กองทุนสุขภาพตำบล - กองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น - กปท

หลักการและเหตุผล           ในปัจจุบันปัญหาขยะในชุมชน ได้ทวีความรุนแรงขึ้นเป็นลำดับเนื่องจากการเพิ่มขึ้นของประชากร และพฤติกรรมการบริโภคที่เปลี่ยนไปจากเดิม ประชากรของประเทศไทยมีจำนวนมากกว่า ๖๐ ล้านคน สร้างขยะวันละประมาณ ๑๔.๔ ล้านตันต่อปีโดยที่เป็นขยะที่เกิดขึ้นจากชุมชนเมืองในเขตเทศบาลถึงร้อย ๕๕ ที่เหลือร้อยละ ๔๕ อยู่นอกเขตเทศบาล (กรมควบคุมมลพิษ, 2552) ขยะมูลฝอย เป็นปัญหา ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อม เช่น ปัญหากลิ่นเหม็นก่อให้เกิดเหตุรำคาญ เกิดปัญหาน้ำเสียเนื่องจากการทิ้งขยะในแม่น้ำลำคลอง น้ำเสียจากกองขยะไหลปนเปื้อนไปสู่แหล่งน้ำ และกองขยะเป็นแหล่งสะสมสิ่งสกปรก ก่อให้เกิดทัศนียภาพที่ไม่สวยงาม ขยะยัง เป็นแหล่งเพาะพันธ์ของสัตว์นำโรค เช่น ยุง แมลงวัน และหนู ซึ่งเป็นพาหนะนำโรคบิด อหิวาตกโรค บาดทะยัก โรคทางเดินหายใจ ฯลฯ การเผาขยะกลางแจ้ง ทำให้เกิดควันและสารมลพิษทางอากาศ แหล่งกำเนิดมูลฝอยที่สำคัญ คือ บ้านพักอาศัย โดยที่ร้อยละ 80 ของมูลฝอย สามารถนำมาใช้ประโยชน์ใหม่ได้ โดยนำมารีไซเคิลได้ร้อยละ 30 -35 หมักทำปุ๋ยได้ ร้อยละ 40-45 แต่ปัจจุบันอัตราการนำมูลฝอยกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่มีเพียงร้อยละ 18 ถือว่าต่ำมาก (กรมควบคุมมลพิษ, 2552) นโยบายการจัดการขยะในชุมชนของภาครัฐ ภายใต้แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 10 ได้กำหนดให้มีการจัดการขยะในชุมชน การใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยเน้นให้มีระบบจัดการขยะในชุมชนตั้งจุดเริ่มต้นของการจัดการขยะในชุมชน จนถึงจนถึงขั้นสุดท้าย โดยให้ความสำคัญในการนำขยะมาแปรรูปนำมาใช้ใหม่ และเพิ่มมูลค่าให้กับขยะและมุ่งเน้นให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดการขยะและบูรนาการกับทุกภาคส่วนให้มีประสิทธิภาพในการดำเนินการ ดังนั้น หากมีวิธีการบริหารจัดการขยะมูลฝอยอย่างถูกต้องเหมาะสมที่เป็นระบบและครบวงจร จะสามารถแก้ไขปัญหาขยะมูลฝอยในชุมชนได้ นโยบายและแผนส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2540-2559 กำหนดเป้าหมายดำเนินการด้านการจัดการมูลฝอยไว้ ดังนี้1. ลดอัตราการเกิดขยะมูลฝอยชุมชนโดยเฉลี่ยให้ไม่เกิน 1 กิโลกรัมต่อคนต่อวัน 2.ให้มีการใช้ประโยชน์จากขยะมูลฝอยชุมชนไม่น้อยกว่าร้อยละ 30 ของปริมาณมูลฝอยที่เกิดขึ้นและ 3. ให้ทุกจังหวัดมีแผนหลักและแผนการจัดการขยะมูลฝอยและมีระบบกำจัดมูลฝอยที่ถูกลักษณะ (กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, 2550:38)
  จากการสำรวจสภาพสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมของบ้านเรือนในพื้นที่ตำบลคลองรี ทั้งหมด จำนวน 836 หลังคาเรือน ในปี พ.ศ.2562 พบว่า หลังคาเรือนมีการคัดแยกขยะในครัวเรือนที่ถูกต้อง ร้อยละ 31.54 มีการจัดการขยะโดยวิธีการเผากลางแจ้ง ร้อยละ 84.35 มีการนำขยะไปฝังกลบร้อยละ 4.25 ทำปุ๋ยหมักจากขยะเปียก ร้อยละ 21.60 หลังคาเรือนที่นำขยะเปียกไปเลี้ยงสัตว์ ร้อยละ 25.28 ครัวเรือนที่มีถังขยะถูกหลักสุขาภิบาล ร้อยละ 32.78 ครัวเรือนมีการกำจัดมูลสัตว์ที่ถูกต้องร้อยละ 68.25 และครัวเรือนทีการจัดการขยะที่มีเป็นพิษถูกต้อง ประเภทหลอดไฟฟ้า กระป๋องสเปร์ย ถ่านไพฉาย แบตเตอรี่ ร้อยละ 7.75 มีการขายขยะกลับไปใช้ใหม่ร้อยละ65.65 (ข้อมูลพื้นฐานด้านสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมของตำบลคลองรี ปี 2562) จากข้อมูลสภาพปัญหาในการจัดการขยะในตำบลคลองรี ยังไม่มีขบวนการร่วมกันแก้ไขปัญหาขยะจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างเป็นรูปธรรม การแก้ไขปัญหายังไม่ได้นำมาคิดจัดการอย่างเป็นระบบ ประชาชนต่างคิดต่างทำกันเอง ขาดการมีส่วนร่วมของประชาชนในการร่วมแก้ไขปัญหา คณะกรรมการเครือข่ายสุขภาพฐานศูนย์ตำบลคลองรี ตระหนักดีว่าปัญหาจากขยะมูลฝอย เป็นมลพิษที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อประชาชนและสิ่งแวดล้อมทั้งทางตรงและทางอ้อม เป็นเรื่องเร่งด่วนที่ทุกคนต้องร่วมมือร่วมใจกันจัดการโดยการให้มีคัดแยกที่ถูกต้องและนำขยะมูลฝอยกลับมาใช้ประโยชน์ให้มากที่สุด โดยเริ่มจากระดับครัวเรือนขยายออกไปสู่ชุมชน อันจะส่งผลให้ปริมาณขยะมูลฝอยลดลง คณะกรรมการเครือข่ายสุขภาพฐานศูนย์ตำบลคลองรี ร่วมกับผู้เกี่ยวข้อง ได้วิเคราะห์ปัญหาและเห็นความสำคัญในการมีส่วนร่วมของประชาชนและการบูรนาการของทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องที่ต้องทำให้เกิดการมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหา  โดยใช้ขบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการแก้ไขปัญหาโดยขบวนการA-I-C (Appreciation Influence Control) ซึ่งเป็นขบวนการที่ให้ประชาชนและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องมาร่วมวิเคราะห์ปัญหา แลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ในการจัดการขยะ และร่วมกันหาแนวทางในการจัดการขยะมูลฝอยในตำบลคลองรีอย่างมีระบบสามารถนำไปปฏิบัติได้จริงและทำให้ประชาชนและผู้เกี่ยวข้องรู้สึกความเป็นเจ้าของทุกขั้นตอนในการคิดแก้ไขปัญหา สามารถทำให้เกิดความยั่งยืนในการจัดการขยะที่ถูกต้อง ส่งผลดีต่อสภาพสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมของครัวเรือนประชาชนมีสุขภาพที่ดีในโอกาสต่อไป เพราะฉะนั้นการพัฒนาชุมชนที่นำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน ต้องเปิดโอกาสให้บุคคล และผู้แทนของกลุ่มองค์กร ต่างๆ ที่อยู่ใน ชุมชน ท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วม และรับผิดชอบในการกำหนดทิศทางในการพัฒนาชุมชน ร่วมตัดสินใจอนาคตของชุมชน ร่วมดำเนินกิจกรรมการพัฒนาอย่าง ต่อเนื่องและร่วมรับผลประโยชน์ที่เกิดขึ้น มีการร่วมติดตามและประเมินผลเป็นระยะอย่างต่อเนื่องตลอดไป