กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

กิตติกรรมประกาศ

"โครงการพัฒนาศักยภาพผู้นำการเปลี่ยนแปลงส่งเสริมการเรียนรู้ของชุมชน ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล จังหวัดสตูล" สำเร็จได้ด้วยดี ด้วยความร่วมมือจาก สมาชิกในชุมชน ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล

คณะทำงานโครงการฯ ขอขอบคุณ กองทุนสุขภาพตำบล อบต.กำแพง ที่ให้การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินโครงการฯ รวมทั้ง ภาคีเครือข่ายที่สำคัญระดับพื้นที่ ที่ให้การสนับสนุน ช่วยเหลือ ชี้แนะ สุดท้ายขอขอบคุณผู้เกี่ยวข้องที่มิได้ระบุชื่อไว้ในที่นี้ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้มีความยั่งยืนในพื้นที่ต่อไป

คณะทำงานโครงการ
โครงการพัฒนาศักยภาพผู้นำการเปลี่ยนแปลงส่งเสริมการเรียนรู้ของชุมชน ตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล

บทคัดย่อ

โครงการ พัฒนาศักยภาพผู้นำการเปลี่ยนแปลงส่งเสริมการเรียนรู้ของชุมชนตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูล โดยมีวัตถุประสงค์ 1 เพื่อพัฒนาศักยภาพแกนนำให้มีความรู้ ทักษะและขับเคลื่อนการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพของชุมชน 2. เพื่อสร้างกลไก กระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของคนในชุมชน จากข้อมูลพื้นฐานพื้นที่ตำบลกำแพง เป็นชุมชนกึ่งเมืองและชนบท มีอัตราความหนาแน่นของประชากรต่อพื้นที่ค่อนข้างสูง ประชากร 18,282 คน 12 หมู่บ้าน ปัญหาทางสุขภาวะที่เป็นประเด็น คือ 1. ปัญหาด้านการบริโภคหวาน มัน เค็ม ส่งผลให้เกิดโรคเบาหวาน 563 ราย โรคความดันโลหิตสูง 1513 ราย โรคหลอดเลือดสมอง 49 ราย โรคหลอดเลือดหัวใจ 74 ราย โรคมะเร็ง 15 ราย และโรคอื่นๆ 73 ราย 2.ปัญหาด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะขยะ ที่ผ่านมาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้พยายามบริหารจัดการได้ในระดับหนึ่ง แต่ประเด็นขยะยังขาดการมีส่วนร่วมจากชุมชนและครัวเรือน อีกทั้งยังขาดแกนนำในชุมชนในการขับเคลื่อนกิจกรรมให้สามารถร่วมสร้างกระบวนการที่มีส่วนร่วมและยั่งยืนได้ การจัดทำโครงการในครั้งนี้ประกอบด้วยทีมแกนนำชุมชน/ภาคีเครือช่ายได้เข้าร่วมอบรมพัฒนาศักยภาพผู้นำการเปลี่ยนแปลงส่งเสริมการเรียนรู้ของชุมชน จำนวน 2 วัน มีผู้เข้าร่วมอบรม 70 คน ทุกคนได้ร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ ร่วมคิด ร่วมทำ เพื่อปรับเปลี่ยนวิธีคิด ปรับพฤติกรรมการบริโภคเกิดเป็นนวัตกรรมสุขภาพชุมชน กิจกรรมเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้หมู่บ้านจัดการสุขภาพ โดยมีรูปแบบการจัดกิจกรรม ให้แต่ละหมู่บ้านมีการจัดบูท โครงการของหมู่บ้านตัวเอง มานำเสนอในงาน ให้แต่ละชุมชนได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ การดำเนินงานขับเคลื่อนหมู่บ้านการจัดการสุขภาพ เพื่อเพิ่มศักยภาพแก่ผู้นำการเปลี่ยนแปลงด้านสุขภาพ ในการนำเสนอข้อมูล เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจ ในเรื่องของสุขภาพ แก่ชุมชนและสร้างเครือช่ายแกนนำการพัฒนาด้านสุขภาพ ในการจัดกิจกรรมในครั้งนี้ มีหมู่บ้านในตำบลกำแพงทั้งหมด 11 หมู่บ้าน ได้เข้าร่วมจัดโครงการแลกเปลี่ยนเรียนรู้หมู่บ้านจัดการสุขภาพ การเปิดเวทีเสวนาตำบลกำแพง ตำบลสุขภาวะหมู่บ้านการจัดการสุขภาพ ดำเนินการจัด การเสวนาโดยคุณสมหมาย หลังเถาะ พยาบาลวิชาชีพ ประจำศูนย์สุขภาพชุมชนตำบลกำแพง ร่วมกับ นายวิรัช โอมณี ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 7 บ้านโกตา นายสมชาย เหมาะแหล่ ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 6 บ้านปลักมาลัยว่าที่ รต. สิทธิพร ลิมาน ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 2 บ้านท่าแลหลา
หัวข้อหลักในการเสวนา การพัฒนาแกนนำด้านการจัดการในเรื่องสุขภาวะ หมู่บ้านการจัดการสุขภาพ
- บริบทของพื้นที่ ในแต่ละพื้นที่ มีการดำเนินงานอย่างไร ในเรื่องสุขภาวะ
- กระบวนการในการดำเนินงานในพื้นที่ ใช้กระบวนการใด
- แนวทางในการพัฒนา และเสริมสร้าง กิจกรรมด้านสุขภาพ
มีการนำเสนอประเด็นเพิ่มเติม จากผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 7 ประเต็นเรื่องการลดอุบัติเหตุ บริเวณ 3 แยกเขาขาว เสนอให้มีการติดตั้งสัญญาณไฟจราจร เพื่อที่จะลดการเกิดอุบัติเหตุ ซึ่งที่แยกดังกล่าวมีการเกิดอุบัติเหตุบ่อยครั้งมาก การประกวดบูทหมู่บ้านจัดการสุขภาพ กิจกรรมมอบรางวัล การประกวดหมู่บ้านจัดการสุขภาพ จากการประเมินของคณะกรรมการที่ได้รับการคัดเลือกจากทางผู้จัดทำโครงการ ได้มีความเห็นและลงมติในการให้คะแนนแก่หมู่บ้านที่ชนะการประกวดตามลำดับ ต่อไปนี้
อันดับที่ 1 ได้แก่ หมู่ที่ 2 บ้านท่าแลหลา
2 ได้แก่ หมู่ที่ 7 บ้านโกตา โครงการโกตาสวยชุมชนยิ้มได้ ด้วยการจัดการขยะ
3 ได้แก่ หมู่ที่ 10 บ้านปากปิง โครงการแดนซ์กระจาย
และ รางวัลชมเชย ได้แก่ หมู่ที่ 12 บ้านดูแตหรำ โครงการประดิษฐ์ของชากขยะ
หมู่ที่ 4 บ้านควนใหญ่ โครงการร่วมด้วยช่วยกันต้านภัยโรคเรื้อรัง
หมู่ที่ 1 บ้านควนไสน โครงการชุมชนปลอดโฟมและน้ำมันทอดซ้ำ

สรุปผลการจัดทำโครงการ

1. แกนนำชุมชน/ภาคีเครือข่ายมีความรู้และทักษะในการขับเคลื่อนการดำเนินงานสุขภาพในชุมชน ร้อยละ 80
   

2. ชุมชน/หมู่บ้าน ขับเคลื่อนการดำเนินงานโครงการ แก้ไขปัญหาสุขภาพในชุมชน ร้อยละ 50

3. เกิดหมู่บ้านจัดการสุขภาพ ร้อยละ 100

4. อัตราการเกิดโรคเบาหวานรายใหม่ลดลงร้อยละ 2.59

5. อัตราการเกิดโรคความดันโลหิดสูงรายใหม่ลดลง 4.78

หมายเหตุ : รายละเอียดของบทสรุปคัดย่อการดำเนินงาน ให้ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นผู้เขียนสรุปภาพรวมของโครงการใน "ผลลัพธ์โครงการ"

สารบัญ

ความเป็นมา/หลักการเหตุผล

ชุมชน/ท้องถิ่นเป็นฐานหลักของสังคม แนวคิดการพัฒนาระดับชุมชนและท้องถิ่นให้เข้มแข็ง น่าอยู่ ปลอดภัย มีพัฒนาการพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน ทั้งด้านสังคม การศึกษา วัฒนธรรม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม จะส่งผลให้ประชาชนในชุมชนมีสุขภาวะที่ดี และหากทุกชุมชน/ท้องถิ่นมุ่งมั่นดำเนินการอย่างกว้างขวาง ประเทศไทยก็จะพัฒนาอย่างมีทิศทาง เป็นประเทศที่น่าอยู่ที่สุดชุมชนจะเข้มแข็ง น่าอยู่ และพึ่งตนเองได้ ต้องอาศัยความรับผิดชอบ การเรียนรู้ ร่วมคิดร่วมทำ ตลอดจนอาศัยความร่วมมือและข้อมูลทางวิชาการจากหน่วยงานในท้องถิ่นไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานภาครัฐหรือเอกชน เพื่อปรับเปลี่ยนวิธีคิด ปรับพฤติกรรมการผลิตและการบริโภคโดยยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง รักษาสิ่งแวดล้อม เน้นการพึ่งตนเอง เป็นสังคมเอื้ออาทร พึ่งพาอาศัยกันได้ และไม่ทอดทิ้งกัน หลักการสำคัญ คือ การมีส่วนร่วมของชุมชน ให้ประชาชนในหมู่บ้านได้รู้สึกเป็นเจ้าของ พึ่งตนเองด้านสุขภาพได้และเข้ามาร่วมช่วยเหลืองานด้านสาธารณสุข ทั้งด้านกำลังคน กำลังเงิน และวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ มิได้หมายถึงชุมชนให้ความร่วมมือกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ ในการพัฒนา หากแต่หมายถึงประชาชนในชุมชนนั้น เป็นผู้ตระหนักถึงปัญหาของชุมชนของตนเป็นอย่างดี จึงเป็นผู้กำหนดปัญหาสาธารณสุขของชุมชนนั้นเองเป็นผู้วิเคราะห์ปัญหา ตลอดจนแนวทางแก้ไขปัญหาของชุมชน ทั้งนี้โดยชุมชนมีความสามารถในการแยกแยะได้ว่า วิธีการแก้ปัญหาใด ประชาชนในชุมชนสามารถแก้ไขได้วิธีการใดอยู่นอกเหนือความสามารถของชุมชน ก็ให้เจ้าหน้าที่ของรัฐ บุคคลหรือ องค์กรภายนอกเข้ามาช่วยแก้ไขปัญหา รูปแบบของการมีส่วนร่วมของประชาชนมีได้หลายรูปแบบ เช่น การจัดตั้งกองทุนหมุนเวียนในหมู่บ้านเพื่อแก้ปัญหาสาธารณสุข การคัดเลือกและฝึกอบรมอาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.) เพื่อให้บุคคลเหล่านี้เป็นผู้นำในการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมอนามัยของเพื่อนบ้านในชุมชน นอกจากนี้ ยังมีการนำเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาใช้ในงานสาธารณสุขด้วย เป็นเทคนิควิธีการที่ง่าย ไม่ซับซ้อน เหมาะสมกับแต่ละสภาพท้องถิ่น และประชาชนสามารถปฏิบัติได้ เทคนิควิธีการนี้หมายรวมตั้งแต่วิธีการค้นหาปัญหา ขบวนการในการแก้ไขปัญหา จนกระทั่งถึงเทคนิคในการแก้ไขปัญหาโดยชุมชนเอง เทคนิคเหล่านี้ อาจเป็นภูมิความรู้ดั้งเดิมในชุมชนที่มีการถ่ายทอดในการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขของตนเองมาเป็นเวลาช้านานหรืออาจเป็นภูมิความรู้ใหม่ๆที่ชุมชนได้เรียนรู้เพิ่มเติมว่าเหมาะสมกับชุมชนในการแก้ปัญหา โดยมีกระบวนการจัดการอย่างเป็นขั้นตอนและอาศัยความร่วมมือจากองค์กรต่างๆ ที่มีอยู่ในชุมชนเพื่อให้เกิดหมู่บ้านที่มีการจัดการด้านสุขภาพได้ อันส่งผลให้ชุมชนหมู่บ้านเข้มแข็ง เป็นฐานสู่เมืองไทยแข็งแรง
พื้นที่ตำบลกำแพง เป็นชุมชนกึ่งเมืองและชนบท มีอัตราความหนาแน่นของประชากรต่อพื้นที่ค่อนข้างสูง ประชากร 18,282 คน12 หมู่บ้านปัญหาทางสุขภาวะที่เป็นประเด็น คือ 1. ปัญหาด้านการบริโภคหวาน มัน เค็ม ส่งผลให้เกิดโรคเบาหวาน563 ราย โรคความดันโลหิตสูง 1513รายโรคหลอดเลือดสมอง 49 ราย โรคหลอดเลือดหัวใจ74ราย โรคมะเร็ง 15 ราย และโรคอื่นๆ 73 ราย 2.ปัญหาด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะขยะ ที่ผ่านมาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้พยายามบริหารจัดการได้ในระดับหนึ่ง แต่ประเด็นขยะยังขาดการมีส่วนร่วมจากชุมชนและครัวเรือน อีกทั้งยังขาดแกนนำในชุมชนในการขับเคลื่อนกิจกรรม ให้สามารถร่วมสร้างกระบวนการที่มีส่วนร่วมและยั่งยืนได้
ดังนั้น ศูนย์สุขภาพชุมชนกำแพง โรงพยาบาลละงู จึงได้จัดทำโครงการพัฒนาศักยภาพผู้นำการเปลี่ยนแปลงส่งเสริมการเรียนรู้ของชุมชนตำบลกำแพง อำเภอละงู จังหวัดสตูลนี้ขึ้น

สถานการณ์

วัตถุประสงค์โครงการ

1. เพื่อพัฒนาศักยภาพแกนนำให้มีความรู้ ทักษะและขับเคลื่อนการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพของชุมชน
2. เพื่อสร้างกลไก กระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของคนในชุมชน

กิจกรรม/การดำเนินงาน

1. กิจกรรมที่ 1 อบรมทีมพี่เลี้ยง
2. กิจกรรมที่ 3 จัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ หมู่บ้านจัดการสุขภาพ
3. กิจกรรมที่ 4 รายงานผลโครงการและแลกเปลี่ยนเรียนรู้
4. กิจกรรมที่ 2 อบรมทีมผู้นำชุมชน/ภาคีเครือข่าย

กลุ่มเป้าหมาย

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1. แกนนำชุมชน ไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 มีความรู้และทักษะในการขับเคลื่อนการดำเนินงานสุขภาพในชุมชน

2. ชุมชน/หมู่บ้าน ร้อยละ 50 ขับเคลื่อนการดำเนินงานโครงการ แก้ไขปัญหาสุขภาพในชุมชน

3. เกิดหมู่บ้านจัดการสุขภาพ ไม่น้อยกว่าร้อยละ 50

4. ปัญหาทางสุขภาวะลดลง ไม่น้อยกว่าร้อยละ 10
   

- ปัญหาโรคไม่ติดต่อ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิต หลอดเลือดในสมอง หัวใจ มะเร็ง และอื่นๆ ลดลง
- ปัญหาด้านการบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อมลดลง
5. ชุมชน/หมู่บ้านมีการจัดการสุขภาพด้วยตนเอง ร้อยละ 90

ส่วนที่ 1 ผลการดำเนินงาน

* ผลผลิต หมายถึง ผลที่เกิดขึ้นเชิงปริมาณจากการทำกิจกรรม เช่น จำนวนผู้เข้าร่วมประชุม จำนวนผู้ผ่านการอบรม จำนวนครัวเรือนที่ปลูกผักสวนครัว เป็นต้น
** ผลลัพธ์ หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่การแก้ปัญหา เช่น หลังอบรมมีผู้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจำนวนกี่คน มีข้อบังคับหรือมาตรการของชุมชนที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสภาพแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องมีข้อมูลอ้างอิงประกอบการรายงาน เช่น ข้อมูลรายชื่อแกนนำ , แบบสรุปการประเมินความรู้ , รูปภาพกิจกรรมพร้อมคำอธิบายใต้ภาพ เป็นต้น