวะเสี่ยง : |
สถานการณ์ปัญหา | ขนาด | |||
---|---|---|---|---|
1 | ร้อยละของประชาชนกลุ่มเสี่ยงมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่เสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ | 70.00 |
ความสำคัญของโครงการ สถานการณ์ หลักการและเหตุผล
พยาธิใบไม้ตับ (opisthorchis viverrini) ประเทศไทยถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มพยาธิก่อมะเร็งและองค์การอนามัยโลกยังจัดพยาธิใบไม้ตับชนิดนี้ว่าเป็นตัวก่อมะเร็งชีวภาพ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2537 และถูกยืนยันอีกครั้ง ในปี พ.ศ. 2552 จากรายงานการเสียชีวิตจากสาเหตุโรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ำดีของประชาชน 19 จังหวัด ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พบว่าเสียชีวิต ปีละ 28,000 คน เฉลี่ยวันละ 76 คน 9 ใน 10 เสียค่าใช้จ่ายในการรักษา 80,000 บาทต่อราย หรือประมาณ 22,400 ล้านบาทต่อปี จังหวัดที่มีอัตราการเสียชีวิตด้วยมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ำดีสูงสุด คือ สกลนคร ร้อยเอ็ด กาฬสินธุ์ มหาสารคาม อุดรธานี ยโสธร นครพนม อำนาจเจริญ และแพร่ กระทรวงสาธารณสุข ตั้งเป้าหมายควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับในทุกพื้นที่ในประเทศไทย ให้เหลือไม่เกินร้อยละ 5.00 ภายในปี พ.ศ. 2559 จากการสำรวจทางระบาดวิทยาโรคหนอนพยาธิของประเทศไทยใน ปี พ.ศ. 2552 พบว่า คนไทยร้อยละ 18.00 เป็นโรคหนอนพยาธิ พบมากที่สุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ร้อยละ 26.00 ภาคเหนือพบร้อยละ 18.00 และพบอัตราติดโรคพยาธิใบไม้ตับ ร้อยละ 8.70 หรือคนไทยประมาณ 6 ล้านคน มีพยาธิใบไม้ตับอยู่ในร่างกาย และผู้ที่เคยเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับและกินยารักษาพยาธิแล้วกลับมาเป็น ซ้ำอีกสูงถึงร้อยละ 12.00 ซึ่งจากการวิเคราะห์พฤติกรรมเสี่ยง พบว่าประชาชนในพื้นที่ที่พบโรคพยาธิใบไม้ตับสูง ยังคงกินอาหารที่ทำจากเนื้อปลาน้ำจืดเกล็ดขาวดิบๆ หรือสุกๆ ดิบๆ เป็นประจำ ร้อยละ 7.00 และกินเป็นครั้งคราว ร้อยละ 84.00 และร้อยละ 38.00 ยังมีพฤติกรรมถ่ายอุจจาระนอกส้วม เช่น ในทุ่งนาเป็นบางครั้ง หาก ไม่ดำเนินการควบคุมโรคอย่างจริงจังและต่อเนื่อง จะทำให้สถานการณ์โรคพยาธิใบไม้ตับของประเทศไทยกลับมาเป็นปัญหารุนแรงขึ้นได้อีก (ศิวัชญ์ ทองนาเมือง และรุจิรา ดวงสงค์, 2555, หน้า 81-82)
โรคพยาธิใบไม้ตับส่วนใหญ่ไม่มีอาการ เมื่อมีพยาธิสะสมมากๆ เป็นเวลานานอาจจะทำให้เกิดอาการ เช่น ท้องอืด แน่นท้อง เจ็บบริเวณชายโครงขวา ออกร้อนบริเวณหน้าท้อง มีอาการอักเสบของท่อน้ำดี ดีซ่าน ตับโต มีไข้ ระยะสุดท้ายของโรค ผู้ป่วยจะผอมซีด บวม บางรายเป็นโรคตับแข็ง มีน้ำในช่องท้องหรือท้องมาน สาเหตุที่ทำให้เกิดอาการต่างๆ เนื่องจากพยาธิหลั่งสารและหรือตัวพยาธิเองเกาะผนังลำไส้ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อ ผนังท่อน้ำดี และการอุดตันของท่อน้ำดี เนื่องจากพยาธิมีการเคลื่อนตัวไปมาในนั้น บางตัวอาจไปทำให้เกิดอุดตันท่อน้ำดีส่วนปลาย นอกจากนั้นของเสียที่ขับออกมาจากตัวพยาธิยังก่อให้เกิดการระคายเคืองของท่อน้ำดีอีกด้วย ผู้ป่วยมักมีอาการเบื่ออาหาร มีไข้ต่ำๆ ตับอาจโตกดเจ็บ และเริ่มมีอาการตัวเหลือง เริ่มมีภาวะแทรกซ้อน เช่น ท่อน้ำดีอักเสบเรื้อรังเป็นๆ หายๆ มีไข้สูงปานกลาง ตัวเริ่มเหลืองมากขึ้น ตับโต กดเจ็บ เริ่มมีอาการตับแข็ง ม้ามโต แรงดันเลือดสูง อาจพบมะเร็งของท่อน้ำดีร่วมด้วย (ณัฏฐวุฒิ แก้วพิทูลย์ และสรญา แก้วพิทูลย์, 2553, หน้า 56) อาหารก่อโรคที่เสี่ยงต่อพยาธิใบไม้ตับที่ประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนิยมกินที่ทำจากปลาที่ปรุงไม่สุก เช่น ก้อยปลา ปลาสด ปลาส้ม ปลาจ่อม หม่ำปลา ปลาหมกไฟ ปลาปิ้ง ลาบปลา ปลาร้า แจ่วบ่อง ซึ่งตัวอ่อนของพยาธิระยะติดต่อยังมีชีวิตอยู่ และสามารถเจริญเติบโตเป็นพยาธิตัวเต็มวัยในท่อน้ำดีภายในตับได้ นอกจาก พยาธิใบไม้ตับที่เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดมะเร็งของท่อน้ำดีแล้ว ยังพบว่ามีสารไนโตรซามีน (nitrosamine) ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งในอาหารพวกโปรตีนหมัก เช่น ปลาร้า ปลาส้ม หมูส้ม แหนม และอาหารพวกเนื้อสัตว์ที่ผสมดินประสิว เช่น กุนเชียง ไส้กรอก เนื้อเค็ม ปลาเค็ม ก็เป็นปัจจัยเสริมก่อโรคด้วย (โกศล รุ่งเรืองชัย, ออนไลน์, 2555)
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองน้ำใส อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว ได้ดำเนินการตรวจอุจจาระหาไข่หนอนพยาธิในประชาชนอายุ 2 ปีขึ้นไป ในพื้นพบว่า ปี พ.ศ. 2560 พบไข่หนอนพยาธิ จำนวน 11 ราย จากจำนวนผู้ส่งอุจจาระตรวจทั้งหมด 522 ราย คิดเป็นอัตราความชุกร้อยละ 2.10 พบอันดับหนึ่งคือพยาธิใบไม้ตับ และจากการสอบถามข้อมูลพบว่าบุคคลที่ตรวจอุจจาระหาไข่หนอนพยาธิ ตรวจไม่พบ แต่ยังมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ ยังคงมีพฤติกรรมทานอาหารนิยมกินที่ทำจากปลาที่ปรุง ไม่สุก เช่น ก้อยปลา ปลาสด ปลาส้ม ปลาจ่อม หม่ำปลา ปลาหมกไฟ ปลาปิ้ง ลาบปลา ปลาร้า แจ่วบ่อง เนื่องจากยังขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับ และเป็นวัฒนธรรมที่นิยมทานปลาดิบมาแต่ บรรพบุรุษ ถึงแม้ว่าผลการตรวจอุจจาระหาไข่พยาธิในพื้นที่ตำบลคลองน้ำใส อัตราความชุกยังไม่เกินร้อยละ10 แต่ประชาชนส่วนใหญ่ยังมีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ ดังนั้นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองน้ำใส จึงได้จัดทำโครงการโปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ตำบลคลองน้ำใส อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว ปีงบประมาณ 2561 ขึ้น
วัตถุประสงค์/ตัวชี้วัดความสำเร็จ | ขนาดปัญหา | เป้าหมาย 1 ปี | |
---|---|---|---|
1 | เพื่อให้ประชาชนกลุ่มเสี่ยงมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับ ร้อยละ 80 ประชาชนกลุ่มเสี่ยงผ่านเกณฑ์คะแนนการทดสอบความรู้เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับ |
80.00 | |
2 | เพื่อให้ประชาชนมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไมตับลดลง ประชาชนกลุ่มเสี่ยงผ่านเกณฑ์คะแนนพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ |
80.00 |
hourglass_emptyไม่มีกลุ่มกิจกรรม | กลุ่มเป้าหมาย (คน) |
งบกิจกรรม (บาท) |
ทำแล้ว |
ใช้จ่ายแล้ว (บาท) |
||
วันที่ | กิจกรรม | 0 | 30,000.00 | 2 | 30,000.00 | |
??/??/???? | อบรม “โปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ” | 0 | 30,000.00 | ✔ | 30,000.00 | |
??/??/???? | เยี่ยมบ้านประชาชนกลุ่มเสี่ยงที่เข้าร่วม“โปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ” | 0 | 0.00 | ✔ | 0.00 |
- ค้นหาประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับ โดยการใช้แบบสอบถามสำรวจพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ ของประชาชนในพื้นที่ตำบลคลองน้ำใส เพื่อคัดเลือกเข้าร่วมโปรแกรม
- ประชาชนที่มีความเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับ เข้าร่วมโปรแกรม โดยเชิญชวนและสมัครเข้าร่วมโปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ จำนวน 70 คน
- ประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคพยาธิใบไม้ตับ เข้าร่วมโปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับ ตามตารางกำหนดการอบรม (2 วัน)
- ติดตามเยี่ยมบ้านโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุข
- สรุปวิเคราะห์ข้อมูล
- สรุปผลการดำเนินงานตามแผนงานโครงการ
ร้อยละของคะแนนความรู้เกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับภายหลังการอบรมไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 ของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ร้อยละของคะแนนพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคพยาธิใบไม้ตับ ภายหลังการอบรมไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 ของประชาชนกลุ่มเสี่ยง
โครงการเข้าสู่ระบบเมื่อวันที่ 12 พ.ย. 2561 12:46 น.